فراتاب - گروه بین الملل: مجموعه نشستهای مجمع عمومی سازمان ملل در سال 2016 سرانجام روز پنجشنبه (22 سپتامبر 2016) به پایان رسید؛ سخنرانی سران کشورهای مختلف در مجمع امسال نیز جالبتوجه و بعضاً جنجالی بوده است، حمایت یکپارچه سران کشورهای اسلامی از آرمان فلسطین مستقل به مرکزیت قدس در رسانههای جهان بازتاب قابلتوجهی داشته است. همچنین تلاش «بان کی مون»، دبیرکل سازمان ملل برای توصیههای اخلاقی به سران کشورها و سعی بلیغ «محمد بن نایف»، ولیعهد عربستان سعودی در انحراف توجهات بینالمللی از حمله به یمن نیز در رسانهها انعکاس یافته است. در این میان سخنرانی «محمود عباس»، رئیس تشکیلات خودگردان و «بنیامین نتانیاهو»، نخستوزیر رژیم صهیونیستی و تقابل آن دو از حاشیههای مهم مجمع امسال بود؛ درحالیکه ابومازن از لزوم اشغالگری اسرائیل در سال 2017 درازای صلح سخن گفت و اعلام کرد انگلستان باید به خاطر اعلامیه بالفور (در سال 1917) از فلسطینیان عذرخواهی کند، نتانیاهو وی را به تندروی متهم کرد و مسیر خود را مسیر صلحطلبی دانست! از سوی دیگر تأکید «باراک اوباما»، رئیسجمهور آمریکا بر لزوم پایان دادن صهیونیستها به اشغال سرزمینهای فلسطینی نیز از نکات قابلتوجه مجمع امسال بود. اذعان صریح «رجب طیب اردوغان»، رئیسجمهور ترکیه بر اینکه عملیات سپر فرات بهمنظور ایجاد منطقه امن در شمال سوریه انجامشده و همچنین تأکید «شینزو آبه»، نخستوزیر ژاپن بر لزوم مقابله با کره شمالی بهعنوان یک تهدید بینالمللی از دیگر نکات جالبتوجه مجمع این دوره بوده است. درمجموع بسیاری از تحلیلها حاکی از این است که لحن رهبران جهان در مجمع عمومی امسال بسیار صریحتر از سال قبل بوده است و احتمالاً باید انتظار داشت که عملکرد دولتها بر همین اساس بیشازپیش شدت یابد.
بان کی مون و تلاش اخلاقی در وقتهای تلفشده
دبیرکل سازمان ملل در افتتاحیه هفتادویکمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل ضمن تأکید بر چالشهایی که جامعه جهانی با آن مواجه شده، از رهبران جهان خواست تا متوجه این مسئله باشند که جایگاههای مهمی را که در اختیاردارند بیانگر اعتماد مردم به آنها است و جزو املاک و داراییهای شخصیشان محسوب نمیشود. وی در اختتامیه نشست مجمع عمومی به رهبران کشورهای عضو این سازمان گفت: پیام من کاملاً واضح و شفاف است: «به مردمانتان خدمت کنید. دموکراسی را نابود نکنید. از منابع کشورتان دزدی نکنید. منتقدان خود را زندانی و شکنجه نکنید.» وی افزود: «پس از 10 سال که تصدی دبیرکلی سازمان ملل را بر عهده داشتم بیشتر از هر وقت دیگری متقاعد شدم که ما قدرت پایان دادن به جنگ، فقر و آزار و اذیت را داریم. ما ابزار لازم برای جلوگیری از درگیریها را داریم. ما از پتانسیل لازم برای از بین بردن فاصله بین فقیر و غنی و عالی ساختن زندگی مردم برخورداریم.» بان کی مون در این سخنرانی تأکید کرد: «اهداف توسعه پایدار راهی را بهسوی آیندهای بهتر پیشنهاد میکند و با توافقنامه پاریس حول محور تغییر آبوهوا، چالش جدی و آشکار عصر ما میتواند حل شود.» بان کی مون با اشاره ویژه به جنگ سوریه که در آن بسیاری از مردم بیگناه توسط برخی گروهها ازجمله نیروهای دولتی کشته شدند گفت: «درست هنگامیکه فکر میکنیم ممکن نیست اوضاع از این بدتر شود، شرارت و تباهی اوج میگیرد. حمله وحشیانه، ناراحتکننده و ظاهراً عمدی روز دوشنبه به یکی از کاروانهای امدادی هلالاحمر سازمان ملل در سوریه جدیدترین نمونه از این مسئله است. برخی گزارشها صحبتهای بان کی مون را نوعی فرار به جلو در پایان دوران تصدیاش دانستهاند تا بهاینترتیب ناتوانی خود در تأثیرگذاری به میزان مطلوب را درباره مناقشات جهانی توجیه کند.»
عربستان و مبارزه با تروریسم!
محمد بن نایف، ولیعهد عربستان در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل تأکید کرد، مبارزه با تروریسم مسئولیت مشترکی است که مستلزم تقویت تلاشهای بینالمللی است. وی همچنین افزود: «عربستان از سال 1992 تاکنون در معرض بیش از 100 حمله تروریستی قرار گرفته است.» بن نایف بابیان اینکه عربستان 268 عملیات تروریستی را خنثی کرده است تأکید کرد، مبارزه با تروریسم مسئولیت مشترکی است که مستلزم تقویت تلاشهای بینالمللی است. وی مدعی شد: «ریاض تلاشهای فرستاده دبیرکل سازمان ملل برای دستیابی به راهکار سیاسی در یمن را کاملاً تأیید میکند و کشورش بزرگترین حامی عملیات انسانی در این کشور است.» بن نایف اقدامات رژیم صهیونیستی علیه مسجدالاقصی را محکوم کرد و جامعه جهانی را به اتخاذ تمامی تدابیر لازم برای متوقف کردن درد و رنج ملت فلسطین فراخواند. وی تصریح کرد: «زمان آن رسیده است که راهکاری سیاسی برای پایان دادن به تراژدی سوریه طبق مقررات ژنو 1 حاصل شود.» ولیعهد عربستان همچنین با انتقاد از قانون عدالت علیه حامیان تروریسم آمریکا انتقاد کرد و گفت: این قانون باعث میشود اصل مصونیت حاکمیتی کشورهای جهان زیر سؤال برود.
2017؛ سال پایان اشغالگری
رئیس تشکیلات خودگردانی فلسطین قصد دارد در مجمع عمومی سازمان ملل پیشنهاد دهد که این سازمان سال 2017 میلادی را سال پایان اشغالگری رژیم صهیونیستی اعلام نماید. محمود عباس رئیس خودخوانده تشکیلات خودگردانی فلسطین که ریاستش بر این تشکیلات پنج سالی است که به پایان رسیده در سخنرانی امروز خود درمجموع عمومی سازمان ملل پیشنهاد خواهد داد که سازمان ملل سال 2017 را سال پایان اشغالگری اسراییل در فلسطین اعلام کند. منظور محمود عباس از پایان اشغالگری البته پایان اشغالگری اسراییل در مرزهای اشغالی سال 1967 بود (کرانه باختری) نه پایان اشغالگری اسراییل در تمام سرزمین فلسطین. تشکیلات خودگردان فلسطین برخلاف مردم این کشور اشغالشده، اسراییل را در مرزهای اشغالی سال 1948 به رسمیت میشناسد و از طریق مذاکره تلاش دارد که این رژیم را مجاب کند تنها از سرزمینهایی که در سال 1967 به اشغال خود درآورده عقبنشینی کند. این نگاه عباس همانی است که در مجامع غربی از آن بهعنوان طرح دو دولتی یاد میشود.
همسوییهای اعراب با رژیم صهیونیستی
نخستوزیر رژیم صهیونیستی در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بابیان اینکه روابط رژیم صهیونیستی شاهد تغییرات گستردهای با جهان عرب بوده، گفت که اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هستهای دست پیدا کند. وی در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت که روابط رژیم صهیونیستی شاهد پیشرفتهایی با جهان عرب بوده ست. وی اظهار داشت که برای اولین بار در جهان عرب به این مسئله اعتراف میکنند که «اسرائیل» دشمن عربها نیست بلکه همپیمان آنهاست! نتانیاهو با بیتوجهی به حمایت رژیم اشغالگر قدس از تروریستهای سوریه در منطقه جولان اشغالی و قنیطره، مدعی شد که سرویس اطلاعات این رژیم موفقیتهای زیادی در مبارزه با تروریسم داشته و به همین دلیل، این رژیم به کشورهای زیادی در زمینه تأمین امنیت کمک میکند. نخستوزیر رژیم صهیونیستی به حمایت این رژیم از تروریستها بهطور ضمنی اشاره کرد و مدعی شد که رژیم اشغالگر فلسطین هزاران نفر از افراد مجروح سوری [شما بخوانید تروریستهای سوری] را در بیمارستانهای خود مداوا میکند. این مقام صهیونیستی بابیان اینکه جنگ علیه رژیم صهیونیستی در سازمان ملل متحد به پایان رسیده، گفت که این سازمان در مورد این رژیم منصف نبوده است.
دستاوردهای اوباما
رئیسجمهور آمریکا در آخرین سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل با اشاره به چند پرونده ازجمله توافق هستهای با ایران و عادیسازی روابط با کوبا، در واپسین روزهای حیات دولت خود بر دستاوردهای خود تأکید کرد. باراک اوباما ادامه داد: «آن کشورهایی که سلاح هستهای دارند، مثل آمریکا، یک مسئولیت منحصربهفرد دارند که ذخایر سلاحهای هستهای خود را کم کنند و باید این تعهد را بدهند که دوباره این سلاحها را آزمایش نکنند.» اوباما همچنین گفت که باید هرگونه بنیادگرایی و نژادپرستی را کنار گذاشته و به اعتقادات مردم احترام بگذاریم. رئیسجمهور آمریکا در بخشی از سخنانش به بحران میان فلسطینیان و اسرائیلیها هم اشاره کرد و در این رابطه گفت: «اگر فلسطینیها از خشونت دست میکشیدند و اسرائیل هم میفهمید تا ابد نمیتواند زمینهای فلسطین را اشغال کند روابط دو طرف بهتر میشد.» اوباما در ادامه و درباره بحران سوریه نیز گفت که راهحل بحران سوریه نظامی نیست و برای پایان دادن به درگیریها به سوریه نیاز به دیپلماسی است. وی همچنین درباره به وجود آمدن داعش گفت که سران کشورهای خاورمیانه که به آزار و اذیت مخالفان سیاسی یا اقلیتهای قومی و مذهبی میپردازند در به وجود آمدن داعش کمک کردهاند. رئیسجمهور آمریکا در بخشی از سخنان خود به روسیه نیز پرداخت و این کشور را متهم به دخالت در امور کشورهای همسایهاش کرده و گفت که دخالت در امور کشورهای همسایه، امنیت مرزهای روسیه رو تأمین نخواهد کرد.
سپر فرات یا همان منطقه امن!
رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه نیز در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل کوشید برای عملیات اخیر ارتش این کشور در شمال سوریه مشروعیت بینالمللی بتراشد. برخی ناظران اعلام کردهاند که اردوغان ضمن اشاره به اینکه هدف عملیات ایجاد منطقه امن در شمال سوریه بوده است به آرمان فلسطین پرداخت تا ماجراجوییهای نظامی خود را با سرپوشی اسلامگرایانه مخفی سازد. اردوغان همچنین بابیان اینکه عراق، سوریه و کشورهای بسیار دیگری در قرن بیستویکم از جنگ و تروریسمی که صدها هزار نفر را به کام مرگ کشانده آسیبدیدهاند، گفت: «آنهایی نیز که از مرگ (به اروپا) فرار میکنند، با اقدامات تحقیرآمیز در شهرهای اروپایی مواجه میشوند.» وی در خصوص وضعیت داخلی ترکیه، بحران حملات تروریستی و کودتای نافرجام 15 جولای نیز گفت: «ترکیه در معرض اقدام کودتای مخربی که توسط فتحالله گولن رهبری شده بود، قرار گرفت. اگر من امروز اینجا ایستادهام، به لطف موضع قوی و با عزت مردم ترکیه است.»
ترزا می و پسلرزههای برگزیت
«ترزا مِی»، نخستوزیر جدید انگلیس در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «باوجود خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، کشور به فعالیت خود در عرصه بینالملل ادامه میدهد و منزوی نمیشود.» وی که در ژوئیه سال جاری میلادی و پس از رفراندوم بریگزیت و کنارهگیری «دیوید کامرون»، نخستوزیر سابق روی کار آمده گفت: «انگلیس همواره رویکرد بازی نسبت به مسائل جهانی داشته و به دنبال همکاری در عرصه جهانی است.» وی در جریان حضور در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک گفت: «ما باید همانطور که قبلاً بودیم، بمانیم. زمانیکه مردم انگلیس برای بریگزیت رأی دادند، نمیخواستند به دنبال انزوا باشند یا از شرکای بینالمللی خود دست بکشند. انگلیس یکی از پنج کشور دارای حق وتو است و باید بازیگر اصلی در مقابله با فقر، تروریسم و تغییرات جوی باقی بماند.» نخستوزیر جدید انگلیس همچنین قول داد که کشورش بر تعهدات برای مقابله با قاچاق انسان ادامه میدهد چون «مجرمان شکل جدیدی از برده داری مدرن را در جهان شکل دادهاند. ما باید هوشمندانهتر رفتار کنیم و همکاری بیشتری در این باره داشته باشیم.»
صلح در فلسطین، اولویت مصر
رئیسجمهوری مصر در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل خطاب به مردم و رهبران اسرائیل گفت: ما در برابر فرصتی واقعی برای حرکت به سمت صلح قرار داریم. «عبدالفتاح سیسی»، رئیسجمهوری مصر در سخنرانی خود در هفتاد و یکمین دوره نشست مجمع عمومی سازمان ملل گفت: مصر توانست در این وضعیت پرآشوب منطقه با حفظ نهادهای خود و آگاهی مردمش ثبات خود را حفظ کند. وی در این سخنرانی خطاب به شهروندان اسرائیلی گفت: میخواهم از این تریبون جهانی مردم اسرائیل و رهبران آن را به اهمیت دستیابی به راهحلی برای حل بحران دعوت کنم. ما در برابر فرصتی واقعی برای نگارش برگی درخشان در کتاب تاریخ منطقه و حرکت بهسوی تحقق صلح هستیم. تجربه مصر در این زمینه منحصربهفرد و جالب است و میتواند یکبار دیگر با حل مسئله فلسطین و تشکیل دو کشور در کنار یکدیگر تکرار شود و امنیت و آرامش را برای مردم فلسطین و اسرائیل محقق سازد. رئیسجمهوری مصر در ادامه به شرایط بسیار دشوار لیبی که در غرب این کشور قرار دارد، پرداخت و گفت: «مصر تلاش بسیاری برای گردآوری گروههای لیبیایی در کنار یکدیگر و حمایت از اجرای توافقنامه صخیرات بهعنوان راهی برای بازگرداندن وحدت و ثبات به لیبی انجام داده است.» سیسی درباره مسئله سوریه نیز توقف فوری همهجانبه تمامی درگیریها در این کشور و همکاری با نهادهای بینالمللی جهت ازسرگیری مذاکرات را بهعنوان راهحلی ایده آل برای این کشور خواستار شد. وی در ادامه درگیریها و اختلافات کشورهای عربی با اسرائیل را عامل اصلی نبود ثبات در خاورمیانه دانست و "دستیابی فوری به راهحلی برای پایان اشغالگری" را خواستار شد.
تلاش میانمار برای حل بحران مسلمانان
رهبر دوفاکتوی میانمار در نخستین سخنرانی خود بهعنوان رهبر ملی میانمار در مجمع عمومی سازمان ملل از تلاشهای دولتش برای حل بحران برخورد با اقلیت مسلمانان در این کشور دفاع کرد. «آنگ سان سوچی» زندانی سیاسی سابق و برنده جایزه صلح نوبل و رهبر دوفاکتوی میانمار که به خاطر عدم اقدامات کافی برای رسیدگی به مشکلات مسلمانان روهینجا در استان راخین مورد انتقاد قرارگرفته بود، گفت: دولت از بررسیهای بینالمللی هراسی ندارد اما من خواستار درک و مشارکت سازنده جامعه بینالملل هستم. وی افزود: «ما متعهد به یک راهحل مداوم شدهایم که منجر به صلح، ثبات و توسعه تمامی جوامع داخل میانمار شود. دولت ما رویکرد جامعی را اتخاذ کرده که منجر به توسعه برنامههای کوتاهمدت و بلندمدت باهدف حمایت از درک و اعتماد میشود. آنگ سان سوچی با اشاره به تشکیل یک کمیسیون مشورتی برای استان راخین به ریاست کوفیعنان، دبیرکل سابق سازمان ملل با اختیار رسیدگی به حقوق اولیه و مسائل امنیتی اشاره کرد.» وی گفت: «مخالفتهای مداومی از سوی برخیها در خصوص تشکیل این کمیسیون وجود داشته است اما دولت در تلاشهایش برای دستیابی به صلح در استان راخین پشتکار دارد.» سوچی افزود: «با مقاومت در برابر نیروهای متعصب و عدم تحمل، ما بر تعهد خود در خصوص حقوق بشر اولیه، منزلت و ارزش انسانها تأکید میکنیم.» رهبر دوفاکتوی میانمار در نشستی حول محور جامعه آسیا در نیویورک، گفت: میانمار بهتازگی روند خود بهسوی دموکراسی را آغاز کرده و همچنان 25 درصد از کرسیهای پارلمان در تصرف اعضای غیرمنتخب ارتش است و صلح باید از سوی تمامی گروههای مسلح تحقق یابد.
ژاپن به دنبال راهی برای مبارزه با برنامه هستهای کره شمالی
نخستوزیر ژاپن از جهانیان خواست تا راه جدیدی را برای متوقف کردن تهدید کره شمالی پس از آزمایشات اتمی و موشکی اخیر این کشور پیدا کنند. شینزو آبه، نخستوزیر ژاپن در نشست مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «پس از اقدامات اخیر کره شمالی ازجمله آزمایش مدل کوچک یک کلاهک اتمی، ارزیابیها درباره پیونگیانگ نیازمند تغییر است. هیچ جایگزینی وجود ندارد اما باید گفت که این تهدید در حال حاضر بهجایی رسیده که با آنچه تاکنون آشکارشده بود، متفاوت است.» وی افزود: «این تهدید علیه جامعه بینالملل بهشدت افزایشیافته و واقعبینانهتر شده است. برای رسیدگی به این مسئله اقدامات و ابزار جدیدی لازم است که با آنچه دیروز اعمال میکردیم کاملاً متفاوت است.» آبه اقدامات ویژهای را نام نبرد اما گفت: «ژاپن از کرسی غیر دائم خود در شورای امنیت برای دستیابی به گزینههای جدید استفاده میکند.» وی تأکید کرد: «ژاپن، تنها کشوری که از حمله اتمی رنجبرده، متعهد به امحای تسلیحات مخرب شده است. کره شمالی خیال استفاده از تسلیحات اتمی را در سر دارد. این چالشی برای وجدان بشریت است. اگر از آن غافل شویم چطور وجدانهای خودمان را توجیه خواهیم کرد.» آبه همچنین در این سخنرانی به تمایل کشورش برای دستیابی به کرسی دائمی در شورای امنیت اشاره کرد و گفت: «ژاپن پس از آمریکا ازنظر تاریخی یکی از بنیانگذاران اصلی سازمان ملل است. وی به تعهدات ژاپن برای کمک ازجمله کمک به توسعه بینالمللی و تأمین مالی توافقنامه مربوط به تغییر آبوهوا اشاره کرد و گفت: توکیو در دهههای اخیر 334.5 میلیارد دلار کمک کرده است. اگر در حال حاضر اصلاحات در شورای امنیت را انجام ندهیم، این مسئله یک یا دو دهه به تأخیر میافتد.»
امید العبادی برای پیروزی بر داعش
نخستوزیر عراق ضمن تأکید بر اینکه این کشور امسال نینوا را از چنگ داعش آزاد خواهد کرد، خواهان همکاری جدی برای خشکاندن منابع درآمدی داعش شد. حیدر العبادی، نخستوزیر عراق در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک گفت: یک سال پیش مناطق زیادی از عراق به دست داعش اشغالشده بود اما امروز ما اعلام میکنیم که عراق با وحدت عراقیها آزاد خواهد شد. ما این روزها تلاش میکنیم تا امسال استان نینوا را بهطور کامل آزاد کنیم. العبادی گفت: نیروهای ما امروز توانستند ظرف 48 ساعت الشرقاط را آزاد کنند. ما برنامه کاملی را برای بازگرداندن ثبات به مناطق آزادشده تنظیم کردهایم. وی گفت: با نزدیک شدن به عملیات آزادسازی استان نینوا انتظار میرود شاهد آواره شدن تعداد زیادی از عراقیها باشیم. ما از جامعه جهانی میخواهیم حمایت بیشتری از آوارگان عراقی به عمل آورد. العبادی حمایت ائتلاف ضد داعش و کمک بانک بینالمللی و صندوق بینالمللی پول به عراق را ستود. نخستوزیر عراق در سخنرانی خود گفت: حضور نیروهای ترکیه در عراق مانع آزادسازی شهر موصل میشود. ما از جامعه جهانی میخواهیم ترکیه را به خارج کردن نیروهایش از عراق ترغیب کند. العبادی از کشورهای جهان خواست به قطعنامههای شورای امنیت از طریق حمایت نکردن از گروههای تروریستی پایبند باشند. وی بر لزوم پایبندی به نجات آثار باستانی و میراث فرهنگی در عراق تأکید کرد و خواهان همکاری جدی برای خشکاندن منابع درآمدی داعش شد. العبادی نسبت به گسترش خطر تروریسم در تمامی کشورهای جهان هشدار داد و بر لزوم مقابله با افراطیگری تأکید کرد.
انتقاد پوروشنکو از الحاق کریمه به روسیه
رئیسجمهوری اوکراین اقدام روسیه به الحاق کریمه را حرکتی خطرناک خواند و در این مورد گفت: از زمان پایان جنگ سرد قوانین بینالمللی تا این اندازه مورد تعرض قرار نگرفته بود. «پترو پوروشنکو» در سخنرانی خود در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد اقدامات روسیه در قبال کشورش را مبتنی بر تعرض دانست و گفت: تاکنون هیچگاه یک عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد دست به چنین تعرضی علیه قوانین سازمان ملل نزده است. وی ادامه داد: «درواقع این بزرگترین تهدیدی است که بشریت با آن مواجه است. آینده ما بستگی به این دارد که این مسئله را چگونه مدیریت کنیم. پروشنکو تصریح کرد: جامعه بینالملل یا باید با این مشکل رویارو شود و یا چشمان خود را ببندد و آینده این سازمان را به یک بازیگر که قوانین را زیر پا میگذارد، واگذارد. بهای چنین انتخابی از میان رفتن جان افراد خواهد بود.» رئیسجمهوری اوکراین تصریح کرد: «علاوه بر این، شورای امنیت نباید در مورد مسائل کلیدی که به ثبات و امنیت مربوط میشود، به بنبست برسد. وی افزود: رأی وتو در موارد بسیاری که یکی از اعضای شورای امنیت خود درگیری مناقشه است، باعث از میان رفتن اجرای قانون میشود. پوروشنکو گفت: سازمان ملل متحد باید این توانایی را داشته باشد که علیه تعرض اقدام کند و عاملان تعرض را پای میز محاکمه بکشاند.»