فراتاب - گروه اقتصادی: بانک مرکزی گزارش بازار خردهفروشی را منتشر کرده و براساس دادههای این گزارش قیمت برخی کالاهای اساسی و به شدت مورد نیاز مردم تا سطوح بالای 45 درصد افزایش قیمت را در یک سال منتهی به 17 دی ماه تجربه میکند. این در حالی است که نرخ تورم کل به زیر 9 درصد رسیده است. کارشناسان یکی از مهمترین دلایل فاصله بسیار زیاد میان افزایش قیمت کالاهای اساسی و نرخ تورم را نبود نظارت درست و منطقی بر بازار خردهفروشی و نابسامانی این بازار میدانند، چرا که این افزایش قیمتها در حالی تجربه شده که کمبودی از لحاظ عرضه، براساس آمارهای رسمی وجود ندارد و تقاضا هم تغییر غیرعادی در بازار نداشته است.
براساس گزارش بانک مرکزی، در یک سال منتهی به 17 دی ماه امسال، قیمت برنج رشد 7/45 درصدی را تجربه کرده است و بعد از آن قیمت قند و شکر رشد قیمت 7/30 درصدی داشته است. براساس این گزارش قیمت گوشت مرغ در بازار هم رشد قیمتی معادل 4/30 درصد داشته و گوشت قرمز هم 7/15 درصد گرانتر شده است. این افزایش قیمتها در بازار این کالاهای به شدت مورد نیاز مردم در حالی است که براساس اعلام قبلی مسئولان مربوطه هیچ گونه کمبودی از نظر عرضه انبوه این کالاها در بازار وجود ندارد. در مورد برنج که هم تولید داخلی و هم واردات به موقع انجام شده و با توجه به ذخایر قبلی ثبت این میزان افزایش قیمت از نظر کارشناسان تنها ریشه در نبود نظارت بر بازار خردهفروشی و فراهم شدن امکان احتکار و عرضه نشدن به موقع به بازار دارد. در مورد گوشت مرغ هم به صورت کلی، تولید مرغ در کشور مازاد بر نیاز بازار هم بوده و حتی در مقطعی مسئله صادرات این تولید مازاد هم مطرح بود. گوشت قرمز هم وضعیتی مشابه دارد. چند هفته قبل، وزارت جهادکشاورزی از وجود حباب 20 هزار تومانی در بازار خبر داده و اعلام کرده بود: «قیمت منطقی برای هر کیلو گوشت قرمز در بازار بین 28 تا 32 هزار تومان است.» و این در حالی بود که در همان روز اعلام خبر گوشت قرمز با قیمت کیلویی 50 تا 55 هزار تومان در بازار خرده فروشی تهران عرضه میشد. دادههای آماری و گزارشهای رسمی نشان میدهد افزایش سرسام آور قیمتها در بازار خردهفروشی ریشه در عملکرد ضعیف ستاد تنظیم بازار و نبود نظارت در بازار خرده فروشی دارد.
گزارش بانک مرکزی چه میگوید؟
به هر حال براساس آخرین گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی در مورد وضعیت قیمتها در بازار خرده فروشی، قیمت گروه لبنیات در یک سال منتهی به 17 دی ماه، 1/7 درصد، تخم مرغ 1/0 درصد، برنج 7/45 درصد، حبوبات 5/22 درصد، میوههای تازه 3/2 درصد، گوشت قرمز 7/15 درصد، گوشت مرغ 4/30 درصد، قند و شکر 7/30 درصد گران شده است. همچنین قیمت چای 3/16 درصد و روغن نباتی 2/8 درصد افزایش یافته و تنها نرخ گروه سبزیهای تازه با 19 درصد کاهش مواجه شده است. در هفته مورد گزارش، در گروه لبنیات قیمت کره پاستوریزه نسبت به هفته قبل معادل 3/7 درصد و شیر پاستوریزه 6/1 درصد افزایش یافت. بهای سایر اقلام این گروه بدون تغییر بود. قیمت تخم مرغ معادل 6/4 درصد افزایش داشت و شانهای 103000 الی 115000 ریال فروش رفت. آنچه در گزارش هفتگی و سالانه بانک مرکزی به چشم میخورد حاکی از افزایش قیمت کالاهای اساسی با درصدهایی بعضا چندین برابر نرخ رسمی تورم است و به باور کارشناسان اقتصادی اگر مسئولان اقتصادی کشورمان در پی یافتن جواب سوال چرایی لمس نشدن کاهش نرخ تورم از سوی جامعه هستند، باید این گزارش را چندین بار بخوانند.
افزایش قیمتها و کاهش قدرت خرید مردم
افزایش قیمت در بازار کالاهای اساسی براساس گزارش بانک مرکزی در حالی است که سالهاست فاصله میان درآمد و هزینههای خانوارهای کارگری مورد بحث است و این فاصله در حال حاضر به باور برخی کارشناسان به مرز هشدار رسیده است. قاعدتا با افزایش قیمت کالاهای اساسی در سطحی که هم اکنون مشاهده میشود، شاهد کاهش بیشتر قدرت خرید مردم و خصوصا اقشار آسیبپذیر و خانوارهای کارگری خواهیم بود و این روندی نیست که در آستانه سال نو و نزدیک شدن به عید نوروز بتوان به راحتی از کنار آن گذاشت. افزایش قیمت مرغ به عنوان یکی از پر مصرفترین کالاهای پروتئینی در کنار افزایش قیمت اقلامی مانند برنج، روغن، گوشت قرمز، شکر و قند و غیره در ماههای اخیر فشار سنگینی را بر سبد خانوارها وارد کرده است. درک این فشار زمانی آسانتر میشود که به آمار ارایه شده از سوی مقامات کارگری در مورد شکاف هزینه و درآمد خانوارهای کارگری توجه داشته باشیم به گفته مقامات کارگری در حال حاضر خانوارهای کارگری فاصلهای حدود 2 میلیون تومانی را میان درآمدها و هزینههای خود تحمل میکنند و افزایش قیمتها در این سطح، در بازار کالاهای اساسی، در چنین شرایطی میتواند این خانوارها را با فشار مضاعف روبهرو کند. این افزایش قیمتها در حالی است که بر اساس آمار بانک مرکزی نرخ تورم هم رو به کاهش است و انتظار منطقی این است که قیمتها خصوصا در بازار کالاهای اساسی کاهش یابد. در این میان نقش ستاد تنظیم بازار از اهمیت بالایی برخوردار است که در سالهای اخیر و پس از تصویب قانون انتزاع وظایف بخش کشاورزی از بخش بازرگانی قدرت مانور ستاد تنظیم بازار به شدت کاهش یافته است. به باور کارشناسان اگر روند فعلی در مورد نحوه مدیریت بازار کالاهای اساسی ادامه داشته باشد و نظارتها بر بازار خرده فروشی تشدید نشود و اقدامات لازم برای کاهش قیمتها در دستور کار قرار نگیرد، سفره اقشار آسیبپذیر در آستانه سال نو کوچکتر خواهد شد و قاعدتا در چنین فضایی نمیتوان از آنها انتظار داشت که کاهش نرخ تورم را در لمس کنند. مدیریت بازار خردهفروشی کالاهای اساسی از لحاظ ساختاری همواره مشکل داشته اما به باور ناظران در سالهای اخیر نابسامانیها در این بازار تشدید شده و اثر نظارتها به شدت کاهش یافته است، گزارش بانک مرکزی به باور ناظران، تلنگری برای نهادهای ناظر بر این بازار است که برنامههای عملیاتی و کارشناسی برای مدیریت آن را با سرعت به اجرا بگذارند.
منصور اولی، خبرنگار اقتصادی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است