فراتاب - گروه بین الملل: آنچه که امروزه در ذهن هر انسانی با شنیدن «منطقه خاورمیانه» متصور میشود؛ بیشک چیزی جز جنگ، درگیری و آوارگی شمار بسیاری از مردم بیگناه نیست. جنگی بیپایان که منطقه را مدتهاست در کام خود فرو برده و جز درد، رنج، بیخانمانی و ویرانیهای بسیار برای مردم منطقه چیزی بر جای نگذاشته است. در شرایطی که اوضاع منطقه ناآرام و جنگ سایه شوم خود را بر کشورهای منطقه گسترانده است و هر یک از کشورها به نحوی درگیر جنگ و آثار آن و یا در تلاش برای تثبیت قدرت حاکمه و برقراری ثبات و آرامش هستند. کشورهایی نظیر عراق، سوریه، افغانستان، ترکیه (مشکلات پس از کودتا) و... که اوضاع ناآرامی دارند هر یک میتوانند شرایط برای حضور و تحرکات برخی از گروهها و کشورها از جمله اسرائیل در منطقه فراهم کنند. در این راستا، سفر اخیر بنیامین نتانیاهو به جمهوری آذربایجان و امضای قرارداد خرید تجهیزات نظامی و امنیتی به ارزش 5 میلیارد دلار میتواند زنگ خطری برای کشورهای منطقه، خصوصاً کشورهایی که سیاستهایشان در تقابل با این کشورها است باشد. تضعیف دولتهای حاکم در منطقه بر اثر جنگ، فضای کافی را برای نفوذ و پیش برد اهداف اسرائیل فراهم کرده است. با توجه به شرایط ناآرام منطقه، این طور به نظر می رسد که تل آویو فضا را برای نفوذ خود مناسب دیده و با فروش تسلیحات نظامی به جمهوری آذربایجان میتواند به ادامه درگیریهای منطقه دامن زند. با توجه به آنچه ذکر شد حال این پرسش مطرح میشود که؛ با توجه به اوضاع ناآرام منطقه روابط میان جمهوری آذربایجان و اسرائیل، چه پیامدهایی منطقهای را میتواند در بر داشته باشد؟
جمهوری آذربایجان که پس از فروپاشی شوروی و به دست آوردن استقلال همواره سیاستهای ضد روسی خود را در منطقه پیش گرفته است، همواره بیم حضور روسیه و توسعه طلبیهای آن کشور را دارد. این مسئله در کنار بسیاری از سیاستهای داخلی و خارجی دیگر، این کشور را به سوی آمریکا و هم پیمانان آنها از جمله اسرائیل سوق داده است. سفر اخیر بنیامین نتانیاهو و دیدار آن با الهام علیاف که به بستن قرارداد خرید تجهیزات نظامی 5 میلیارد دلاری در شرایط ناآرام منطقه انجامید خود گواه روابط عمیق میان این کشور و اسرائیل است. البته این روابط سابقهای دیرینه دارد، به طوری که پس از 1990 (استقلال جمهوری آذربایجان) این روابط نه تنها در زمینههای اقتصادی، فرهنگی و تجاری رواج یافته، بلکه صنایع نظامی اسرائیل، یکی از مهمترین تأمین کنندهگان تسلیحات جنگی آذربایجان میباشد. سفر بنیامین نتانیاهو در شرایط بحرانی منطقه میتواند نه تنها تهدیدی برای دشمنان دیرینه اسرائیل، بلکه برای دولتهای تضعیف شده منطقه بر اثر جنگ باشد.
اسرائیل که از سالهای پیش روابط خوبی با کشورهای عربی منطقه نداشته است و میتواند با توجه به شرایط پیش آمده حضور و نفوذ خود را همراه با کشورهای همسوی خود در منطقه، از جمله جمهوری آذربایجان افزایش دهد و درصدد ضربه زدن به این کشورها برآید. البته حضور اسرائیل در منطقه و فروش تسلیحات نظامی به جمهوری آذربایجان نه تنها برای کشورهای درگیر در جنگ، بلکه برای ایران که دارای مرزهای مشترک با جمهوریآذربایجان است، نگرانیهایی را همواره به همراه داشته است. علاوه بر ایران، جمهوری آذربایجان که خود همواره درگیر مسئله مهم « قرهباغ" است و هر از چند گاهی آتش درگیری در این منطقه شعلهور شده و در پی آن به درگیری میان ارمنستان و جمهوریآذربایجان میانجامد، به نظر میرسد در این اوضاع ناآرام و به دنبال خرید تسلیحات نظامی این کشور، جمهوری آذربایجان با کمک نظامی اسرائیل در پی حل مشکل دیرینه خود در منطقه قرهباغ باشد و آتش نزاع در این منطقه را مجدداً شعله ور سازد.
با توجه به آنچه ذکر شد این طور به نظر میرسد که؛ اوضاع ناآرام منطقه و تضعیف کشورها که ناشی از پدیده جنگ میباشد؛ نه تنها میتواند شرایط را برای گسترش نفوذ و حضور اسرائیل فراهم کند بلکه میتواند به ادامه بحران در منطقه دامن زند. از سوی دیگر اسرائیل با فروش تسلیحات نظامی به جمهوری آذربایجان میتواند این کشور را در خصوص (مسئله قرهباغ) ترغیب نموده و وارد جنگ سازد که در این صورت و با واکنش جمهوریآذربایجان، بیشک ارمنستان نیز وارد عمل میشود. این مسئله نه تنها شرایط جمهوری آذربایجان را بحرانی خواهد کرد، بلکه منطقه را با جنگی تازه روبرو میسازد. جنگی که پایانش مشخص نیست و شرایط را بیش از پیش برای دیگر کشورهای منطقه بحرانی تر میسازد.
ژیلا احمدی, کارشناس ارشد روابط بین الملل
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است