فراتاب- گروه بین الملل: در سال های اخیر نقشه های پیشنهادی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه طرح هایی مبنی بر تهاجم ارتش ترکیه به سوریه را رقم میزدند؛ اگرچه هربار که نیروهای نظامی آماده جنگ علیه شبه نظامیان کرد در درون کشور ترکیه می شدند، این امر به تعویق می افتاد. تا این که در نهایت در ماه گذشته یک گروه از نظامیان متمرد برای کودتا تلاشی ناموفق را صورت دادند که منجر به تغییر کلی شرایط شد.
اردوغان در پاکسازی های پس از کودتای ناموفق که گفته می شود بیش از 200 کشته برجای گذاشت، هزاران افسر نظامی را از کار برکنار کرد و چنین به نظر می رسید که ارتش از نیرو تهی شده باشد. این امر نگرانی متحدان غربی ترکیه نظیر امریکا را نیز درپی داشت؛ آن ها بر این گمان بودند که شاید ترکیه برای مبارزه با داعش ناتوان شده باشد و یا دیگری تمایلی به این امر نداشته باشد.
برعکس اتفاقات به شکل دیگری رقم خورد. روز چهارشنبه گذشته اردوغان تحت حمایت جنگنده های امریکا و ترکیه، نیروهای ویژه و تانک های خود را به منظور کمک به شورشیان سوری در تسخیر شهر جرابلس یکی از پایگاه های مستحکم مرزی داعش به سوی سوریه روانه کرد.
بیشتر تانک های ترکیه روز پنجشنبه برای حمایت از شورشیان شمال سوریه به آن منطقه حمله کردند و به نظر می رسید که نظامیان ترک در پاکسازی منطقه مرزی از وجود داعش و ممانعت از پیشروی شبه نظامیان کرد در تسخیر سرزمین های دیگر منطقه به موفقیت دست یافته اند؛ در واقع هدف اولیه ترکیه از این عملیات همین مورد دوم بود.
این عملیات با فاصله زمانی اندکی پس از کودتا حاکی از این است که چگونه اردوغان حتی پس از پاکسازی گسترده در ارتش کنترل عملیاتی وسیع تر خود بر ارتش را حفظ کرده است. این امر به او اجازه داد تا نقش بسیار جاه طلبانه ترکیه در جریان جنگ داخلی طولانی مدت سوریه را تقبل کرده و فرصت های رو به کاهش گروه های شورشی که ترکیه یکی از حامیان سرسخت آنان بوده است، را تقویت کند.
سایر عواملی که مانع جاه طلبی های ترکیه در سوریه بوده اند نیز اخیرا حل شده اند. درگیری ها با روسیه که از اواخر سال گذشته درپی سرنگونی جنگنده روسی در نزدیکی مرزهای ترکیه توسط این کشور آغاز شده بود، بعد از ابراز تاسف اردوغان از این حادثه، پایان یافت. پس از این که روابط آنکارا و مسکو رو به وخامت گذاشت، تهاجم ترکیه به سوریه ممکن بود خطر جنگ با روسیه که در حمایت از دولت سوریه شورشیان را بمباران می کرد، را درپی داشته باشد. امریکا نیز که قبلا مخالف مداخله ترکیه بود حمایت خود را از این کشور اعلام کرد.
این عملیات امیدهای گروه های مخالف نظامی که به داعش یا القاعده وابستگی ندارند را تقویت کرد. داعش و القاعده که جنگجویان و حامیانشان ماه هاست که درپی از دست دادن مواضعشان در شمال سوریه ناامید شده و حامیان خارجیشان کاری برای ممانعت از این امر نکرده اند، هراس دارند که امریکا و ترکیه آن ها را در راستای معاملات گسترده تر با روسیه، رها کنند.
یک مقام ارشد ترک که خواست نامش فاش نشود گفت که کماندوهای بسیاری با عملیات در سوریه در سال های اخیر مخالفت کرده اند.
بسیاری از تحلیلگران که از نزدیک وضعیت نظامی ترکیه را دنبال می کنند هم حرف های مشابهی زده اند. یکی از افسران ارشد مخالف عملیات نظامی در سوریه به گفته مقامات رسمی از رهبران سابق نیروهای ویژه ترکیه بود که جز کودتاگران اصلی بوده و در جریان تلاش برای کودتا کشته شد.
به نظر می رسد این تهاجم نظر بسیاری از کارشناسان مبنی بر این که ظرفیت های جنگی ارتش ترکیه اساسا تقلیل نیافته است، را تائید می کند. راس ویلسون یکی از اعضای ارشد شورای آتلانتیک در واشنگتن و سفیر امریکا در ترکیه در سال های 8-2005 گفت: "ارتش ترکیه دومین ارتش بزرگ ناتو است. درست است که این ارتش به دلیل جریانات ماه پیش تا حدی تحلیل رفته است اما هنوز هم قدرت زیاد و نیروهای جنگنده آموزش دیده خوبی دارد. آن ها در منطقه خودشان بسیار کارآمد و لایق هستند."
طبق گزارش رسانه محلی روز پنجشنبه، از حدود 350 سرباز ترکیه که در عملیات نظامی سوریه موسوم به سپر فرات شرکت داشتند، 150 نفر از اعضای نیروهای ویژه بودند. دو شورشی سوری در مصاحبه ای در شهر کارکامیش که در مرز جرابلس واقع شده است گفتند که سربازان ترکیه عمدتا به خنثی سازی و از کارانداختن بمب ها و تله های انفجاری ای که داعش پس از ترک بدون مقاومت شهر از خود باقی گذاشته بود، به ما کمک کردند.
حالا با تهاجم ترکیه به خاک سوریه این سوال مطرح می شود که آن ها چه مدت در آن جا خواهند ماند؟ مقامات رسمی ترکیه جدول زمانی مشخصی را اعلام نکرده اند اما انتظار می رود تا زمانی که ارتش تهدیدات امنیتی نظیر داعش که با اسامی ISIS و یا ISIL شناخته می شود و نیز شبه نظامیان کرد سوری، را خنثی کند در آن منطقه باقی خواهند ماند.
به نظر می رسد معاون رئیس جمهور امریکا، جو بایدن که اخیرا وارد آنکارا پایتخت ترکیه شده بود، روز چهارشنبه -روز آغاز عملیات- به ارتش ترکیه پیشنهاد داده است که با موافقت امریکا تا زمان نامعلومی در شمال سوریه بمانند.
او طی دیدارش از سوئد به رویترز گفت: "من فکر می کنم ترکیه آماده است تا تلاش برای نابودی ISIL را تا زمانی که لازم باشد، ادامه بدهد." او افزود که ترک ها به تدریج : " این واقعیت را دریافته اند که ISIL یک تهدید موجود و واقعی برای ترکیه است."
برخی تحلیلگران می گویند نیروهای ترکیه با احتیاط از این که به عنوان اشغال گر شناخته شوند، احتمالا نواری از غرب رود فرات را در اختیار خواهند گرفت و چندین مایل در خاک سوریه پیش خواهند رفت و سپس در نهایت هر روز عملیاتی را در آن منطقه علیه شورشیان سوری با پشتیبانی گروه عملیات ویژه ترکیه و نیروهای نظامی ترکمن بومی مورد اعتماد انجام خواهند داد.
پاتریک اسکینر رئیس گروه طرح های ویژه Soufan نیویورک که خطرات سیاسی را ارزیابی می کند، گفت: "من فکر نمی کنم نقشه این باشد که ترک ها بخواهند مناطقی را که پاکسازی کرده اند حفظ کنند. مساله اصلی این است که آن ها می خواهند تعلق منطقه به کردها را انکار کنند و به دیگر گروه های شورشی که بیش از ترکیه به حفظ این منطقه مایلند اجازه حضور بدهند."
حسن احمد یک شورشی سوری که با گروه های جنگجو همکاری می کند و عمدتا پیگیر جنبه سیاسی مخالفتها در سوریه است پیش بینی کرد که ترکیه به مدت دو هفته در جرابلس خواهد ماند. متین گورکان کارشناس و تحلیل گر امور نظامی ترکیه گفت بسته به این که آیا شبه نظامیان کرد سوری تلاش کنند تا با ترکیه وارد مبارزه شوند یا نه، ارتش ترکیه به احتمال زیاد به عملیاتش در دو یا سه هفته پایان می دهد.
خنثی کردن تهدیدات ناشی از داعش تنها هدف ترکیه و حتی هدف اولیه اش نبود. مقامات رسمی این امر را مخفی نگه می کنند که هدف عمده عملیات اطمینان از عدم کنترل شبه نظامیان کرد بر منطقه غرب فرات بوده که در عملیاتی تحت حمایت امریکا علیه داعش در شهر منبیج در جنوب جرابلس حاصل شده بود.
این پیام توسط جو بایدن در رور چهارشنبه قویا مورد تائید قرار گرفت. او گفت کردها باید به شرق رود فرات بازگردند و یا ریسک از دست دادن حمایت امریکا را بپذیرند.
شبه نظامیان وابسته به حزب اتحاد دموکراتیک –بزرگ ترین حزب کرد سوری- از متحدان قاطع امریکا در نبرد علیه داعش در سوریه بودند. اما ترکیه گسترش گروه ها در طول مرزهایش را به دلیل ارتباط آن ها با کردهای شورشی در ترکیه به عنوان یک تهدید نسبت به امنیت ملی خود می پندارد.
نیروهای کرد سوری در بیانیه ای در روز پنجشنبه بی آن که موقعیت جغرافیایی مشخصی را اعلام کنند گفتند مبارزانشان به مواضع خود پس از بازپس گیری منبیج از داعش برگشته اند. یک افسر مبارز در ائتلاف تحت رهبری امریکا علیه داعش گفت کردها به شرق فرات عقب نشینی کرده اند تا خود را برای آزادسازی نهایی رقه پایتخت دوفاکتوی داعش در سوریه آماده کنند.
اما در غروب همان روز نظامیان ترکیه گروهی از مبارزان کرد سوری را در نزدیکی منبیج پس از این که به غرب فرات- بخشی از توافق کردها و امریکا- پیش روی کرده بودند، مورد حمله قرار دادند.
یک پیراپزشک ترکیه گفت که پیش از آن که داعش کنترل جرابلس را در دست بگیرد، تجار از فروش چیزهایی مثل گندم، شیر، اجاق گاز و نوشابه های غیر الکی با این شهر سود زیادی می بردند.
او در کلینیکی کوچک در خط مرزی در روز چهارشنبه گفت: "ما واقعا می خواهیم این جنگ تمام شود. ورود ترکیه به این ماجرا برای ما خوب است زیرا ما با حضور سربازان در کنارمان احساس امنیت بیشتری می کنیم."
منبع: www.nytimes.com
برگردان به فارسی: سمیرا محتشم
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
