فراتاب – گروه بین الملل: دولت های عربی و در رأس آنها عربستان سعودی که از مخالفان و منتقدان توافق هسته ای به شمار می رود، در یک راهبرد جدید که حکایت از تغییر نگاه به برجام، اما متمرکز شدن بر سیاست های منطقه ای تهران دارد، به دنبال آن هستند تا با توجه به تغییرات احتمالی در سیاست های منطقه ای آمریکا در دوران دونالد ترامپ، توجه رئیس جمهور جدید را از پاره کردن برنامه جامع اقدام مشترک معطوف به مهار ایران در نظام منطقه ای خاورمیانه کنند. راهبردی که در راستای بسط نفوذ ریاض و تقابل با ایران قرار دارد و تلاش می کند تا بر شراکت راهبردی با آمریکا تاکید کرده و حضور واشنگتن در محیط آشوب زده را تداوم بخشد.
هفته گذشته گروهی از وزرای خارجه و کارشناسان سیاسی در اجلاس ابوظبی در جزیره »صیر بنی یاس» جمع شدند تا معانی انتخاب ترامپ را برای بی ثباترین منطقه جهان تفسیر کنند. در این نشست تقریبا همه شرکت کنندگان متفق القول بودند که نامزد جمهوریخواهان باید این توافق را به عنوان یک توافق انجام شده بپذیرد و در عوض رفتارهای رو به گسترش ایران در منطقه را مهار کند.
اتفاق نظری که دولت های عربی را نیز شامل می شد و یکی از مقامات کشورهای عربی خلیج فارس در این خصوص گفت که فقط کسی که می خواهد ما را به جهانی ناشناخته سوق دهد، این توافق را پاره خواهد کرد. خط فکری که پیشتر از سوی شاهزاده ترکی الفیصل سخنگوی غیررسمی خاندان آل سعود در یک نشست در واشنگتن مطرح و تاکید شده بود که دولت جدید آمریکا توافق هسته ای را حفظ کند.
معنای این سخن در شرایط کنونی چیست؟ و چرا اعراب در یک گام جدید به سمت حفظ این توافق حرکت کرده اند؟ از آنجا که توافق هسته ای پس از نزدیک به دو سال در فرآیندهای راستی آزمایی قرار گرفته و ایران را از آنچه رسیدن به بمب هسته ای خوانده می شود، دور نگه داشته است، بنابراین این معامله برای اعراب بخصوص عربستان سعودی، از حالت عدم قطعیت خارج و در روند ثبات بخش در یک پروسه میان مدت قرار گرفته است.
بدین معنی که حداقل یک دهه تا بازگشت مجدد ایران به چرخه غنی سازی صنعتی زمان لازم است و پا برجا بودن این توافق در چنین روندی، می تواند سایه جنگ هسته ای را از منطقه دور کند و منجر به تغییر در معادله موازنه قوا و صف بندی های منطقه ای بخصوص در آشوب کنونی نگردد. بنابراین از دید دولت های عربی، پاره کردن برجام و تمرکز دوباره بر آن یک خطای راهبردی در شرایط کنونی محسوب می گردد.
اما این به منزله رضایت مندی عربستان از توافق هسته ای نیست، بلکه در شرایط پیچیده و سخت که منطبق با واقعیت های منطقه ای است، سعودی ها و برخی بازیگران عربی در تلاشند تا توجه رئیس جمهور جدید را به سمت مهار ایران در خاورمیانه سوق دهند. موضوعی که به زعم اعراب باعث شده تا نفوذ تهران در پایتخت های عربی افزایش یابد و در روند بی میلی های واشنگتن برای تعیین عناصر تحکیم بخش در پازل گسیخته خاورمیانه، پتانسیل و قابلیت گسترش در روندهای میان مدت را نیز داشته باشد و نفوذ تهران را برای سالها در جهان عرب تضمین کند.
بنابراین خواسته اعراب از ترامپ آن است که با برجسته کردن سازوکارهای ثبات بخش در استراتژی خاورمیانه ای خود بخصوص در سوریه، علاوه بر مدیریت رفتارهای منطقه ای تهران، منافع متحدان را نیز محقق سازد. از آنجا که سوریه نقش مهمی در راهبرد منطقه ای تهران در حلقه های متصل مقاومت در سطح منطقه ایفا می کند، طبیعی است که تمرکز بازیگران عربی بر سوریه نقش تعیین کننده ای در این معادله خواهد داشت.
کامران کرمی، پژوهشگر مسائل عربستان سعودی و عضو هیات تحریریه فراتاب
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
