فراتاب – گروه تاریخ: اگر به تاریخ خاورمیانه و گفتمان مسلط تاریخی خاورمیانه بنگرید کلیت آن روایت و گزارش شاهان و حاکمانی است که مدام سرمستانه به جشن و پایکوبی فتوحات خود نشسته و یا اینکه در پی جبران شکست، آسمان و زمین را بهم زده و هزاران را فدا و قربانی اهداف شرارتبار و حقیرانه خود نموده و سخت تر و دردناک تر آنکه شماری متملق به نام تاریخنگار، به گزارشی از این فتح ها بسنده نموده و در چشمداشت صله و پوزخند حاکمان به لاپوشانی واقعیت ها پرداخته و تاریخ را به گزارش نام شاهان و حاکمان و روایت فتح ها و شکست ها تقلیل داده و از این منظر تاریخ خاورمیانه عاری از روایت مردمی است که همواره قربانی بوده و قربانی شده و تمامی خواسته آنان به ایجاد یک امنیت نیم بند و حتا آمرانه فروکاسته شده است.
تاریخ این بخش از جهان، به قول فوکو چیزی جز روایت شرارت های بی حساب و تعبیرهای تحمیلی نیست که بر فرومایه ترین انگیز ه ها استوار شده است، داستان حکایات تصادفات پراکنده گیها خشونت ها و خودسری های بلهوسانه است که در لباس حقیقت و یا سیمایی فریبنده عرصه شده است .
دردناک اینکه هنوز در این بخش از جهان بیم آن می رود روایت گران و گزارش گران ایدولوژیک و صله بگیر تحت عبای مورخ ، این فاجعه بشری را به فتح و شکست چند گروه تقلیل دهند و از پیامدها و لایه های وحشتناک و آزاردهنده آن ، عامدا اغماض نمایند و تاریخنگاران واقعیت نگار نیز همچنان در حاشیه بمانند و روایت آنها تنها محدود به مشاهده چندین نفری شود همچنان که امروز تاریخ واقعیت نگار خاورمیانه و کشورهای منطقه چنان در محاق یادزدایی و فراموشی هدفمند است که مطلعین واقعی از شمار بسیار محدودی فراتر نمی رود.
این یادداشت در پی پاسخگویی فشرده به چندین پرسش اساسی است نخست اینکه آیا هنگام آن رسیده که رویداد سوریه تاریخی شود و به عبارتی در تاریخ ثبت شود؟ آیا بیم رویکرد متعارف به تاریخ سوریه وجود دارد؟ دنیای مجازی چه نقشی در دگرگونی رویکرد تاریخنگاران به تاریخ سوریه خواهد داشت؟ مهاجرت به مثابه یکی از پیامدهای رویداد جنگ سوریه چه نقشی در آینده سوریه می تواند داشته باشد.
دریغا بحران سوریه همچنان ادامه دارد و با حضور کشورهای منطقه ایی و فرامنطقه ایی و چشم انداز اهداف آنها و تبدیل الویت منافع این دولت های به مساله اساسی و بنیادین بحران سوریه ، گمان می رود به این زودی ها شاهد تنفس شهرها و مردم رنجدیده سوریه نباشیم از اینرو رویکرد تاریخی به این مساله شاید بسیار زودهنگام باشد اما بایستی همچنان نگران بود که چسان تاریخ آن نوشته خواهد شد چرا که تاریخ سوریه در آینده سوریه و نسل های بعدی تاثیر گذار است. روایت های انحرافی ایدولوژیکی و قوم سیتزانه می تواند همچنان سوریه و منطقه را آبستن خصومت و نفرت پراکنی های فاجعه آفرین بنماید.این نگرانی یعنی تداوم خشونت و نفرت پراکنی و خوانش های ایدولوژیکی و مغفول ماندن از اهداف واقعی تاریخنگاری است.
تاریخ آنچنانکه که سالهاست نزد ما شناخته شده و به مثابه سرگرمی ملحوظ می شود، تنها روایت جنگ و فتح و شکست ها نیست تاریخ رویداد و گزارش رویدادهاست و این جنگ نیز به مثابه دیگر جنگ های منطقه سرشار از رویدادهای حاشیه ایی است . واقعیت بیشمار فرزندانی است که در فقدان پدر در سخت ترین شرایط ممکن انسانی زندگی می نمایند. واقعیت بچه هایی که پدرشتان قربانی خشونت عریان باورناپذیری شده خشونتی چنان کشنده که در مقابل دوربین های جهانیان سر از تنشان جدا می شود روایت فرزندانی که در فقدان پدر سر از تن جدا شده به مادری می اندیستند که چه سان برای نان به هر حقارتی تن می دهد. روایت نسلی است که از همه چیز محروم شده اند از خانه و کاشانه ، روایت نسلی بی هویت که در قایق و خشم دریا متولد شده، روایت مردمانی است که ممکن نیست به این زودی ها، رنج ها و دردهایشان التیام ببیند.
روایت نسلی است که اینک بزرگترین مهاجرت قرن را دامن زده است. مهاجرت به عنوان یکی از پیامدهای جنگ و به عبارتی یکی از مسایل مرتبط به جنگ همواره در تاریخ خاورمیانه مغفول مانده است و اینک بیم مغفول ماندن آن در تاریخنگاری متعارف و حاکمانه باز می رود.
اهمیت تاریخ فراتر از داستان گویی سرگرم کننده است بایستی متوجه شد جهت ممانعت از تکرار رنج های مردمان این منطقه، نیازمند تاریخی هستیم که ما را از تکرار خشونت و رنج و جنگ بازدارد نه اینکه شب ها و اوقات فراغت مان را همچنان پر نماید.
اینک نیازمند تاریخی هستیم که از شیب به گذشته که رویکرد محافظه کاران، سنت گرایان و حاکمانی است که می خواهند تاریخ را به همین منوال و شیوه بخوانند و این شیوه و روال را منطقی جلوه دهند و از تصادف و اتفاق بیمناکند عبور بنمایم و به تاریخی اهتمام دهیم که شیب آن بسوی آینده و ترسی از گذشته و تکرار گذشته باشد و خواهان دنیایی آرمانی برای بشریت و حفظ کرامت انسانی و ارتقای حقوق شهروندی و پرهیز از خشونت و نفرت پراکنی و ممانعت از بازتولید جنگ و خشونت باشد.
