فراتاب - گروه بین الملل / منصور براتی: در حالی که بازپس‌گیری حلب توسط دولت سوریه در صدر اخبار مربوط به این کشور قرار گرفته است، امروز ارتش آزاد سوریه توانست با پشتیبانی نظامی ترکیه نیروهای داعش را از بیشتر مناطق شهر الباب بیرون براند؛ این پیروزی اگرچه می تواند بار دیگر روند تحولات را به نفع معارضان سوری بر هم بزند، اما چشم انداز تبدیل آتش بس به صلحی فراگیر را بیش از پیش نامساعد می سازد.
قدرت نمایی ارتش سوریه در استان حلب از اوایل هفته گذشته آغاز شد و تا روزهای اخیر با موفقیت استراتژیک در حلب ادامه یافت. در حالی که از هفته ها قبل موضوع برقراری آتش بس در حلب توسط دولت های غربی مطرح می شد، ارتش سوریه و نیز دیپلمات های روسی با طرح مسائلی نظیر عدم تفکیک ملموس معارضین از تروریست ها و نیز عدم موافقت همه گروه های مسلح با آتش بس از این ایده سر باز می زدند. تسلط بر حلب برای هر یک از طرف های درگیر اهمیت حیاتی دارد و پیروزی اخیر ارتش بشار اسد در حلب باعث افزایش روحیه این نیروها از یکسو و افزایش توانایی چانه زنی دمشق در مذاکرات آتی خواهد بود.
در روزهای اخیر دو طرف توافقاتی برای پایان دادن به این وضعیت غیرانسانی کرده اند؛ از یکسو ارتش سوریه اعلام کرده که اجازه خواهد داد 8 هزار نفری که در 4 محله حلب به محاصره درآمده اند با اتوبوس‌های سبز به سمت مناطق دیگر استان حلب حرکت کنند که هنوز تحت تسلط معارضان است. از سوی دیگر معارضان نیز تعهد کرده اند که در مقابل به 4 هزار نفری که در شهرک‌های شیعه نشین فوعه و کفریا در استان ادلب مدت‌هاست تحت محاصره قوای مخالفان گرفتارند اجازه خروج بدهند. در حالی که رسانه‌های طرفدار بشار اسد افراد محاصره شده را تروریست می‌خوانند، اما هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد که تمامی این تعداد را افراد مسلح تشکیل دهند. از آغاز عملیات انتقال غیرنظامیان از شرق حلب، بیش از ۲۵۰۰۰ نفر این منطقه را ترک کرده اند. نکته حایز اهمیت آن است که تمامی این تعداد به مناطقی منتقل شده اند که تحت حاکمیت معارضان قرار دارد. این امر بازنمایاننده عدم اطمینان گروه های قابل توجهی از مردم به ارتش و حکومت سئریه است.
پیروزی معارضان در الباب
پس پیروزی بشار اسد در حلب که اخیراً به واسطه پیشروی‌های ارتش سوریه در توازن قوا به وجود آمده است؛ نزدیک 30 درصد از مناطق استراتژیک کشور در سیطره دولت دمشق قرار دارد و نیروهای کُرد بر حدود 29 درصد از مساحت کشور مسلط هستند. همچنین تروریست‌های داعش حدود 26 درصد از خاک سوریه را در اختیار دارد و گروه‌های مسلح اپوزیسیون نزدیک به 15 درصد را به خود اختصاص داده‌اند. در ادامه درگیریهای معارضان سوری با داعش در شهر الباب استان حلب، امروز در حالی که از پشتیبانی هوایی نیروهای عملیات سپر فرات برخوردار بودند توانستند وارد شهر الباب شوند و اکثر مناطق اصلی این شهر از جمله مرکز آن را از کنترل تروریست های داعشی خارج کنند. این پیشروی پس از تسلط نیروهای تحت حمایت ترکیه بر بزرگراه الباب -حلب صورت گرفت. نیروهای ترکیه‌ای که حضور پررنگی در این عملیات دارند و همراه با مخالفان سوری در درگیریهای مستقیم شرکت دارند، صبح امروز تلفات سنگینی دادند و در مواجهه با داعش سه تن از آنها کشته و 11 تن دیگر زخمی شدند.
تسلط معارضان بر الباب از دو جهت دارای اهمیت کلیدی است؛ این پیروزی از یکسو نوار فتوحات ارتش نظام بشار اسد را پس یک مدت طولانی قطع کرد و حالا روند تحولات به نفع معارضان برهم خورده است. آخرین پایگاه داعش در استان حلب حالا به دست معارضان سوری افتاده و آنها می توانند در دیگر جبهه ها به داعش فشار بیشتری بیاورند. از سوی دیگر نیز موقعیت ژئوپلیتیک الباب و نزدیکی آن به شهر حلب باعث می شود که نیروهای معارض بتوانند در صورت درگیری مجدد از دو طرف ارتش سوریه را در حلب مورد حمله قرار دهند.
آتش بس فراگیر؟
آنچه در شرایط فعلی مسلم به نظر می رسد اینکه هنوز هیچ کدام از طرفهای درگیر در سوریه برای ایجاد یک صلح فراگیر و تشکیل مذاکرات سوری – سوری آمادگی ندارند؛ از یکسو نیروهای ارتش اسد بدون توجه به درخواست های جامعه بین المللی سعی در تداوم پیشروی ها تا پیش از روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا دارند و از سوی دیگر گروه های میانه رو معارض در ماه های اخیر به دلیل تنگناهای فزاینده به همکاری با گروه هایی روی آورده اند که سابقه ارتکاب به اعمال تروریستی را دارند؛ در شرایط فعلی لزوم تفکیک معارضان از تروریست ها از سوی معارضان و کشورهای طرفدار آنها و نیز پذیرش گسترش دامنه آتش بس های موقتی از سوی حکومت دمشق و روسیه و ایران می تواند مبنای جدیدی برای حرکت به سوی صلحی فراگیر را ایجاد کند.
منصور براتی, دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه تهران
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
