فراتاب - گروه بین الملل / منصور براتی: تسلط نیروهای کرد سوری بر شهر منبج واقع در شمال شرقی سوریه و درگیریهای اخیر این نیروها با ارتش سوریه، باعث تشدید روند تغییرات در رویکرد آنکارا نسبت به بحران سوریه شده است؛ پس از حملات هوایی جنگندههای ترکیهای به جرابلس روز چهارشنبه مقامات این کشور نیز از ورود تانکهای ارتش ترکیه به خاک سوریه خبر دادند. باوجود اینکه نشانه هایی از تغییر در سیاست منطقه ای ترکیه نسبت به بحران سوریه به وجود آمده است برخی تحلیل گران تحرکات اخیر ترکیه در جرابلس را به تلاشی یک طرفه از سوی این کشور برای ایجاد منطقه امن تعبیر کرده اند.
به گزارش خبرگزاری آناتولی، عملیات جنگندههای ترکیه و ائتلاف ضد داعش باهدف نابودی اعضای داعش در مرزهای سوریه و ترکیه صبح چهارشنبه آغاز شد. در همین حال نیروهای کرد بر شهرکی مرزی در جرابلس در نزدیکی رود فرات تسلط یافتهاند و این مسئله موجب خشم ترکیه شده است. در این راستا نیروهای ویژه مشترک ارتش ترکیه و نیروهای هوایی ائتلاف ضد داعش صبح چهارشنبه عملیات نظامی را در شهر جرابلس در شرق حلب در شمال سوریه باهدف بیرون راندن داعش و مقابله ترکیه با کردها آغاز کردند. رسانههای نزدیک به دولت ترکیه گفتند: این حمله باهدف پاکسازی مرزهای ترکیه و سوریه از لوث وجود گروههای تروریستی و تأمین امنیت مرزهایی است که گروههای کرد و دیگر گروههای مخالف سوریه و داعش آن را بهنوعی میان خود تقسیم کرده و بر این مرزها تسلط دارند.
منابع میدانی نیز به اسکای نیوز عربی گفتند: نیروهای زمینی «ارتش آزاد سوریه» نیز در سایه پوشش هوایی و توپخانهای آمریکا و ترکیه به مقابله با داعش میپردازند. منابع نظامی ترکیه همچنین افزودند که ۶۳ هدف داعش را در شمال سوریه با توپخانه و در حملات هوایی زدهاند. این منابع افزودند: عملیات جرابلس تضمین امنیت مرزها، تمامیت ارضی سوریه و حمایت از ائتلاف ضد داعش را در نظر دارد! به گفته این منابع، جنگندههای ترکیه و ائتلاف آمریکا چند حمله هوایی را به اهداف داعش در جرابلس داشتند. منابع نظامی ترکیه تأکید کردند که ۱۱ مورد از مجموع ۱۲ موضعی که نیروی هوایی در چارچوب عملیات در شمال سوریه تعیین کرده بود هدف قرارگرفته است. همچنین رسانههای ترکیه اظهار داشتند که آنکارا از قبل به مسکو عملیات نظامی خود در جرابلس را ابلاغ کرده بود. همزمان رویترز به نقل از مقامات نظامی ترکیه اعلام کرد که تانکهای ترکیه هم وارد خاک سوریه شدهاند.
دولت سوریه اما در واکنش به اقدام ارتش ترکیه در ورود به شمال این کشور و انجام عملیات نظامی در شهر جرابلس را محکوم کرد و مصداق نقض حاکمیت ملی خود خواند. دولت سوریه در واکنش به این اقدام اعلام کرد: «مبارزه با داعش تنها با بیرون راندن داعش از شمال سوریه و جایگزین کردن آن با گروههای تروریستی دیگر که موردحمایت ترکیه است، تحقق نمییابد.»
ترس از تحرک نیروهای کرد
پس از درگیری نیروهای کرد سوری با ارتش سوریه در چند نقطه و تسلط آنها بر شهر منبج، مواضع ترکیه بیشازپیش در خصوص بحران سوریه دگرگونشده و اکنون این کشور خود را در معرض تحریک شدن جمعیت کرد خود و بیثباتی در جنوب شرق کشور میبیند. همچنین شبکه المیادین نیز گزارش داد که روز چهارشنبه چند خمپاره توسط داعش به زمینهایی خالی در شهرک قرقمیش ترکیه شلیک شد. ارتش ترکیه از چند روز پیش تجهیزات نظامی و تانکهای خود را در منطقه قرقمیش در مرزهای سوریه و مقابل شهر جرابلس مستقر کرده است. «بنعلی ایلدریم»، نخستوزیر ترکیه روز گذشته در اظهارنظری اعلام کرد که ترکیه حضور نیروهای کرد سوری را در شرق فرات تحمل نخواهد کرد و این اتفاق را تهدیدی علیه خود تلقی میکند وی همچنین در دیدار با «مسعود بارزانی»، رئیس اقلیم کردستان عراق افزود: «حزب اتحاد دموکراتیک کرد سوریه به نام مبارزه با داعش، به دنبال ایجاد مشروعیت برای خود است.» در همین راستا «رجب طیب اردوغان»، رئیسجمهور ترکیه نیز روز چهارشنبه با اشاره به عملیات کشورش علیه داعش و شبهنظامیان کرد در شمال سوریه، تأکید کرد که هدف ترکیه از این عملیات پایان دادن به حملات و تهدیدهای پیاپی علیه ترکیه از سوی مرزهای مشترک با سوریه است. وی خاطرنشان کرد: «ارتش ترکیه عملیاتش را علیه داعش و حزب اتحاد دموکراتیک خلق در شمال سوریه آغاز کرده است.» همچنین «افکان الا»، وزیر کشور ترکیه نیز اظهار داشت: «شهرک قرقمیش و شش روستای دیگر در مرزهای سوریه تخلیهشده است. ما به گروههای تروریستی اجازه نمیدهیم امنیت ترکیه را تهدید کنند.» پیشازاین نیز تروریستهای داعش بر شهرهای مرزی سوریه تسلط یافته بودند اما ترکیه واکنش چندانی از خود نشان نداده بود.
همگام با رویدادهای مذکور دیروز «نعمان کورتولموش» معاون نخستوزیر ترکیه اعلام کرد: «حضور نمایندگان دولت سوریه بر سر میز مذاکرات امری طبیعی است.» این در حالی است که تا پیش از کودتای نافرجام ارتش ترکیه و پیشروی نیروهای حزب اتحاد دموکراتیک خلق ترکیه خواهان رفتن بشار اسد از قدرت بهعنوان پیششرط هرگونه مذاکرهای درباره آینده سوریه بود. کورتولموش پیش از این نیز به اذعان به اشتباهات ترکیه درباره سوریه اعلام کرده بود که باید صفحه جدیدی در روابط دو کشور گشوده شود. با این حال برخی تحلیل گران اقدامات ترکیه را نه در راستای تنش زدایی کامل با دمشق که با هدف دور کردن خطر کُردها دانسته اند و معتقدند ترکیه قصد دارد از شرایط استثنایی پیشروی کُردها در غرب فرات استفاده کند و با حضور مقتدرانه خود پروژه بلندپروازانه ایجاد منطقه حائل در نوار مرزی با سوریه را کلید بزند. به این ترتیب غربی ها هم در عمل انجام شده قرار خواهند گرفت و مخالفت کمتری از سوی آمریکا ابراز خواهد شد.
در همین راستا روز گذشته روزنامه لبنانی الاخبار نوشت: روز اشغال جرابلس با پیروزی عثمانیها در جنگ «مرج دابق» در 5 قرن پیش، گزارش داد، سوریها باید به خوبی روز اشغال جرابلس را به خاطر بسپارند؛ شهری که اشغال آن ثلمه دیگری بر پیکره حاکمیت سوریه بود و بدین ترتیب یکی از شهرهای ریف حلب به اشغال ترکیه درآمد. افراد خوشبین بر این باور بودند که اقدام ترکیه در نوار مرزی این کشور با سوریه به منزله ترسیم صحنه جدیدی از توافقات بین المللی و منطقه ای است که به ضرر کُردها خواهد بود. این گمانهزنیها با اخباری مربوط به از سرگیری تماسهای مخفیانه امنیتی آنکارا و دمشق قوت گرفته بود. در سایه همه این خبرها، اما واکنش وزارتهای خارجه روسیه و سوریه به اشغالگری ترکیه خط بطلانی بر این گمانه زنیها بود. دمشق نقض آشکار حاکمیت خود را محکوم و تأکید کرد که رخدادهای جرابلس برای مبارزه با تروریسم نیست، بلکه در واقع فرآیند جایگزینی یک تروریسم به جای تروریسم دیگر است. مسکو نیز خواستار هماهنگی آنکارا با دمشق شد. اما آمریکا در این میان، بشدت از ترکیه حمایت کرد. «جو بایدن» معاون رئیس جمهور آمریکا که روز گذشته در ترکیه بود در هماهنگی با مطالبات آنکارا، از نیروهای کُرد خواست که به شرق رود فرات عقبنشینی کنند؛ مسئلهای که «مولود چاوش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه بر آن تأکید کرده بود.