فراتاب - گروه اجتماعی: بهاره چیت ساز: به گزارش فراتاب به نقل از روزنامه شرق, نوجوانی دورهای از رشد است که با تغییرات سریع جسمانی، روانشناختی، اجتماعی- فرهنگی و شناختی همراه است. از جمله مسائل حائز اهمیت در این دوره، مبحث بلوغ است که دارای ابعاد گوناگون جسمی، جنسی و روانی است. این دوره نیز مانند سایر دورههای زندگی دارای اختلالهای خاص خود است که از نظر شدت تأثیرگذاری و نوع آسیب با یکدیگر متفاوت هستند. یکی از آسیبهای جدی این دوره، بزهکاری است که با توجه به شدت بالا و ناگواربودن پیامدها و همچنین درمان سخت آن، توجه فراوانی را از سوی متخصصان به خود جلب کرده. یکی از مسائلی که نوجوانان بزهکار با آن دستبهگریبان هستند، گرایش به مواد مخدر و اعتیاد است. برخی از پژوهشها حاکی از آن هستند که بیشترین میزان گرایش به اعتیاد در سنین نوجوانی رخ میدهد. تحقیقات اخیر نشان داده است که اختلال در هویتیابی، کاهش مسئولیتپذیری و در نهایت کاهش عزتنفس در نوجوانان، مخصوصا نوجوانان بزهکار، گرایش به اعتیاد را تشدید میکند.
با توجه به گرایش بالای نوجوانان بزهکار به سمت اعتیاد و تبعات سنگینی که این امر برای این قشر از جامعه و بهتبع آن برای کل جامعه در پی دارد، بايد در برنامه اصلاح و تربیت این گروه از نوجوانان توجه ویژهای به این معضل كرد و بهدنبال راهحلی برای پیشگیری و در وهله بعد کاهش این گرایش به سمت اعتیاد بود. تمرکز روی مسئولیت هسته اصلی و اساسی کار تعلیم و تربیت و رواندرمانی با نوجوانان و یکی از رویکردهای مشاوره و رواندرمانی که تأکید فراوانی بر مفاهیمی همچون مسئولیت، واقعیت و امور درست و نادرست در زندگی فرد دارد، رویکرد واقعیتدرمانی است. واقعیتدرمانی از جدیدترین نظریههای مشاوره و رواندرمانی است که کاربرد فراوانی در حیطه کار با نوجوانان و جوانان دارد. پژوهشها حاکی از اثربخشبودن واقعیتدرمانی بر حیطههایی همچون کاهش بحران هویت نوجوانان، بهبود کیفیت زندگی، شادکامی و رضایت از زندگی و مسئولیتپذيری هستند. واقعیتدرمانی مبتنیبر نظریه انتخاب و کنترل است و علت مشکلات روانشناختی را در انتخابهای افراد و عدممسئولیت فرد در ارضای نیازهای خود میداند؛ در این درمان تلاش میشود که افراد از طریق انتخابهای بهتر بتوانند نیازهای بنیادین خود را برآورده كنند. در حقیقت هدف اصلی رویکرد واقعیتدرمانی، کمک به افراد برای آگاهی از نیازهای خود، پایش رفتار و انجام انتخابهای مناسب است. گلاسر درباره علل گرایش افراد به اعتیاد معتقد است اشخاصی که هویت شکست دارند ممکن است مستعد تسلیمشدن و کسب اعتیاد منفی مثل اعتیاد به مواد مخدر، نیکوتین یا الکل باشند. واقعیت درمانگران معتقدند که این افراد رفتارهای خود را بهعنوان راهی برای حلکردن ناکامی ناشی از رابطهای ناخوشایند انتخاب کردهاند.با وجود اینکه برخی از عوامل تشدیدکننده گرایش به سوءمصرف مواد از جمله بحران هویتیابی، فقدان مسئولیتپذیری، کمبود عزتنفس نوجوانان به نظر میرسد توجه و استفاده از این رویکرد در گرایش نوجوانان به اعتیاد مؤثر خواهد بود. پیشنهاد ميشود استفاده از این رویکرد علمی بهعنوان یک برنامه پیشگیرانه در مراکز مشاوره وابسته به سازمان بهزیستی، کانونهای اصلاح و تربیت، زندانها بهمنظور کاهش گرایش نوجوانان به اعتیاد نهادینه شود.