فراتاب ـ سرویس بین الملل/ بروس ریدل: عربستان سعودی این روزها با یک تصمیم سخت درباره جنگش در یمن روبروست. فرایند سیاسی برای حل بحران میان طرف‌های درگیر یمنی در آستانه شکست قطعی است. ملک سلمان ابن عبدالعزیز مجبور به تصمیم گیری میان تشدید جنگ در با انقلابیون مؤتلف و یا پذیرش وضعیت فعلی یمن به صورت دوفاکتو است. به نظر می‌رسد او ماجراجویی بیشتر را انتخاب خواهد کرد.
میانجیگری سازمان ملل متحد در مذاکرات کویت نیز سرانجام متوقف شد و اعلام شده که دست کم تا ماه آینده در این خصوص تحرک جدیدی روی نخواهد داد. از سوی دیگر سازمان ملل تلاش زیادی کرد تا درهای مذاکره را بازنگه دارد و احتمال از سرگیری مذاکرات از میان نبرد. با این حال احتمال اندکی وجود دارد که فرایند سیاسی به به نتیجه برسد و براساس موازین قطعنامه 2216 شورای امنیت اتفاق مثبتی روی دهد. تلاش‌های اخیر برای اعاده قدرت دولت «عبدربه منصور هادی» در صنعا و تشکیل ائتلاف میان انقلابیون انصارالله و هواداران «علی عبدالله صالح»، رئیس جمهور سابق نیز توسط طرف‌های یمنی نیز مردود اعلام شده.
انصارالله و صالح از ماه گذشته با تشکیل یک شورای سیاسی در صدد احیای فرایند سیاسی کشور در پایتخت و شمال یمن برآمده‌اند. اکنون کشور به دو منطقه شیعی در شمال و شرق و منطقه سنی در جنوب و شرق تقسیم شده است؛ اما وضعیت به همین راحتی نیست، برخی مناطق مانند شهرستان تعز نیز با وجود اینکه اخیراً از شدت درگیری‌ها کم شده است همچنان محل درگیری‌های خشونت بار است. ائتلاف انقلابیون نیز از سازمان ملل خواسته تا زمینه را برای تشکیل یک دولت انتقالی به جای هادی آماده سازد، اما هادی هم اعلام کرد اجازه نمی‌دهند چنین اتفاقی رخ دهد.
سعودی‌ها اما با بی میلی به حمایت از هادی ادامه می‌دهند و دیگر نمی‌خواهند میزبان او در عربستان باشند. اگرچه تا کنون حمایت‌های زیادی از او به عمل آورده‌اند و نیروهای ائتلاف عربی را به همراه مبالغ هنگفتی وسط آورده‌اند تا قدرت در حال احتضار هادی در عدن را حفظ کنند. سعودی‌ها در جریان تحولات بهار عربی از هادی حمایت کردند تا جایگزین صالح شود و حالا هرگونه عقب نشینی از آن موضع برای آن‌ها شرم‌آور خواهد بود.
بنابرا این ائتلاف نظامی سعودی به صرافت تشدید عملیات نظامی و به زعم خودش «بازگرداندن امید» به یمن افتاده و در صدد است آنچه نقض مستمر آتش بس و عامل شکست مذاکرات خوانده را از کار باندازد.
اما مشخص نیست که ریاض واقعاً می‌خواهد صنعا و دیگر شهرهای شمالی را از مخالفان پس‌بگیرد. یک تحلیل‌گر سعودی اخیراً اعلام کرده که چنین اقدامی، پایتخت یمن را به گورستان مبدل خواهد کرد و تنفر یمنی‌ها از آل سعود را برای نسل‌ها تداوم خواهد بخشید. نیروهای ائتلاف سعودی اگرچه از شرق به صنعا نزدیک‌اند اما جنگ شهری در پایتخت بسیار دشوار خواهد بود و خاطرات نبرد خانه به خانه در استالینگراد را زنده می‌کند؛ چنین جنگی ضمن اینکه هزینه‌های گزافی برای عربستان به بار خواهد آورد، تلفات زیادی را در پی خواهد داشت. از سوی دیگر فتح پایتخت هم نمی‌تواند چندان درمان دردهای سعودی باشد چرا که نیروهای انصارالله در پایگاه قدیمی خودشان نفوذ ناپذیر باقی خواهند ماند و مناطق مرزی دو کشور در شمال یمن را هرگز از دست نخواهند داد. هرگونه تحرکی از سوی سعودی‌ها به سمت صنعا می‌تواند به بهای حملات مستقیم شیعیان حوثی به شهرهای مرزی عربستان تمام شود و از آن‌ها جز قبرستان‌هایی برجا نگذراد.
جنگ هزینه کمرشکنی را به اقتصاد سعودی تحمیل می‌کند. سال گذشته عربستان از نظر بودجه نظامی پس از آمریکا و چین در جایگاه سوم جهان قرار گرفته است. اگرچه همه هزینه‌های نظامی ریاض به ماجراجویی‌های این کشور در یمن تزریق نمی‌شود، اما مطمئناً جنگ در یمن بخش قابل توجهی از این هزینه‌ها را شامل می‌شود. از سوی دیگر آمریکا و انگلستان نیز بدشان نمی‌آید که تلاش‌های کور عربستان در جنگ یمن ادامه یابد و در نتیجه آن خریدهای نظامی عربستان از این دو کشور با شدت و حدت زیاد دنبال شود. با این حال سعودی‌ها اعلام کرده‌اند که درصددند تا سال 2030 نیمی از نیازهای نظامی خود را در داخل مرزهای خود تولید کنند! اما حتی کسی که چندان عربستان را نشناسد هم می‌تواند به راحتی متوجه شود که چنین طرح بلندپروازانه‌ای نه تنها براساس ظرفیت‌های نظامی و صنعتی این کشور ناممکن است، بلکه در افت قیمت نفت ممکن است باعث کاهش شدید بودجه نظامی این کشور شود.
در همین هفته گذشته «شیخ عبدالعزیز الشیخ» مفتی اعظم سعودی و رئیس هیئت علمای کبار این کشور در یک پیام ویدیویی از شرکت‌های خصوصی، بانک‌ها و شرکت‌های تجاری خواست تا برای کمک مالی به خانواده‌های سربازان کشته شده در جنگ مبالغی را اختصاص دهند و دانشگاه‌های کشور برای پذیرش فرزندان آنان اولویت قائل شوند و از آنان شهریه نگیرند. او همچنین خواستار کمک به برادرانی شده که شهرهایشان زیرآتش است. توسل آل سعودی به این عالم مذهبی و خرج کردن از ایدئولوژی در سالهای اخیر چندان سابقه نداشته و حاکی از این است که دولت برای متوازن ساختن دخل و خرج خود با چالش‌هایی روبرو شده است.
در همین راستا یک مجله انگلیسی ماه گذشته با تأکید بر حمایت کشورهای غربی به‌ویژه انگلیس و همچنین آمریکا از جنگ علیه یمن، نوشت عربستان سعودی از آغاز جنگ تاکنون حدود سه میلیارد پوند از غرب مهمات جنگی خریداری کرده است. سران عربستان به امید موفقیت در یمن در عرض دو الی سه ماه، حمله نظامی به این کشور را آغاز کردند؛ اما اکنون 16 ماه از شروع آن می‌گذرد. اقدامی که دستاوردی نداشته؛ اما هزینه‌های بالایی روی دست سران عربستان گذاشته است. نشریه «اکونومیست» انگلیس در گزارشی، جنگ در یمن را «سودآور» توصیف کرده و به نقل از سازمان «کمپین ضد تجارت اسلحه» نوشته است، عربستان سعودی 2.8 میلیارد پوند برای خرید تسلیحات انگلیسی هزینه کرده است. به‌گونه‌ای که این کشور بزرگ‌ترین بازار تسلیحات انگلیسی در جهان شده است.
همچنین برخی تحلیل‌گران سعودی نیز اعلام کرده‌اند که اتمام جنگ در همین وضعیت می‌تواند گزینه خوبی باشد. عربستان از یکسو قدرت بلامنازع انصارالله در شمال یمن را به رسمیت بشناسد ولی در مقابل اقدام به روی کار آوردن یک رژیم همسو با خود را در جنوب این کشور بر سر کار بیاورد و آن را به عضویت شورای همکاری خلیج فارس درآورد. به این ترتیب ضمن اینکه از شر هزینه‌های جنگ و انتقادات افکار عمومی جهان خلاص می‌شود، می‌تواند بر تنگه حیاتی باب المندب تسلط یابد و در بلند مدت با انصارالله هم به توافق برسد.
اما استراتژیست‌های سعودی به این نتیجه رسیده‌اند که راحت‌ترین گزینه برای عربستان، حفظ وضع موجود و وقت کشی برای رسیدن به راه حل است. آل سعود هر گونه طرحی را برای تشکیل یک دولت انتقالی را با پیش‌کشیدن احتمال تسلط ایران بر یمن رد خواهد کرد. بازی با کارت ایران افکار عمومی سعودی را همچنان حامی جنگ در یمن نگه خواهد داشت و باعث انسجام در بین اعضای شورای همکاری خلیج فارس می‌شود. با اینکه کاملاً روشن است عربستان درباره نقش ایران در یمن بزرگنمایی می‌کند. در واقع افزایش نفوذ تهران در صنعا دستاویز ملک سلمان برای ادامه ماجراجویی در یمن شده است.
از سوی دیگر حضور معمار سیاست جنگ‌طلبانه عربستان در یمن در رسانه‌ها بسیار کمتر از قبل شده است. «محمد بن سلمان»، وزیر دفاع و معاون ولیعهد سعودی که در ماه‌های اول جنگ هر روز به مردم گزارش می‌داد و از پیشروی‌های قابل توجه ائتلاف خبر می‌داد اکنون گویا دیگر چندان به فکر این موضوع نیست و نمی‌خواهد گیر کردن کشور در باتلاق یمن تنها به نام او نوشته شود.
در نهایت می‌توان گفت که یمن چندان محل اعتنای قدرت‌های جهانی نیست و برای همین است که عربستان در یمن هرکاری که خواسته می‌تواند انجام دهد. دیپلماسی آمریکایی‌ها نیز چندان به این موضوع حساس نبوده و افکار عمومی جهانی نیز نسبت به جنایت‌های جنگی عربستان در یمن بی اطلاع مانده‌اند. هزارن نفر از مردم یمن در خطر هستند و کشورهای عربی غنی تر نیز این کشور فقیر را با شدت تمام بمباران می‌کنند. در چنین شرایطی توجه‌های جهانیان به موضوعات دیگر دوخته شده و عربستان اخبار یکسویه ای را نسبت به آن منتشر می‌کند.
منبع: المانیتور
برگردان به فارسی: منصور براتی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
