فراتاب - گروه بین الملل: بسیاری از تحلیل‌گران آمریکایی با بررسی عملکرد دولت‌های اروپایی در خاورمیانه متعاقب جنگ جهانی اول، انگلستان و فرانسه را که از چندین جهت تعهداتی تناقض‌آمیز برعهده گرفته بودند را مورد انتقاد قرار داده و آنان را عامل اصلی ریشه‌گرفتن تفکرات ضدغربی در منطقه می‌دانند؛ وقتی انگلیسی‌ها از یک‌سو به اعراب ساکن امپراتوری محتضر عثمانی وعده دادند که در صورت شورش علیه ترک‌ها، یک کشور واحد عربی در سراسر خاورمیانه عربی تشکیل خواهد شد و از سوی دیگر در اعلامیه بالفور به یهودیان قول دادند که فلسطین را موطن ملی آنان خواهند کرد، توافق محرمانه سایکس – پیکو رویای مردم منطقه را وجه المصالحه منافع غربی‌ها ساخت؛ امروز اما آمریکایی‌ها نیز که با طرف‌های مختلف درگیر در بحران سوریه توافقات و اتحادهایی را برقرار کرده اند، ثابت می‌کنند که همان منطق منفعت‌گرایی اروپایی‌های عصر استعمار را درپیش گرفته و تعهدات خود را چندان جدی نمی‌پندارند، «دیوید ایگناتیوس»، ستون نویس روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست هفته گذشته در تحلیل جالبی، رفتار زننده آمریکا با متحدانش را از اصلی‌ترین عواملی دانست که باعث شده تُرک، فارس، کُرد و عرب خاورمیانه‌ای به آنان اعتماد نکنند.
از هنگامی که ایالات متحده جنگ در خاورمیانه را آغاز کرده، عادت داشته که یک مدت نیروهای محلی هر منطقه را به عنوان نایبان و مجریان خود استخدام کرده و سپس به محض اینکه نیازش به آنان مرتفع شد، آنها که در وضعیت انگشت‌نمایی پیدا کرده اند را به حال خود رها می‌کرد. این الگوی «اغوای اولیه و رهاشدگی بعدی» یکی از ویژگی‌های همیشگی ماست؛ به بیان دیگر همین امر یکی از عوامل اصلی بی اعتمادی نسبت به آمریکا در خاورمیانه است. ما هیچگاه نسبت به نیروهایی که منافع ما را در لحاظ کرده‌اند وفادار نبوده‌ایم، نه در عراق، نه مصر، نه لبنان و نه دیگر کشورها. اکنون بیم آن می‌رود که همین الگو در سوریه نیز تکرار شود و گروه شبه‌نظامی کُرد موسوم به «ی پ گ» - نزدیک‌ترین متحد آمریکا در جدال با داعش به حساب می‌آید – در معرض آتش ارتش ترکیه قرار گرفته است.
من در ماه مِی موفق به دیدار با برخی از پیکارجویان کُرد گروه ی‌پ‌گ در یک اردوگاه مخفی آموزشی ویژه شدم که توسط آمریکایی‌ها اداره می‌شد، از این رو این گروه را یک مورد خاص می‌دانم. آنها مشتاقانه می‌گفتند تا آخرین نفرشان در بیرون کردن داعش از پایگاه‌هایش خواهند جنگید. اما برخی از افسران ویژه آنان همچنین می‌گفتند آمریکایی‌ها در برخی موارد به این «برادری خونی» خیانت کردند. من در ماه مِی موفق به دیدار با برخی از پیکارجویان کُرد گروه ی‌پ‌گ در یک اردوگاه مخفی آموزشی ویژه شدم که توسط آمریکایی‌ها اداره می‌شد، از این رو این گروه را یک مورد خاص می‌دانم. آنها مشتاقانه می‌گفتند تا آخرین نفرشان در بیرون کردن داعش از پایگاه‌هایش خواهند جنگید. اما برخی از افسران ویژه آنان همچنین می‌گفتند آمریکایی‌ها در برخی موارد به این «برادری خونی» خیانت کردند. شوربختانه روند تحولات در خاورمیانه به نحوی برگشته است که اتحاد با ایالات متحده، می‌تواند برای گروه‌ها ایجاد خسرات و خطر کند. چهارشنبه گذشته، ترکیه از هدف قرار دادن 18 منطقه تحت کنترل کُردهای ی‌پ‌گ در شمال سوریه خبر داد. ترک‌ها درصددند راه کُردهای سوری برای حرکت به سمت کانتون عفرین در شمال غرب حلب را مسدود کنند. از سوی دیگر ترک‌ها می‌خواهند برخلاف برنامه‌ریزی آمریکا از مشارکت فعالانه کُردها در آزادسازی رقه – پایتخت داعش – جلوگیری کنند.
مقامات پنتاگون درباره حملات ترکیه هشدار می‌دهند که «اگر ترکیه به این کار خاتمه ندهد، ممکن است همه نقشه‌هایی که برای بازپس‌گیری رقه ریخته شده را بهم بریزد!» همچنین منابع کُرد به من گفته‌اند که به دلیل انفعال و عدم پاسخگویی آمریکا درباره عفرین، ي‌پ‌گ در حال متمایل شدن به سمت روسیه است.
اتحاد آمریکا با ی‌پ‌گ در زمان آزادسازی کوبانی از سیطره داعش در سال 2014 شکل گرفت. وقتی نیروهای کُرد تنها چند صد پیکارجو بودند، عملیات ویژه آمریکا برضد داعش آغاز شد. «لاهور طالبانی»، رئیس اطلاعات حزب اتحادیه میهنی کردستان در این خصوص ابتکار عمل را به دست گرفت و واسطه روابط شد. او چندین نفر از عوامل خود که مجهز به دستگاه‌های جی‌پس‌اس و ارتباط نزدیک با پوشش هوایی آمریکا بودند را به کوبانی فرستاد و از سلمانیه عراق چندین عملیات مشترک را رهبری کرد. وی روز سه‌شنبه در یک مصاحبه در واشنگتن به من گفت «این کارِ درستی بود.» او توضیح داد که موفقیت ی‌پ‌گ در مقابله با داعش در کوبانی، ضمن نجات جان بسیاری از کُردهای سوری از میزان فشار داعش بر کُردهای عراقی – که در حال آماده‌سازی خود جهت حرکت به سمت موصل بودند – کاست و دولت اوباما ی‌پ‌گ ی‌پ‌گ را پایه‌گذار نخستین موفقیت، علیه داعش معرفی کرد. به نظر می‌رسد از این زمان به بعد، آمریکا یک شریک استراتژیک پیدا کرده که توانایی جنگ هم دارد. اما این اتحاد به زودی معرض چندپارگی‌های قومی قرار گرفت و برهم خورد! در ماه اوت وقتی نیروهای ی‌پ‌گ منبج در جنوب مرز ترکیه را به محاصره خود درآوردند، ترکیه به شمال سوریه حمله کرده و با آنان درگیر شد.
ایالات متحده که تلاش بیهوده‌ای را برای کاهش تنش میان ترک‌ها و کُردها شروع کرده بود؛ پیش از درگیری‌های منبج در ماه مِی کوشید در پایگاه هوایی اینجرلیک ترکیه، هیئتی به نمایندگی از نیروهای دموکراتیک سوریه را به همکاری با ترک‌ها جلب کند؛ آمریکایی‌ها می‌پنداشتند به واسطه رابطه نیروهای دموکراتیک سوریه با ی‌پ‌گ، رفته رفته موانع ذهنی میان دو طرف از میان خواهد رفت، اما این تلاش‌ها برای تعدیل خصومت قومی میان ترک‌ها و کُردها با کودتای نافرجام ارتش ترکیه در ماه جولای بی‌سرانجام رها شد. گفته می‌شود برخی از ژنرال‌های ترکیه‌ای که با سران نیروهای دموکراتیک سوریه دیدار کرده بودند در جریان کودتا به زندان افتاده‌اند. متعاقب کودتای نافرجام ارتش ترکیه، جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای «رجب طیب اردوغان» - که حال جایگاهش تحکیم نیز شده است – بیشتر از پیش بارز شد. نیروهای ترکیه از هنگام کودتا بارها با ی‌پ‌گ برخورد کرده و سعی در کنترل نوار مرزی با سوریه دارند، آنها همچنین علی‌رغم همه هشدار‌های بغداد و واشنگتن، به عراق نیز لشکرکشی کرده و می خواهند در آزادسازی موصل سهیم شوند. اردوغان این روزها از دعاوی عثمانی‌گرایانه خود نسبت به موصل و حلب پرده برداری کرده است.
یک مقام ارشد آمریکایی اعلام کرده که «یکی از مهمترین مسائلی که با آن روبرو هستیم، نقش ترکیه در این دو نمایش است.» شاید کُردها باید در باب اتحاد با هریک از قدرت‌ها درگیر بیشتر تأمل می‌کردند، پیش از اینکه با آمریکا متحد شوند و یا از عدم مداخله ترکیه اطمینان حاصل کنند. شاید نادرست نباشد اگر بگوییم تاریخ کُردها، داستانی پر از خیانت طرف‌های مختلف منطقه‌ای است. البته خوشبختانه همچنان به دلیل اقدامات آمریکا در «عملیات تأمین آسایش» و برقراری منطقه پرواز ممنوع برفراز مناطق شمالی عراق که پس از جنگ خلیج فارس در سال 1991 برقرار شد و نقطه آغاز تشکیل حکومت محلی کردستان عراق بود، نام آمریکا در اذهان کُردها هنوز از اعتبار برخوردار است. اما مردم خاورمیانه به خوبی آموخته‌اند که تعهدات آمریکایی‌ها را به دیده تردید بنگرند. یکی از رهبران مسیحیان عراقی اخیراً پیشنهاد آمریکایی‌ها برای ارائه کمک‌هایی جدید پس از رهایی از سلطه داعش را رده کرده و می‌گوید: «به شما اعتماد نداریم، تنها کاری که خواهید کرد این است که راه خود را می‌گیرید و می‌روید.»
منبع: روزنامه واشنگتن پست
برگردان از انگلیسی: منصور براتی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
