زنان ترکیه از عرصه اجتماع تا صحنه سیاست | فراتاب
کد خبر: 4835
تاریخ انتشار: 15 آذر 1395 - 12:25
مهسا مژدهی
حزب عدالت و توسعه به ویژه پس از کودتای نافرجام در این کشور از همیشه قدرتمندتر شده است. حزبی که از ابتدای کار خود فراموش نکرد که به زنان این کشور یادآوری کند که از حضور آنها در اجتماع ناراضی ست.

فراتاب – گروه بین الملل: زنان در سرتاسر خاورمیانه سرنوشتی یکسانی ندارند.  در حالیکه در برخی کشورها مانند عربستان برای حقوقی همچون رانندگی چانه می زنند و در برخی دیگر از مناطق حتی از داشتن شناسنامه محرومند، زنانی هم در ترکیه همپا با اروپایی ها برای کسب حق رای جنگیده، در اوایل قرن بیست پا به دانشگاه گذاشتند و از نظر قانون به حقوق برابر با مردان دست پیدا کردند. اما این تنها پوسته ظاهری و اولیه وضعیت زنان در این کشور است. در ترکیه زنان هنوز با مسائلی چون خشونت افسار گسیخته، قتل های ناموسی، دستمزد پایین تر از مردان و.. دست و پنجه نرم می کنند

1914 دانشگاه ها زنانه می شوند

زنان در ترکیه در مقایسه با دیگر کشور های منطقه زودتر به حقوق خود آگاه شدند و آن را مدیون اصلاحات آخرین سلطان عثمانی و ارتباط با فرانسوی ها هستند. نتیجه این آگاهی و آغاز مبارزات برای برابری که از اواخر دوران عثمانی آغاز شد، ورود زنان به دانشگاه ها در آغاز جنگ جهانی اول بود. پس از آن و با تلاش زنانی که در کار نشریات و فعالیت های اجتماعی بودند، راه برای زنان ترکیه باز شد. تا جایی که همزمان با  زنان غربی، خواهان حق رای برای زنان شدند. تلاشی که پس از 15 سال در 1934 به ثمر نشست. حق رای، حق داشتن شغل و حق طلاق آن حقوقی بود که دولتمردان ترکیه برای مدت  نزدیک به 40 سال آن را برای زنان این کشور کافی می دانستند و به شیوه های گوناگون در این مدت زمانی سعی در خاموش کردن صدای زنانی داشتند که با ایجاد اتحادیه ها( اغلب با رویکرد چپ گرایانه) به دنبال دریافت سهمی مساوی و کاهش خشونت ها علیه زنان بودند. این روند تا سال 1980 ادامه یافت. جنبش زنان ترکیه که سال ها سرکوب شده یا نادیده گرفته شده بود، اینبار با تشکیل اتحادیه هایی کوچک در شهرها به فکر بهبود شرایط زنان در عرصه خانواده افتاد. امری که با وجود یکسان شدن ظاهری حقوق اجتماعی و سیاسی برای زنان هنوز برای آنها محقق نشده بود. در سال 1985 زنان ترکیه به این فکر افتادند که قوانین موجود برای زنان، در حقیقت آنها را شهروندی درجه دو به حساب آورده است. قوانینی که در آن مرد را رئیس خانواده و اشتغال زن را منوط به اجازه همسر دانسته بود پس از 60 سال در دهه 80 میلادی در ترکیه مورد حمله قرار گرفت. از سوی دیگر مواردی متعدد خشونت علیه زنان در خانواده که در دادگاه ها مطرح میشد زنان ترکیه رامتقاعد کرد تا به فکر اصلاح قوانینی باشند که امنیت زنان را در خانواده حفظ می کند. نتیجه 15 سال مبارزه در سال 1998 با ایجاد قانون"حمایت از خانواده " مشخص شد. قانونی که از زنان این کشور در مقابل خشونت اعمال شده در خانواده هایشان حمایت می کرد. در سال 2003 ماجرای دستمزد برابر برای زنان در مقابل کار برابر با مردان، باعث ایجاد قوانینی شد که در آن معضل دستمزد برابر برای زنان ظاهرا برطرف شد و در سال های 2004 و 2005 پارلمان این کشور با افزایش جریمه اعمال خشونت علیه زنان و سپس تشکیل کمیسیون قتل های ناموسی گام مهمی را در اصلاح قوانین خود برداشت.

 

 حمایت دولتی از اشتغال زنان

قوانین حمایت از زنان در ترکیه شاید بی نقص ترین قوانین از این دست در میان کشورهای منطقه باشد. قانون فکر همه چیز را کرده و برایش راه حلی تراشیده است. با این حال زنان در ترکیه به ویژه وقتی از مرکز کشور و شهرهای توریستی قدمی فراتر بگذاریم، درگیر مسائلی چون خشونت، فقر و قتل های ناموسی هستد.

نرخ بیکاری در ترکیه در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است. در سال 2015 این نرخ در میان مردان به 9.2 درصد رسید و در میان زنان 12.6 درصد ثبت شد. زنان در ترکیه بر خلاف قوانین از دستمزد پایین تری نسبت به مردان برخوردارند. کوچ روستاییان به شهرها و گسترش شهرنشینی در این میان بی تاثیر نیست. بخش بزرگی از کشاورزی ترکیه را در گذشته زنان در دست داشتند. آنها پس از مهاجرت به شهرها و از دست دادن مشاغلشان در روستاها دیگر موفق نشدند تا در شهرهایی که در آن گردشگری، نساجی و صنعت حرف اول را می زد جذب بازار کار شوند. در این میان نقش های سنتی تعریف شده برای زنان، عدم حمایت کارفرمایان از کارمندان زن و.. از دلایل پایین بودن نرخ اشتغال در زنان است. معضل پایین بودن نرخ اشتغال زنان در ترکیه، آنها را واداشت تا در سال 2010 کمپینی را تحت عنوان" اشتغال زنان" با هدف افزایش زنان شاغل بوجود آورند. از مهم ترین دلایل ایجاد این کمپین نزدیک شدن ترکیه به معیارهای اتحادیه اروپاست. بر اساس قوانین این اتحادیه 60 درصد از زنان یک جامعه باید شاغل باشند. با نرخ کنونی اشتغال زنان در ترکیه، این کشور برای رسیدن به معیار اتحادیه نیازمند به کارگیری 2 میلیون زن دیگر در بازار کار خود است.

 موضوع خشونت علیه زنان در شهر های کوچک، مناطق مرزی و روستاهای این کشور  فراگیر است. بر اساس آمار این خشونت ها پس از سال 2002 نسبت به قبل افزایش چشمگیری داشته است.  حتی کمک پلیس ترکیه از مراقبت از تعداد زیادی از زنان خشونت دیده این کشور نتوانسته از تعداد آنها  بکاهد.

 

 سیاست عرصه بازیگری مردانه

 زنان در سال های پس از 1914 هرگز از صحنه سیاست ترکیه دور نبوده اند. احزاب این کشور همگی از شاخه زنان برخوردارند. در شهرها تعداد زیادی از زنان نسبت به مسائل سیاسی هوشیارند و شرکت در مسائل سیاسی را وظیفه خود تلقی می کنند.با همه اینها تانسو چیللر در دهه 90 میلادی نخستین زن ترکیه ای بود که در منصب نخست وزیری مشغول شد. تعداد زنانی که در 80 سال گذشته به مجلس این کشور راه یافتند هرچند در مقابل با دیگر کشورهای همسایه کم نیست اما با توجه به قدمت فعالیت های زنان این کشور ناچیز به حساب می آید. تا کنون تنها کمتر از 400 زن با رای مردم ترکیه به مجلس راه یافته اند.

تا سال 1392 و لغو قانون جلوگیری از حضور زنان محجبه در مشاغل دولتی، یکی از عوامل دور ماندن زنان ترکیه از سیاست و اجتماع این قانون بود. حتی وقتی در سال 1996 یک نماینده زن باحجاب وارد مجلس این کشور شد و آراء مردمی را به دست آورد،‌ به وقت ادای سوگند به دلیل پوشش از پارلمان اخراج و کنار گذاشته شد. اما پس از سال 2012 حضور زنان محجبه در مشاغل دولتی افزایش یافت. در حال حاضر 81 زن در پارلمان ترکیه مشغول به انجام وظیفه خود هستند و این رقم نسبت به گذشته بیشتر شده است.

چشم انداز نامعلوم حقوق زنان

چشم انداز وضعیت زنان در ترکیه چندان مشخص نیست. پیش از این دولت این کشور به دنبال غربی ساختن ترکیه برخی حقوق را برای زنان به رسمیت شناخته و استقلال آنها را تبلیغ می کرد. این روزها سیاستمداران از صرافت پیوستن به اروپا افتاده اند و در عین حال نیروهای اجتماعی و تشکل های حمایت از حقوق زنان فشار خود را برای دستیابی به آزادی های مدنی و اجتماعی بیشتر افزایش داده اند. با این حال حزب عدالت و توسعه به ویژه پس از کودتای نافرجام در این کشور از همیشه قدرتمندتر شده است. حزبی که از ابتدای کار خود فراموش نکرد که به زنان این کشور یادآوری کند که از حضور آنها در اجتماع ناراضی ست. نمونه این رفتارهای عجیب حکومت را در مواردی چون توصیه اردوغان به زنان برای آوردن سه فرزند جهت جوانتر ماندن وتوصیه معاون نخست وزیر به نخندیدن زنها در مکان های عمومی  می توان دید که در هر دو موارد واکنش زنان ترک را به ویژه در آنکارا و استانبول به دنبال داشت.

 

 

مهسا مژدهی، کارشناس ارشد روابط بین الملل و عضو شورای نویسندگان فراتاب

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
سپیده
| |
2017-01-25 14:37:46
خانوم مژدهی شما دستگیری چند شخصیت سیاسی که مرتکب جرم شدن و چون زن بودن رو به عنوان مبارزه با زنها در رتیکه تلقی میکنید.حال انکه نه تنها تعداد حضو ر زنان در ترکیه در زمام حزب عدالت و توسعه کم نشده بلکه بیشتر هم شده.نمیدونم پیشرفت ترکیه با ازدواغن چرا اینقدر باعث روان پریشی وحسادت عده ای در ایران شده و برای سیاه نمایی و کوبیدن دست به هر دروغ و کلکی میزنید.
آخرین اخبار