فراتاب- گروه فرهنگی: منطقه ی کردستان با جمعیتی حدود 25 تا 30 میلیون نفر در کشورهای ترکیه، ارمنستان، سوریه، ایران و عراق قرار دارد. زبان کردی هم چون پراکندگی مردم قوم کرد، به شاخه های متفاوتی منکسر شده است؛ این ویژگی بر هویت کردی و متعاقباً بر وحدت ادبیات این قوم نیز تاثیر گذار بوده است.
قوم کرد را می توان به سه گروه اصلی تقسیم کرد: کرمانجی، سورانی و کردهای جنوبی؛ اما همین دسته بندی را می توان به تعداد زیادی از گروه های متعدد دیگر نیز تقسیم نمود. زبان همواره بخش مهمی از هویت ملی بوده است؛ این در حالی است که حتی تعریف یک زبان کردی برای کردها دشوار است. در بسیاری از کشورهایی که جمعیت کرد را در خود جای داده اند، استفاده از زبان کردی به شدت تحت الشعاع زبان رسمی کشور قرار می گیرد. به عنوان مثال عراق تا هنگام سقوط صدام تنها یک زبان رسمی داشت و آن هم عربی بود.
در کشور سوریه، انتشار نشریات به زبان کردی ممنوع است. در ترکیه نیز به موازات پایه ریزی سیاست سخت گیرانه ی یکسان سازی گروه های اقلیت در این کشور در طول رهبری آتاترک در سال های پس از سال 1923، استفاده از زبان کردی نیز ممنوع اعلام شد. جدا از در اقلیت بودن این قوم در کشورهای مختلف، هویت کردی شاهد جابجایی های بسیاری بوده است؛ چرا که شمار زیادی از کردها در خارج از کشور و به طور عمده در اروپا و امریکا زندگی می کنند. کردها پس از قتل عام درسیم در سال 1937، مجبور به مهاجرت شدند. علاوه بر آزار و اذیت اکثریت جمعیت کرد در طول تاریخ، می توان اذعان داشت که ادبیات کردی هم از گزند این محدودیت ها علیه زبان و هویت فردی اش در امان نبوده است.
این فضای مذکور و جستجوهای هویت گرایانه دغدغه ای اصلی و اساسی برای ادبیات و سینمای کرد است. تا پیش از قرن بیستم، ادبیات کردی نظیر شعر به طور عمده شفاهی بوده است. مردم کرد به دلیل آوارگی و جابجایی، بسیاری از اشعار خود را از دست دادند. اما قرن بیستم برای کردها فرصتی برای پرداختن به رمان، شعر و فیلم کردی و بستری برای جستجو و پیدا کردن هویت فردی بوده است.
یاشار کمال، یکی از بزرگترین نویسندگان ترکیه که به خاطر سال ها تلاش در زمینه ادبیات، نامزد جایزه نوبل ادبی شده بود کسی است که مدام در مورد مشکلاتی که کردها در جنوب شرقی ترکیه با آن روبرو هستند صحبت می کرد. در این خصوص می توان به کتاب ممد من هاوک، شناخته شده ترین کتاب یاشار کمال اشاره کرد که به زبان ترکی نوشته شده است. در عصر یتیمان، عنوان رمان لاله خدیوی است که به بررسی و جستجو برای هویت ملی می گردد. به همین منوال، شاهد چنین بن مایه ای در سینمای کرد نیز هستیم. هنر سلیم و بهمن قبادی (نیمه ماه) نیز هر دو از کارگردانان کرد هستند که دارای موفقیت های قابل توجهی در سال های اخیر شده اند. در مجموع می توان دغدغه ی هویت ملی را مشقتی دانست که قوم کرد در طول تاریخ به شکل ویژه ای آن را تجربه کرده است.
منبع: theculturetrip.com
بازگردان به فارسی: مانوشاک خانمحمدی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
