فراتاب – گروه بین الملل: تحولات سیاسی ربع قرن اخیر عراق، مصداق بارزی از شکست استراتژیک سیاست خارجی عربستان سعودی در منطقه است چراکه ریاض از ابتدای دهه 1990 مهمترین کشور خاورمیانه برای وارد ساختن فشار بر آمریکا جهت حمله به عراق بود حمله ای که سرانجام در سال 2003 به دستور جورج بوش پسر روی داد و عراق را وارد مرحله ای گذار و بی ثبات تر از قبل ساخت که تا امروز ادامه داشته است. بوش سالها بعد در نوامبر 2010 در کتاب خاطراتش نوشت که علاوه بر اطلاعات و تحلیل های اشتباه سرویس امنیتی آمریکا، کشور عربستان از طریق سفیر وقتش در واشنگتن ،شاهزاده بندر بن سلطان، بیشترین نقش را در ایجاد این ذهنیت که بین النهرین مملو از تسلیحات کشتار جمعی است داشته است، این بدان معنا بود که مقامات سعودی به شدت خواهان ساقط کردن نظام بعث و شخص صدام حسین به عنوان یک همسایه مزاحم در جوار مرزهایشان بودند. اما نکته قابل تامل این بود با سقوط رژیم بعث، و روی کار آمدن دوران گذار و نظام جدید در عراق، سعودی ها در سریع ترین زمان ممکن خود تبدیل به مهمترین مخالف منطقه ای نظام برآمده بر ویرانه های بغداد شدند؛ علت هم روشن بود: در نظام جدید قدرت متاثر از پارلمان و انتخابات آزاد بود و بطور طبیعی با توجه به جمعیت بیشتر شیعیان عراق، دولت روی کار آمده عمدتاً در دست شیعیان بود دولتی که با اتحاد با کُردها توانست، اهل سنت ناراضی و قهر کرده را در حاشیه قرار داده و نظام جدیدی در عراق ایجاد کنند.
روابط حسنه سابق هم کُردها و هم شیعیان با ایران و پیوندهای ناگسستنی تاریخی، نژادی و فرهنگی -مذهبی تهران با این دو بال قدرت جدید در عراق رسماً به معنای تبدیل شدن این کشور به یک متحد منطقه ای برای ایران بود ایرانی که دو سال پیش تر از این واقعه در سایه حمله آمریکا به افغانستان یک دشمن ایدئولوژیک دیگرش بنام طالبان را بی آنکه خود در شکستش مشارکت داشته باشد، در فاصله کوتاهی از روی نقشه سیاسی و رسمی افغانستان محو شده دیده بود. این عوامل دست به دست هم دادند تا سعودی ها عملاً پرچمدار مخالفت با تحولات سیاسی در عراق شوند و حتی تا 8 سال بعد، سفارت خود را در بغداد بازگشایی نکنند.
لذا در سیاست خارجی ریاض و البته آنکارا، هر تحولی که در عراق منجر به تقویت متحدین رسمی ایران شود به عنوان خط قرمز از آن یاد می شود در همین راستا می توان تفسیر کرد که چرا طی 13 سال اخیر همواره مقامات عراقی، همسایگان سعودی خود را از جمله عوامل بی ثبات کننده و حامی گروههای رادیکال و تروریست در عراق قلمداد کرده و می کنند. در نتیجه طبیعی خواهد بود در این روزها که همگان در انتظار اعلام ساعت صفر حمله به موصل و آزادسازی آن از دست داعش پس از 28 ماه هستند، مقامات سعودی تحولات مذکور را به نفع خود ندانسته و به شیوه ها و ابزارهای مختلف مخالفت خود را از این روند اعلام دارند در همین راستا حضور نیروهای حشد الشعبی که متشکل از شبه نظامیان شیعی است برای آزادسازی موصل که شهری سنی نشین است این روزها با حساسیت رسانه ای بیشتری دنبال می شود. البته برخی تندروی های این شبه نظامیان در عملیات های پیشین باعث شده است تا خود نخست وزیر عراق هم با احتیاط و رعایت جوانب مختلف بخواهد از آنها در بزرگترین عملیات ارتش عراق و پیشمرگه های کُرد علیه داعش استفاده کند. امری که به همان میزان برای مقامات ترکیه نیز دارای حساسیت بسیار است و به دلایلی مشابه دغدغه های سعودی ها، نیروهای خود را در شمال موصل نگه داشته اند تا با استفاده از اهرم فشاری روانی، مانع از تحقق آزادسازی موصل بر اساس ایده الهای بغداد شوند.
البته لازم به ذکر است که آزادسازی محتمل موصل از یکسو به معنای شکست نظامی داعش است اما از سوی دیگر باید گفت همچنان زمینه های سیاسی، امنیتی و اجتماعی لازم برای بقا و تداوم حیات داعش به شکل های دیگر در عراق وجود خواهد داشت و این نکته را نیز نباید فراموش کرد که با پایین کشیده شدن پرچم سیاه داعش در دومین شهر عراق، بایستی کم کم آماده سرباز زدن بحران ها و تنش های دیگری بین دیگر گروههای سیاسی و قومی -مذهبی در عراق باشیم عراقی که در این سالها بجای سرزمین قصه های هزار و یک شب بودن بایستی سرزمین هزار و یک بحران حل نشده اش خواند!
منبع: روزنامه ایران
لینک مطلب: http://www.iran-newspaper.com/?nid=6335&pid=20&type=0
