فراتاب - گروه بین الملل: خبر کشته شدن «ابو محمد العدنانی» نخستین بار روز دوشنبه هفته گذشته منتشر شد. عدنانی نفر دوم داعش بعد از «ابوبکر البغدادی»، خلیفه خودخوانده دولت اسلامی بود و بیشترین شانس را برای جانشینی وی داشت. «رابین رایت»، تحلیلگر نشریه نیویورکر در شماره اخیر این نشریه که روز چهارشنبه گذشته منتشرشده، پیامدهای مرگ سخنگوی ارشد داعش را بررسی کرده و معتقد است، مرگ عدنانی از دو جهت برای دولت اسلامی و دشمنان آن حائز اهمیت است، از یکسو فقدان وی درزمینه تبلیغات برای داعش ضربه‌ای مهلک خواهد بود و از سوی دیگر کنار رفتن شخصیت برجسته‌ای همچون عدنانی که از استراتژیست های اصلی گروه دولت اسلامی به‌حساب می‌آمد، نقطه آغاز گذار داعش از نسل اولی‌های پایه‌گذار به رهبران نسل دومی است که اولویت را به فعالیت در داخل سرزمین‌های اسلامی و ابعاد محلی‌تر می‌دهند.
درست دو سال پیش بود که ایالات‌متحده آمریکا برای سر ابو محمد العدنانی، مأمور تبلیغات و استراتژیست ارشد داعش یک جایزه 5 میلیون دلاری تعیین کرد. عدنانی زبان صریحی و شدیداللحنی را نسبت به مخالفان خلافت جهادی به کار می‌گرفت. وقتی در سپتامبر 2014، دولت اوباما تشکیل ائتلاف ضد داعش را در دستور کار خود قرار داد، عدنانی بار دیگر با زبانی عجیب‌وغریب و تند واکنش نشان داد و ضمن اینکه اوباما را دست‌نشانده و مرکب راهوار یهودیان می‌خواند می‌گوید: «همه آن چیزی که شما از قِبَل کمپین مسخره‌تان به دست خواهید آورد ناامیدی است. آیا آمریکا و متحدان صلیبی و ملحدش آن‌قدر بدبخت شده‌اند که ابا می‌کنند از حمله زمینی؟ صلیبیون بیچاره، هنوز نفهمیده‌اید که جنگ نیابتی به نفع شما نبوده و نیست؟ دست‌نشانده‌های یهود، هنوز نفهمیده‌اید که جنگ را نمی‌توان از هوا مدیریت کرد؟ یا اینکه پنداشته‌اید از بوش احمق – که لشکر صلیبیون را به منجلاب انداخت و زیر آتش مجاهدین انداخت - باهوش‌تر هستید؟ نه شما از او هم احمق‌تر هستید!»
سرانجام آمریکایی‌ها توانستند این فرد - که در صدر فهرست تروریسم آن‌ها بود – را روز سه‌شنبه در یک حمله هوایی به حلب، شکار کنند. داعش بی‌درنگ در رثای عدنانی بیانیه‌ای پرآب‌وتاب منتشر کرد و اعلام کرد که «عدنانی در هنگام نظارت بر عملیات نظامی در استان حلب به شهادت رسیده است. پس از هجرتی سرشار از جان‌فشانی‌ها و ایستادگی در برابر جبهه کفر، سرانجام ابو محمد العدنانی شامی به کاروان رهبران شهیدش پیوست. او در عمر مبارکش حقایق را بیان می‌کرد و حالا با حقیقت به خاک سپرده خواهد شد.» چند ساعت بعد اما یک مقام وزارت دفاع آمریکا در واشنگتن با انتشار بیانیه کوتاهی اعلام کرد: «نیروهای ائتلاف در حمله هوایی به الباب، یکی از رهبران داعش را هدف قرار داده‌اند، گفته‌شده این فرد همان العدنانی، سخنگوی معروف داعش است. ما هنوز در حال ارزیابی نتایج حاصل از عملیات هستیم و نمی‌توانیم به‌طورقطع این خبر را تأیید کنیم.» الباب در شمال استان حلب و نزدیک مرز ترکیه است. اکنون که خبر مرگ العدنانی تأییدشده می‌توان آن را، بزرگ‌ترین شکست داعشی ها از هنگام آغاز پیدایش آن‌ها در خاورمیانه و تلاششان برای احیای خلافت دانست. العدنانی دستیار ارشد ابوبکر البغدادی، خلیفه داعش در هم در عملیات داخلی و هم در عملیات خارج از مرزهای خلافت بود.
نفر دوم دولت اسلامی!
یکی از مقامات آمریکایی مسئول در ستاد جنگ علیه داعش روز سه‌شنبه گفت: «بله پس العدنانی از البغدادی، نفر دوم داعش بود. او هم مسئول طراحی عملیات نظامی دولت اسلامی به‌حساب می‌آمد و هم رئیس دستگاه‌های تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی این گروه بود. عدنانی صدای داعش و مشوق اصلی حملات رعب‌آور آنان به عراق، سوریه و سراسر جهان بود. او شخصیتی تأثیرگذار در برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات داعش بود و از دست دادنش برای داعش شکست قابل‌توجهی است.» بیشتر شهرت عدنانی به خاطر ویدیوهایی است که از بریدن سر گروگان‌های غربی و شلیک به مخالفان داخلی در اعدام‌های دسته‌جمعی گرفته‌شده. این ویدیوها همراه با صدای عدنانی و پرچم سیاه در اهتزاز داعش تأثیر بسزایی در جذب صدها خارجی از پنج قاره جهان داشته است.
«حسن حسن»، نویسنده کتاب پرفروش «داعش: درون ارتش ترور» عدنانی را یکی از معدود رهبران باقی‌مانده از نسل بنیان‌گذاران سازمان داعش توصیف می‌کند. «این نشان می‌دهد که با کنار رفتن افرادی امثال عدنانی، گذار داعش از حالت فعلی به فاز دوم و سومش بسیار محتمل‌تر خواهد شد. این اتفاق می‌تواند مسیر حرکت سازمان و نحوه عملکرد آن را دگرگون سازد.» حسن همچنین گفت: «آن دسته از رهبران داعش که از درون آن رشد کرده‌اند (افرادی که جزء بنیان‌گذاران داعش نیستند) بیشتر مایلند داعش در سرزمین‌های اسلامی نقش فعالانه‌تری ایفا کند؛ بنابراین کنار رفتن نسل اول، می‌تواند خون تازه در رگ‌های این گروه تزریق کند. استراتژی و ایدئولوژی داعش در حال حاضر تحت تأثیر بنیان‌گذاران آن است و بنابراین، امکان کمی وجود دارد که رهبران جدید بتوانند تغییر قابل‌توجهی ایجاد کنند؛ اما تحلیل رفتن نسل اولی‌ها این امکان را بیشتر خواهد کرد.»
عدنانی در واپسین سال‌های دهه سوم زندگی‌اش بود و سابقه دشمنی‌اش با آمریکا به سال 2003 بازمی‌گردد. نام اصلی او «طه صبحی فلاحه»، بود اما در طول زندگی‌اش دست‌کم از نیم دوجین نام دیگر نیز استفاده کرد. او یکی از نخستین مبارزان خارجی بود که برضد نیروهای ائتلاف آمریکایی اشغالگر عراق وارد عمل شد. در سال‌های اولیه قرن بیست و یکم عدنانی طرفدار القاعده به شمار می‌آمد. براساس اطلاعات سازمان ملل، او همچنین 5 سال در زندان آمریکا به سر برده است و در سیاهه تحریم‌های بین‌المللی سال 2014 نیز نام او دیده می‌شود. در سال 2005 عدنانی با یک نام مستعار دستگیر و در سال 2010 آزاد شد. وی سپس به سوریه آمد و بار دیگر به داعش پیوست.
تضعیف جنبش جهانی داعش
عدنانی همچنین با عاملان عملیات خارجی داعش – به‌ویژه گرگ‌های تنهایی که در غرب فعالیت می‌کردند – در ارتباط بود تا آن‌ها را به تحرک بیشتری وا‌دارد. در ادبیات تروریستی گرگ تنها به شخصی گفته می شود که به تنهایی و بدون اینکه با گروهی ارتباط سازمانی داشته یا از آن کمکی دریافت کند در حمایت از آن گروه، جنبش یا عقیده دست به اعمال خشونت‌آمیز می‌زند. ازآنجاکه گرگ‌های تنها با گروه‌های تروریستی ارتباط مشخصی ندارند و به‌تنهایی دست به عملیات می‌زنند شناسایی آن‌ها برای نیروهای امنیتی دشوار است. «حتی اگر به یک بمب کنار جاده‌ای یا گلوله تفنگ دسترسی ندارید، یک آمریکایی، فرانسوی و ... دیگر هم‌پیمانان کافر آنان را تنها گیر بیاورید و یک‌تخت سنگ سرش را له کنید، یا بدنش را شرحه شرحه کنید یا با خودرویتان زیرش بگیرید، یا از ارتفاع به پایین پرتاب کنید، یا خفه‌اش کنید و یا مسموم!»
افکار عمومی جهانی او را (خواه به‌طور مستقیم و خواه غیرمستقیم) با بمب‌گذاری‌ها و حملاتی که در اروپا و آمریکا انجام‌شده، مرتبط می‌داند، ازجمله تیراندازی در سن برناردینو در دسامبر 2015. طرفداران داعش همچنین با دیگر حملات یک سال گذشته همچون، کلوپ شبانه ارولاندو، جشن روز باستیل در نیس و نیز بمب‌گذاری‌های خونین ماه رمضان در خاورمیانه مرتبط بوده‌اند. «چارلز لیستر»، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات خاورمیانه واشنگتن، معتقد است: «عدنانی در چشم عامه مردم، خشن‌ترین و سنگدل‌ترین رهبر داعش است و دستورهای او به طرفداران و اعضای داعش در غرب در ماه‌های اخیر با موفقیت چشمگیری به انجام رسیده است.» او می‌افزاید: «بدون صدای انفجاری عدنانی، تداوم این سطح از خشونت‌ورزی برای داعش، اگر نه غیرممکن، بسیار دشوار خواهد شد.» اما قطعاً آن اندازه که هلاکت اسامه بن‌لادن، القاعده را زمین‌گیر کرد، مرگ عدنانی داعش را به‌زحمت نخواهد انداخت. همچنین داعش بی‌درنگ اعلام کرده که انتقام خواهد گرفت: «بشارت باد بر مسلمانان که ما خواب راحت را بر بزدلان کافر صلیبی حرام خواهیم کرد. خون شیوخ راه جهاد را مستحکم‌تر خواهد کرد و مجاهدان را برای انتقام حریص‌تر.»
البته آمریکا تلاش کرد دست‌کم در ظاهر نشان دهد که از این تهدید به هراس نیفتاده است. در شامگاه سه‌شنبه، «پیتر کاک»، مسئول رسانه‌ای پنتاگون تأیید کرد که یک حمله دقیق برای شکار عدنانی اجراشده است. او افزود: «ارتش آمریکا باروحیه‌ای خستگی‌ناپذیر رهبران داعش و عناصر خارجی آن را هدف قرار خواهد داد تا از مام وطن و متحدان ما دفاع کند.» البته اقدامات آمریکا علیه داعش هنوز در حد حملات پراکنده هوایی خلاصه می‌شود و به همین دلیل است که نبرد علیه داعش صحنه‌های بسیار زیاد دیگری را نیز به خود خواهد دید.
منبع: www.newyorker.com
برگردان به فارسی: منصور براتی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
