فراتاب - گروه بین الملل: تغییر ساختار در خاورمیانه و پروژه تجزبه حکومت های با ثبات خاورمیانه ای، زمانی مصر و تونس را درنوردید، لیبی را از ساختار حکومتی خالی کرد و مجریان منطقه ای این سناریو از امارات متحده تا عربستان و ترکیه، بازیگران متعهد به قواعد این بازی را آنچنان دچار رخوت و اطمینان کرد که عربستان، یمن و ترکیه، عراق و سوریه را بعنوان حیاط خلوت خود بر گزیده اند.
شکست معادلات غرب و ترکیه در منطقه عراق و سوریه که از جنگجویان نیابتی غرب نظیر داعش و احرار الشام سود می برد، شرایط بازی را بسرعت تغییر داد. پایمردی ایران و روسیه در حمایت از دولت سوریه، جنگجویان نیابتی داعش را در وضعیت وخیمی قرار داده است. در این وضعیت، ما شاهد ورود بازیگران پشت پرده به میدان خواهیم بود. ترکیه و آمریکا همچنان مصر به آتش بس در حلب اند و گویا ضجه ها و زخم هایی را که داعش در دو سال اخیر به پیکر این شهر فرو می آورد،غرب به یکباره و بدلیل حملات سنگین دولت سوریه بر سر نیروهای داعشی، متوجه شده است. در حالی که این روز ها بازیگران پشت پرده، ملتمسانه در شورای امنیت، متمنی آتش بس و نجات جنگجویان مزدور خود در حلب اند، ترور سفیر روسیه بدست یکی از نیروهای پلیس ترکیه، فضای بسته سیاسی متعاقب تصفیه های خونین دولت این کشور و تعامل چند جانبه دولتمردان ترکیه با همه ی محور های تنش در منطقه، آمریکا و غرب را در یک دوراهی جدید قرار داده است که در آن بین ادامه پروژه ی خاورمیانه ای خود ویا قطع پیوند ها با ترکیه و عربستان، بعنوان اعضای منطقه ای اعتلاف با غرب، یکی را انتخاب کنند. در این بین وجود آمریکا بعنوان هژمون، در این معادله یک خصوصیت دیگر رهبری معادلات را نیز روشن می کند.
اگر چه در معادله حلب، نشان داده شد که ایران و روسیه از تاثیرگذارترین بازیگران این معادله اند، با اینحال این آمریکاست که با تغییر جهت گیری در تصمیمات، راه را برای تغییر نتایج باز خواهد کرد. در توضیح مطلب آنکه نزدیکی سیاسی آمریکا به روسیه، چیزی که از حرکت رییس‌جمهور جدید آمریکا ترامپ قابل پیش‌بینی است، می تواند ترکیه را در باتلاق داعش تنها بگذارد، تخریب صنعت توریسم ترکیه، تصفیه های خونین دولت ترکیه متعاقب کودتای پر حاشیه اخیر، توقف مذاکره با کرد ها وزیاده خواهی های دولت این کشور در نقشه سپر فرات، هزینه های این کشور را در جنگ حلب شدیدا بالا برده است. این امر از لحاظ منطقی عقب نشینی آمریکا از پشتیبانی دولت ترکیه را محتمل می کند. این سناریو در سمت دیگر منازعات خاورمیانه بدلیل نقش عربستان در یمن نیز شدیدا اغوا کننده است، از این رو اگر کنش گران رو در روی آمریکا را در تحولات خاورمیانه را، روسیه و ایران ببینیم از لحاظ تئوری این انتظار محتمل است که طرف آمریکایی با چرخش در سیاست منطقه ای خود و آغاز مذاکره جدی با این دو کشور بمنظور ثبات در کشور های خاورمیانه، به متحدین قبلی خود نظیر ترکیه و عربستان پشت نماید. نکته کلیدی انجام این سناریو ورود ایران در مذاکرات حسن نیت و اعتماد ساز خواهد بود. کشته شدن سفیر روسیه در ترکیه و واکنش تعمق بر انگیز ولادیمیر پوتین نشان می دهد که طرف روسی عمیقا معتقد به اثر بخشی این تعامل با آمریکا، در تغییر معادله بازی منطقه ای هست. از این رو کاملا منطقی ست که حرکت ایران بسمت مذاکرات stabilization and trust full diplomacy، می تواند همسو با روسیه، هژمون را وادار به تغییر رفتار نماید، چیزی که در 1979 راه را برای اتحاد هژمون با عربستان سعودی هموار کرده بود.! از این روبنظر می رسد انتهای بهار عربی سالهای قبل، با خزان ترکی که از بلندپروازی ها و زیاده طلبی های حزب حاکم ترکیه منشاء می گیرد، میتواند مرتبط باشد.
سیده مسعوده میرمسعودی، دانشجوی دکترای روابط بین الملل
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
