چرا زندگی سیاسی گاهی شخصی می شود؟ | فراتاب
کد خبر: 3869
تاریخ انتشار: 1 شهریور 1395 - 02:27
شهپر شهرکی
نظریه اریکسون به لحاظ ماهیت سیاسی ست. وی از همان ابتدا مراحل رشد کودک را در بستر جامعه بررسی می کند.اریکسون توضیح می دهد که در هریک از مراحل رشد، بحران و تعارضی بروز می کند که در صورت حل نشدن، انباشته گردیده وبه صورت رفتار سیاسی بروز می یابد.

فراتاب ـ گروه اجتماعی: به دلیل ارتباط موضوع این نوشتار با بحران هویتی و شخصیتی، لازم است از ارکان نظریه ی اریک اریکسون که یکی از مهم ترین نظریات در خصوص بحران هویتی و شخصیتی است، آگاه شویم. در ضمن زندگی خود این روانشناس دچار چند مرحله بحران هویتی مهم بوده که قابل توجه است.

اریک اریکسون در ۱۵ جون ۱۹۰۲ در فرانکفورت به دنیا آمد و در ۱۲ می ۱۹۹۴ از دنیا رفت. پدرش که دانمارکی بود پیش از تولد او خانواده‌اش را ترک کرد و مادر کلیمی‌اش بعداً با دکتر تئودور هامبرگر ازدواج کرد.
علاقه او به «هویت» از همان نخستین تجربه‌های شخصی‌اش در دوران مدرسه آغاز گشت. از یک سو بچه‌های مدرسه او را به خاطر قد بلند، چشمان آبی و موی بلند مسخره می‌کردند و او را «شمالی» خطاب می‌کردند و از سوی دیگر، به خاطر سابقه کلیمی بودنش مورد طرد قرار می‌گرفت. اریکسون پس از مسافرت‌های متعددی که در اروپا کرد به مطالعه روانکاوی نزد آنا فروید پرداخت و از انجمن روانکاوی وین گواهی‌نامه گرفت .
اریک اریکسون، یکی از روان‌کاوانی است که معمولا به روان‌شناس خود (Ego-psychologist) معروف‌اند. روان‌شناسان خود، برای فعالیت و کارکرد "ایگو" که در فارسی به "خود" ترجمه شده است، اهمیت زیادتری قایل‌اند. اریکسون نیز مانند دیگر روان‌شناسان خود، توجه خویش را به فعالیت ایگو معطوف ساخت و برای "نهاد" و "فراخود" اهمیت کمتری قایل بود اریکسون که به شیوه فرویدی آموزش دیده بود، رویکردی را در شخصیت گسترش داد که به طور قابل ملاحظه‌ای گسترده‌تر از رویکرد فروید بود، ضمن اینکه قسمت اعظمی از هسته اندیشه فروید را حفظ کرد.

نظریه اریکسون برخلاف نظریه ی فروید، به لحاظ ماهیت سیاسی ست. وی از همان ابتدا مراحل رشد کودک را در بستر جامعه بررسی می کند. بطور مثال اریکسون توضیح می دهد که در هریک از مراحل رشد، بحران و تعارضی بروز می کند که در صورت حل نشدن، این بحران های حل نشده انباشته گردیده و در دوره ی نوجوانی، جوانی و بزرگسالی به صورت رفتار سیاسی بروز می کند و هر چه بحران های حل نشده ی زندگی گذشته بیشتر باشد شدت رفتار سیاسی افزایش می یابد و به سوی رفتارهای رادیکالی سوق پیدا می کند و هر چه بحرانها کمتر باشد، ظهور شخصیت های افراطی در عرصه ی سیاست کمتر خواهد بود.

مفهوم هویت یابی یا بحران هویتی دوره ی نوجوانی فرضیه و محور نظریه ی اریکسون در سیاست و رفتار سیاسی است. این مفهوم یا تعارض با جلوه های متنوعی در رفتار سیاسی نوجوان و فرد اثر گذار است.

 

نظریه ی شخصیتی اریک اریکسون (1994_1902)

همانطور که قبلا نیز اشاره شد، اریک اریکسون به خاطر مطرح کردن "بحران هویت" شهرت دارد. موضوعی که با بررسی زندگینامه ی وی نیز ارتباط نزدیکی دارد. شخص اریکسون چند بحران هویتی مهم را پشت سر گذاشت که بدلیل عدم ارتباط مسقیم با بحث فعلی از آن عبور می کنیم.
جهت گیری ویژه ی اریکسون یعنی تاکید بر عوامل اجتماعی را به این ترتیب می توان بیان کرد:

1. مرحله ی دهانی (از تولد تا یک و نیم سالگی ): مقوله دو وجهی این مرحله اعتماد در برابر عدم اعتماد است. اعتماد امری اجتماعی و فرهنگی ست و به رشد شخص هنگام رویارویی با دنیای اجتماعی منجر می شود.

2. مرحله ی مقعدی (2 تا 3 سالگی ): مقوله ی دو وجهی در این مرحله "استقلال رای در برابر شک و شرم " است. مشکل در این مرحله منجر به اختلال در اراده و تصمیم گیری فرد می شود.

3. مرحله ی فالیک یا ادیپی(3 تا 5 سالگی ): مقوله ی دو وجهی این مرحله ابتکار در مقابل احساس گناه یا تقصیر است.

4. مرحله ی نهفتگی (6تا 11سالگی): مقوله ی دو وجهی این مرحله کارایی در مقابل احساس حقارت است.

5. مرحله ی بلوغ جنسی (12 تا 18 سالگی): مقوله دو وجهی این دوره احساس هویت در مقابل بی هویتی ست یا هویت یابی در برابر آشفتگی و تعارض نقشی ست.

6. مرحله ی جوانی (19تا 35سالگی): مقوله ی دو وجهی این دوره صمیمیت در برابر تنهایی یا احساس نزدیکی در مقابل احساس دوری و انزواست.

7. مرحله ی میانسالی(35تا 60سالگی): مقوله ی دو وجهی این دوره بار آوری در مقابل بی حاصلی یا زایندگی در برابر رکود است.

8. مرحله ی پیری (60 تا 55 سالگی ): این دوره آخرین مرحله در نردبان رشد و پایان زندگی ست و مقوله ی دو وجهی آن یکپارچگی فرد در مقابل نومیدی و سرخوردگی ست.

در رابطه با زندگی سیاسی، اریکسون معتقد است که رهبران سیاسی انسانهای سالمی که دارای هشت ویژگی باشند نیستند. بنابراین اریکسون می خواهد زندگی رهبران سیاسی را به تجربیات دوران کودکی آنها نسبت دهد. به نظر او سیاسی شدن فرد ناشی از عدم حل بحران هویت است و هر اندازه بحرانهای قبلی کمتر حل شده باشند شخصیت سیاسی افراطی تر می شود و هر چه این بحرانها ناشی از بحرانهای بعدی باشند شخصیت سیاسی، کمتر افراطی می شود.
اریکسون معتقد است که ویژگی های شخصی با برخی ویژگی های تاریخی ترکیب می شود و زندگی سیاسی را شخصی می کند. وی معتقد است اگر فردی اگر فردی هر یک از بحرانهای هشتگانه را با موفقیت پشت سر نگذارد، بخصوص چهار بحران اولیه که در قدرت طلب کردن فرد دارای اهمیت زیادی هستند، شخص برای کسب حرمت و احترام به داخل به داخل جامعه روی می آورد و برای کسب احترام از طریق جامعه، میزانی از قدرت لازم است.
پس این افراد در دوره هایی که دارای ویژگی های خاصی ست سر از قدرت طلبی در می آورند و ترکیب این دو ویژگی موجب می شود که سیاست شخصی شود.ئدر این مورد از سه شخصیت سیاسی (هیتلر، لوتر و گاندی) نام می برد که در اینجا بطور خیلی مختصر به زندگی هیتلر اشاره می شود.

هیتلر دارای احساس عدم امنیت مطلق بود. پدرش دائم الخمر بود و هیتلر را مرتبا تنبیه می کرد. عشق و مهری که نیازهای فرد را تامین کند در خانواده وجود نداشت. از این افراد در آلمان زیاد بودند اما جایی که فرد با زندگی سیاسی تلفیق می شود برای همه وجود نداشت.
آلمان بعد از جنگ جهانی اول دارای خصوصیاتی بود که نوع بزرگ شده ی ویژگی های هیتلر بود. در این هنگام آلمان هویت ملی اش مخدوش شده و شکست خورده بود. پیدایش گروههای اجتماعی متعارض و احزاب گوناگون و درگیریها، جامعه ی آلمان را در وضعیت نابسامانی و نا امنی و بی هویتی قرار داده بود. هیتلر به دنبال کسب قدرت بود. وقتی صحنه های سیاسی آلمان را مشاهده کرد، اروی خود را در درمان آلمان جستجو کرد. پس با احیای ناسیونالیسم آلمان و نژادپرستی در پی اعطای هویتی بود که آلمان مدتها آن را از دست داده بود.

 -----------------------

پی‌نوشت

1. روانشناسی سیاسی ,دکتر ابراهیم برزگر
2. مقدمه ای بر روانشناسی سیاسی,دکتر علی فتحی آشتیانی
3. روانشناسی شخصیت ,سعید شاملو

نظرات
آخرین اخبار