چالش های خاورمیانه ای رئیس جمهور آتی آیالات متحده | فراتاب
کد خبر: 4557
تاریخ انتشار: 18 آبان 1395 - 13:29
زهرا رمضانی
اینکه ترامپ رئیس جمهور شود یا هیلاری،شاید در نحوه تعامل با این چالش ها رفتاری متفاوت و شاید متناقض پیش گرفته شود اما آنچه که مسلم است این است که چالش عربستان،سوریه،ترکیه،روسیه

فراتاب گروه بین الملل: تقریبا رای گیری برای انتخاب رئیس جمهور 58ام ایالات متحده آغاز شده است. علیرغم تغییرات نظرسنجی ها مبنی برپیشی گرفتن و یا هم تراز شدن رای ترامپ با هیلاری کلینتون،به نظر می رسد مبری دانسته شدن هیلاری در قضیه ایمیلها از سوی اف بی آی، این بار نخستین بانو را رهسپار کاخ سفید خواهد شد.

در طی این مدت،تحلیل ها و یادداشت های بیشماری در رابطه با مقایسه این دو کاندیدا در خصوص سیاست های خاورمیانه ای شان نوشته شد و مورد مقایسه قرار گرفتند.اینکه کدام یک گزینه مناسب تری برای این روزهای مصیبت زده منطقه است. منطقه ای که از یک سو با مهمان ناخوانده ای چون داعش در حال دست و پنجه نرم کردن است و از سوی دیگر روابط ناپایدار و رقابت ها برای کسب قدرت گریبانش را گرفته است.اما به نظر می رسد هر آنکس که بر کرسی ریاست جمهوری ایالات متحده بنشیند،کار راحتی در این منطقه نخواهد داشت.این یادداشت در پی نشان دادن این چالش هاست.رئیس جمهور آینده با چه چالش هایی در منطقه مواجه است؟

1)همپیمان دیروز،دوست لجوج امروز

عربستان،کشوری که پس از قائله برجام؛روابط خود را با ایالات متحده شکننده و غیرقابل اعتماد دانست.شریک منطقه ای که این روزها بر مبنای قانون جاست تبدیل به نه دشمن که یک کشور خطاکار و غیرقابل تکیه تبدیل شده است.بازیگری که با پیشفرض بازنده بودن در معادلات منطقه و از دست دادن شریک های خود دست به هر انتحاری در منطقه می زند.امریکا این روزها روابط خوبی با شریک منطقه ای اش ندارد.شاید روزی یکی از ستون های پیش راندن سیاست هایش بود اما به رسم تکرار تاریخ باز هم ایالات متحده ایران و حل پرونده آن را مهم تر دانست و به این ترتیب شریکش را به رقیبی لجوج و عصبانی تبدیل کرد.البته چه بسا پروزه هایی همچون فروش سلاح پابرجا باشد و در پرونده ای چون یمن در کنار آنها باقی مانده اما ایالات متحده به خوبی می داند عربستان یک شریک در حال غرق است؛که البته می تواند خطرناک هم باشد.

2)شریک تازه نفس،ترکیه

کشوری که امروز با سودای نوعثمانی گری نه تنها در داخل کشور بلکه با حضور متنوع و خودخوانده خود در بحران های منطقه سعی بر آن دارد تا در عرصه جابه جایی قدرت ها، میدان را به رقبا واکذار نکند.حضور در جبهه شمال سوریه،پایگاه نظامی موصل،اصرار برای حضور در عملیات های مختلف منطقه از جمله رقه و البته آزاسازی موصل،درگیری با جبهه کردها در شمال سوریه و همکاری با کردهای عراق.همگی نشان از آن دارد که بازیگری وارد گود شده است که او نیز مانند همپیمان متحرک اش عربستان(که گاهی دوست و گاهی دشمن اند)،پتانسیل انتحار در منطقه رادارد.ترکیه ای که با سیاست حداقل کردن مشکلات با همسایگان آغاز کرده بود امروز به هر طریقی می خواهد باشد و بماند ولو به قیمت شروع یک جنگ و درگیری تازه در منطقه.

3)رقیب یکه تاز منطقه،روسیه

درست از زمانی که روسیه تصمیم گرفت به طور مستقیم در پرونده سوریه مشارکت کرده و به حمایت از شریک منطقه ای خود بپردازد این گمانه در ذهن به وجود آمد که روسیه این بار قاطعانه تصمیم گرفته است عرصه را به رقیب دیرینه خود واگذار نکند.حضور پرررنگ در عملیات های آزادسازی مناطق تحت تصرف داعش در عراق و سوریه،همکاری وسیع و تا حدی عمیق با قدرت استراتژیکی چون ایران و تحرکات متنوع منطقه ای بخشی از تلاش های یکه تازانه روسیه ای محسوب می شود که سعی دارد بیش از پیش جای پای خود را در منطقه محکم کند.اینکه از یک سو درروسیه اجلاس مذاهب اهل تسنن برگزار و وهابیت به عنوان فرقه ای تروریستی اعلام می شود و از سوی دیگر مذاکرات عربستان و روسیه مبنی بر فروش تسلیحات توسط رسانه برملا می شود؛خود نشان از تحرکات و سیعی دارد که سعی بر حفظ قدرت دارد .

4)دمل چرکین منطقه،سوریه

بحرانی که هرچند ایالات متحده با تجریه عراق و افغانستان و عدم دخالت مستقیم و اعزام نیرو سعی بر کم کردن هزینه های مادی تحمیلی بر خود داشت اما مسئله ای است که به راحتی نیز نمی تواند از آن بگذرد.جدا از مسئله حفظ امنیت اسرائیل، اصرار بر حضور در درگیری ها ودر بعضی مواقع حمایت غیرمستقیم برای حفظ نیروهای داعش در منطقه،استفاده از ابزارهایی چون ترکیه برای پیش راندن مقاصد و حمایت از نیروهای کرد در منطقه نشان از آن دارد که مسئله سوریه،(حتی اگر نگاه به شرق آسیا جایگزین سیاست خارجه امریکا شود)قابل چشم پوشی نیست.هرچند در خصوص مشکلات و خطرهای تروریستی،تا به حدی ایالات متحده کمتر از ایالات متحده در معرض آن قرار گرفت اما حافظه تاریخی دنیا، 11سپتامبری را به خاطر می آورد که ریشه آن در القاعده افغانستان بود.

5)منازعات زیر خاکستر،لبنان

شاید به نظر برسد که مسئله لبنان چندان چالشی نخواهد بود که قرار باشد ایالات متحده به دست و نجه نرم کردن با آن بپردازد اما مسئله اینجاست که وقتی پای امنیت رژیم اشغالگر در میان باشد،پای منافع امریکا نیز در میان خواهد بود.اینکه از یک سو بعد از دو سال و نیم بالاخره رئیس جمهورمورد توافق حزب الله بر کرسی می نشیند و سعد حریری نزدیک به عربستان در کسوت نخست وزیر قرار می گیرد و از سوی دیگر داعش رانده شده از موصل به سمت سوریه و لبنان کشانده شوند به نظر می رسد شرایط ناپایداری را نسبت به گذشته اش با خود به همراه داشته باشد..به تعبیری به جرات می توان گفت،عرصه بازی قدرت ها در لبنان اعم از نیروهای داخلی وهمپیمانان منطقه ای اش دقیقا مینیاتوری از روابطی است که در سطح منطقه در جریان است.

6)قدرت غیرقابل چشم پوشی،ایران

در خصوص ایران به نظر می رسد شاید بهترین تعبیر این باشد که برجام تیر خلاص را به بخش اعظم ناپایداری ها در روابط زده است.اینکه رئیس جمهور آتی ایالات متحده اگر هم بخواهد نمی تواند برخلاف تعهدات برجام رفتار کند نقطه عطف قابل اتکایی در روابط ایران با ایالات متحده و نقش ایران در رقابت های منطقه ای دارد.این روزها دیگر ایران خارج از گود نیست.در مذاکرات سوریه در لوزان نه تنها شرکت می کند که نقش تعیین کننده در انتخاب کشورهای طرف مذاکره ایفا می کند.بحران داعش در عراق بدون ایران قابل حل نیست.ایالات متحده با پذیرفتن جایگاه ایران،شریک منطقه ای اش را در اولویت دوم قرار داد.

و در نهایت

اینکه ترامپ رئیس جمهور شود یا هیلاری،شاید در نحوه تعامل با این چالش ها رفتاری متفاوت و شاید متناقض پیش گرفته شود اما آنچه که مسلم است این است که چالش عربستان،سوریه،ترکیه،روسیه برای او در منطقه وجود خواهد داشت.اینکه امریکا امروز یکبار در حال تغییر جهت به سوی احداث پایگاه های نظامی تازه در اقلیم کردستان عراق و وابستگی کمتر نظامی به ترکیه پیش می رود و روز دیگر در پس پرده او را به ماندن در پایگاه موصل عراق تشویق می کند؛ اینکه ترامپ قرار است سیاست خارجی منطقه ای خود را با روسیه می بندد و کلینتون ادامه دهنده راه اوباما،همگی مبین آن است شاید راه حل ها و البته نگاه آینده نگرانه ایالات متحده و نامزدهایش متفاوت باشد اما چالش های خاورمیانه ای آنها یکی است و قرار است با اینها دست و پنجه نرم کنند.

زهرا رمضانی کارشناس ارشد علوم سیاسی و عضو شورای نویسندگان فراتاب

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.

نظرات
آخرین اخبار