فراتاب: آتشبس سوریه که از روز شنبه ۲۷ فوریه/هشتم اسفند اجرا شده است، توافقی است بر پایه قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد که در دسامبر ۲۰۱۵ تصویب شد. این توافق بر سه پایه دسترسی کمک‌های انسانی، آتشبس توافق شده و انتقال قدرت که در اجلاس مونیخ تصویب شد به اجرا درآمده است.
توافقنامه آتش بس میان دولت و مخالفان مسلح، اولین آتش بس گسترده در بحران سوریه طی پنج سال گذشته محسوب می شود. این توافقنامه که شامل گروه های تروریستی داعش و جبهه النصره نمی شود، مورد حمایت سازمان ملل قرار گرفته است. اگر چه توافق آتش بس در سوریه، ثمره توافق محرمانه آمریکا و روسیه به شمار می آید و می تواند تا حدی اوضاع ناآرام این کشور را دستخوش دگرگونی نماید، با این حال تداوم چنین توافقی در درازمدت با چالش ها و مشکلاتی مواجه است. در واقع برقراری آتشبس در سوریه به چند دلیلی نمی‌تواند پایدار باشد:
1. عدم تعریف مشترک از تروریسم:
از زمانی که تمایل به حل و فصل سیاسی بحران سوریه در میان بازیگران بین‌المللی به وجود آمد، همواره تعاریف مختلف آنها از تروریسم به مثابه مانعی جهت دستیابی به یک راه‌حل جامع عمل کرده است. اگر چه در حال حاضر آمریکا و روسیه توافق کرده‌اند که نبرد صرفاً باید با گروه‌های داعش و جبهه النصره ادامه پیدا کند و سایر گروه ها مشمول آتشبس شوند، با این حال در تعریف روس‌ها همچنان بسیاری از گروه‌های دیگر در زمره گروه‌های تروریستی به شمار می‌آیند. ضمن آنکه آمریکایی‌ها نیز همواره گروه‌های تروریستی را به تروریسم خوب و بد تقسیم کرده‌اند. در نتیجه، فقدان تعریف واحد از تروریسم و گروه‌های تروریستی نزد آمریکا و روسیه یکی از دلایلی است که هرگونه آتشبس میان طرفین را شکننده می‌کند.
2. اختلاف نظر در جبهه معارضان دولت سوریه:
اگر چه در جبهه معارضان دولت سوریه، بازیگرانی همچون ترکیه و عربستان سعودی در حال حاضر ناگزیر به حمایت از مواضع آمریکا هستند، اما در بسیاری از مسائل، منافع و اهداف آنها با واشنگتن مغایرت دارد. این کشورها هم در تعریف گروه‌های تروریستی و هم درباره آینده سوریه با آمریکایی‌ها اختلاف نظر دارند. اگر چه توافق آتش بس در سوریه، ثمره توافق محرمانه آمریکا و روسیه به شمار می آید و می تواند تا حدی اوضاع ناآرام این کشور را دستخوش دگرگونی نماید، با این حال تداوم چنین توافقی در درازمدت با چالش ها و مشکلاتی مواجه است. به عنوان مثال ترکیه و عربستان به عنوان مهمترین حامیان داعش و جبهه النصره خواهان پایان عملیات نظامی علیه آنها هستند. ضمن آنکه ترکیه به دلیل ملاحظات کردی، خواهان تروریستی شناخته شدن گروه پ.ی.د در شمال سوریه است و ادامه گلوله باران مواضع کردهای سوریه در منطقه اعزاز توسط آنکارا می تواند آتش بس را متزلزل کند. علاوه بر این در مورد آینده سوریه نیز به رغم آنکه آمریکایی‌ها حضور اسد تا پایان دوره انتقالی را پذیرفته‌اند، اما ترکیه و عربستان خواهان کناره‌گیری سریع وی از قدرت هستند. بنابراین دیدگاه‌های متفاوتی در جبهه معارضان دولت سوریه وجود دارد و همین امر پایبندی تمام طرف‌های درگیر به توافق آتشبس را دور از انتظار می‌سازد.
3. وجود اختلاف نظر میان روسیه و بازیگران منطقه‌ای:
رویکرد روسیه به عنوان یکی از طرف‌های آتشبس با سیاست‌ها و اهداف برخی از بازیگران منطقه‌ای دخیل در بحران سوریه متفاوت است. به عنوان مثال، ترکیه با تمام قوا خواهان شکست هر طرحی است که یک سوی آن مسکو قرار داشته باشد. عربستان سعودی نیز حضور روسیه در معادلات سوریه را به زیان خود می‌بیند و از طرق مختلف سعی در به چالش کشیدن مسکو دارد. بنابراین احتمال آنکه برخی بازیگران منطقه‌ای نظیر عربستان و ترکیه با تحریک برخی از گروه‌های معارض به سمت نقض آتشبس پیش بروند، بسیار زیاد است.
4. تداوم حیات گروه‌های تروریستی:
حضور گروه‌های تروریستی در سوریه و تداوم فعالیت آنها فی‌نفسه مانع شکل‌گیری هر نوع آتشبس در این کشور است. در واقع تا زمانی که تمام گروه‌های تروریستی از بین نروند، نمی‌توان به شکل‌گیری آتشبس پایدار در سوریه امیدوار بود. به خصوص در شرایط فعلی بیم آن می‌رود که گروه‌های تروریستی مشمول طرح آتشبس بتوانند از فرصت به وجودآمده، نهایت استفاده را ببرند و به بازسازی توان لجستیکی خود بپردازند. این مسئله می‌تواند در آینده موجب وخیم‌تر شدن اوضاع سوریه و رشد و افزایش توان جنگی گروه‌های تروریستی شود.
منبع: سایت الوقت
