فراتاب- منصور براتی: باگذشت پنج روز از حمله تانکهای ارتش ترکیه به جرابلس در شمال سوریه، روز گذشته نیز حوادث مهمی در این خصوص به وقوع پیوست؛ درپی کشته شدن یک سرباز ارتش ترکیه و زخمی شدن سه سرباز دیگر، دیروز روستای «جب کوسا» هدف حملات توپخانهای و جنگندههای ترکیه قرار گرفت که در این حملات 35 غیرنظامی کشته و 75 نفر دیگر زخمی شدند؛ همچنین برخی رسانهها اعلام کردهاند که آتش ارتش ترکیه به یک چتر حمایتی برای ارتش آزاد سوریه تبدیلشده و باعث شده این گروه امکان پیشروی در جرابلس را به دست بیاورد.
حمله صبح چهارشنبه نیروهای ویژه و تانک های ارتش ترکیه به جرابلس، روند تحولات در سوریه را به نحو قابل توجهی تغییر داد؛ از یک سو توان تأثیرگذاری تُرکها بر روند وقایع سوریه که پس از سقوط سوخوی روسی به کمترین میزان خود در چهارسال اخیر رسیده بود بار دیگر تقویت شد و از سوی دیگر مانعی بسیار بزرگی را بر سر راه نیروهای کُرد سوری قرار داد، که پس از نبرد منبج امیدوارانه چشم به متحد ساختن کانتون های کُردی در شمال سوریه دوخته بودند تا به رویای تشکیل دولت فدرال روژاوا جامه عمل بپوشانند. در عین حال کاملاً مشخص است که حضور نیروهای ترکیه در شمال غربی سوریه بدون چراغ سبز روسها امکانپذیر نبوده است و در صورت عدم هماهنگی میتوانست به عواقب وخیمی همچون آنچه در مورد اسقاط سوخوی روسی اتفاق افتاد بیانجامد. بُعد جالب توجه دیگر این موضوع حمایت عجیب آمریکا از اقدام ترکیه و نقشآفرینی این کشور در مصادره پیشرفتهای حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه (PYD) و تقدیم دو دستی آن به ارتش آزاد بود. در حالی که پیش از این تحرکات ترکیه به پاره ای حملات هوایی منقطع به برخی مناطق سوریه و اظهاراتی برضد نیروهای کُرد و نیز حکومت دمشق فرا تر نمی رفت، عملیات سپر فرات به طور کامل این کشور را در مسیر جلوگیری از برهم خوردن تمامیت ارضی سوریه و در کنار ایران و روسیه قرار داد. البته اهداف این عملیات به این مهم خلاصه نمیشود و اشتراک منافع تُرکها با ایران و روسیه نیز تنها به آنچه ترکیه تحریک کُردهای ترکیه و افزایش رادیکالیسم و لذا تهدید حیاتی مینامند محدود است.
سپر تهاجمی فرات
خبرگزاری روسی اسپوتنیک هفته گذشته در تحلیلی از تشکیل چند منطقه نفوذ در شمال سوریه خبر داد؛ این تحلیل اگرچه چنین وضعی را بیش از هر طرف دیگری هم راستا با منافع آمریکا می داند، اما تلویحاً بر رضایت روسیه و ایران از اهداف چنین عملیاتی صحه میگذارد. با این وجود ایران و روسیه نگران محدوده عملیاتی ترکیه در جرابلس و تبدیل شدن اهداف تدافعی اعلام شده برای آن به اهدافی تهاجمی تر با گذشت زمان هستند. درگیریهای پراکنده نیروهای ارتش تُرکیه و نیروهای کُرد سوری نیز نشان داد که این نگرانی پر بیراه نبوده است؛ دیروز پس از انتشار اخباری از کشته شدن اولین سرباز تُرکیهای و زخمی شدن سه سرباز دیگر در سوریه، توپخانه ارتش این کشور برخی روستاهای اطراف جرابلس را به ظن حضور نیروهای کرد هدف قرار داد و ساعتی بعد جنگندههای ترکیهای نیز حومه جرابلس را بمباران کردند. «رامی عبدالرحمان»، دیدهبان حقوق بشر سوریه به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حمله توپخانهای و هوایی ارتش ترکیه که صبح دیروز به روستای جب کوسا در جنوب جرابلس انجام داد، ۳۵ غیرنظامی کشته و حدود ۷۵ تن زخمی شدند. این در حالی است که منابع دیگر اظهار داشتند که در این حملات ۱۰ شبهنظامی کرد نیز کشته شدهاند. منابع نزدیک به مخالفان مسلح سوریه افزودند که ۱۰ غیرنظامی که شبهنظامیان کرد از آنها بهعنوان سپر انسانی استفاده کرده بودند در بمباران ترکیه کشته شدند. آتش جنگ از روز شنبه شعلهورتر شده و درگیریهای شدیدی بین نیروهای کرد سوریه و تانکهای ترکیه در اطراف روستای العمارنه در جنوب جرابلس رخ داد که برای اولین بار از زمان آغاز عملیات زمینی ارتش ترکیه در شمال سوریه صورت گرفت». رامی عبدالرحمان به خبرگزاری فرانسه گفته است: «درگیریها در اطراف روستای العمارنه بین شورای نظامی جرابلس، موردحمایت کردها و تانکهای ترکیه بوده که به سمت این روستا پیشروی کرده بودند».
از سوی دیگر سخنگوی رسانهای حکومت فدرال کردهای سوریه نیز اعلام کرد، درگیریها همچنان در اطراف روستا با صف تانکهای ترکیه در جریان است. منابع اعلام کردند که درگیریها بین نیروهای ترکیه و نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) در اطراف دو روستای العمارنه و یوسف بیک در جنوب جرابلس در میان پوشش هوایی ترکیه رخ داد. این درگیریها در پی کشته شدن اولین سرباز ارتش ترکیه در پی تجاوز به خاک سوریه بود. در شرایط فعلی امکان گسترش درگیریها میان ارتش ترکیه و نیروهای کُرد سوری هنوز زیاد است و چنین رویدادی بیش از پیش روند وقایع و آینده سوریه را تحت الشعاع قرار خواهد داد.
پیشروی ارتش آزاد به سمت جرابلس
از سوی دیگر درپی عملیات سپر فرات ارتش آزاد سوریه که در ماههای اخیر فعالیت چندانی در شمال غرب سوریه نداشت، روز گذشته در سایه چتر حمایتی ترکیه توانست در اطراف شهر جرابلس به پیشروی بپزدازد. الجزیره به نقل از منابع مخالفان مسلح گزارش داد، بیش از ۲۰۰ نیروی ویژه ترکیه و ۵۰ خودروی زرهی از مخالفان مسلح حمایت میکنند. نیروهای مخالف مسلح سوریه در پی درگیریهایی با داعش و نیروهای دموکراتیک سوریه در سه محور در غرب و جنوب غرب و جنوب جرابلس بر بیش از ۹ منطقه تسلط یافتند. خبرنگار الجزیره گزارش داد، مخالفان مسلح موردحمایت ترکیه همچنین در پی درگیری با داعش توانستند بر روستای «حیمر» در جنوب غرب جرابلس تسلط یابند. همچنین مخالفان مسلح سوریه بر شش روستا در بخش غربی جرابلس یعنی روستاهای الحلوانیه، تل شعیر، حمیر العجاج، البیر التحتانی، البیر الفوقانی و طریخم تسلط یافتند. این شورشیان همچنین بر دو روستا در منطقه واقع در شرق شهرک الراعی از توابع منطقه الباب تسلط یافتند که به این ترتیب راهی را مقابل آنها باز میکند که مخالفان را به شهرک الراعی در شمال حلب وصل میکند. این تحول باعث میشود آنها بهطور کامل بر نوار مرزی بین ترکیه و سوریه تسلط پیدا کنند.
به نظر میرسد بازگرداندن ارتش آزاد سوریه سطح اول معادلات در شمال سوریه نیز اهداف ایجابی عملیات سپر فرات باشد؛ در واقع همانطور که جلوگیری از پیشروی نیروهای کُرد وجه سلبی این عملیات را تشکیل می دهد، تقویت ارتش آزاد سوریه (به عنوان یکی از طرف های درگیر که از سیاست ترکیه و عربستان حمایت می کند) و نیز حضور یافتن مستقیم در مذاکرات احتمالی برای دستیابی به صلحی جامع وجوه ایجابی این حمله را تشکیل می دهد. همچنین اقدام ترکیه برای ایجاد منطقه امن در شمال سوریه نیز یکی دیگر از اهداف برجسته مداخله نظامی ترکیه در شمال سوریه است.
موفق باشید