فراتاب - گروه علمی: زندگی روزمره ی ما سرشار از مشکلات و دردسرهایی است که نیاز به توجه فوری دارند؛ مشکلات شغلی، مالی، خانوادگی، تحصیلی و اجتماعی پیوسته ما را بمباران می‌کنند. پیامد این‌ها استرس مزمن است که مشکلات روانی، رفتاری، پزشکی (دیابت، چاقی، بیماری‌های قلبی و ...) را سبب می‌شود. استرس مزمن برای بدن به مثابه اکسیژن برای آهن است؛ همانطور که اکسیژن هوا آهن را فرسوده می‌کند، استرس مزمن نیز بدن ما را تحلیل می‌برد. در این میان تهدیدهای بالقوه ی دیگری از دل این شرایط زاییده شده، بطور روزمره سلامت ما را تهدید می‌کنند: آلودگی‌های محیط زیست.
عمق فاجعه بسیار بیشتر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. گرمای سوزان روزهای تابستان تنها یک جنبه از این فاجعه است. چند روز پیش رئیس جمهور ایالات متحده اعلام کرد که در حال حاضر مهمترین اولویت ما مبارزه با گرم شدن زمین است.
در صنعت دامداری نیز وضعیت بسیار اسفبار است؛ دامداران برای جلوگیری از تلفات دام‌ها، مبارزه با انگل‌ها و افزایش سرعت رشد حیوانات، از آنتی-بیوتیک‌ها، ویتامین‌ها، حشره-کش‌ها و انواع بسیاری از ترکیبات شیمیایی استفاده می‌کنند
ولی گرم شدن هوا تصویر ناقصی از آلودگی‌های موجود ارایه می‌دهد. هوایی که ما تنفس می‌کنیم سرشار از مواد مضر است که محصول فرعی سوخت‌های فسیلی هستند. سموم کشاورزی از جمله علف-کش‌ها و حشره-کش‌ها در کشور ما بطور بیرویه مصرف می‌شوند و محصولی که به دست مشتری می‌رسد معمولا حاوی غلظت‌های بیش از حد مجاز این سموم است که بطور بالقوه میتوانند سبب ناباروری، سرطان، و دیابت شوند.
در صنعت دامداری نیز وضعیت بسیار اسفبار است؛ دامداران برای جلوگیری از تلفات دام‌ها، مبارزه با انگل‌ها و افزایش سرعت رشد حیوانات، از آنتی-بیوتیک‌ها، ویتامین‌ها، حشره-کش‌ها و انواع بسیاری از ترکیبات شیمیایی استفاده می‌کنند. این ترکیبات وارد گوشت، شیر و انواع دیگر محصولات دامی و فرآورده‌های آنها می‌شوند و سرانجام راه خود را به سمت بدن ما پیدا کرده، اثرات سوء بیشماری بر جا می‌گذارند. علاوه بر این باقیمانده‌ی این سموم آب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کنند.
داروهایی که ما مصرف می‌کنیم نیز سرانجام بصورت تغییر یافته از طریق ادرار و مدفوع وارد فاضلاب می‌شوند و محیط زیست و بدن ما را (که به نوعی خود بخشی از محیط است) آلوده می‌کنند.
پلاستیک‌ها بسیار دیر تجزیه می‌شوند و برخی از انواع آنها هنگام تجزیه شدن مواد سمی آزاد می‌کنند. قطعات کوچک حاصل از شکسته شدن پلاستیک‌های فرسوده، سرانجام چه از طریق باد، یا رودخانه راه خود را به دریاها و اقیانوس‌ها باز می‌کنند. این‌ها میتوانند جلوی عبور نور خورشید را گرفته، یا مواد سمی آزاد کنند. علاوه بر پلاستیک‌ها، آلودگی نفتی نیز زندگی در آب‌های آزاد را تهدید می‌کنند. برخی از پژوهشگران در مورد احتمال فروپاشی ناگهانی محیط زیست دریایی هشدار داده‌اند. چنین فروپاشی‌ای حیات انسان را تهدید خواهد کرد زیرا محیط زیست دریایی و خشکی به هم پیوسته است و بخش بزرگی از اکسیژنی که ما مصرف می‌کنیم توسط موجودات دریایی تولید می‌شود.
خلیج فارس ما بعلت واقع شدن در منطقه‌ی نفتخیز، بسیار آلوده شده است. علاوه بر این کشورهای حاشیه‌ی این دریا مقدار زیادی آب شیرین (حدود 11 میلیون تن در روز) از این دریا تولید می‌کنند؛ تنگه‌ی هرمز بطور طبیعی ورودی باریکی است و نمی‌تواند خروج آب از این دریا ناشی از تبخیر و برداشت آب را جبران کند و مشاهده شده است که آب خلیج فارس در 20 سال اخیر حدود 2 برابر شورتر شده است. این وضعیت گونه‌های موجودات دریایی را تغییر می‌دهد و وضعیت صیادی-اقتصادی منطقه‌ی جنوب را تهدید می‌کند.
چشم انداز
علاوه بر مشکلات عادی زندگی روزمره که با آنها دست و پنجه نرم می‌کنیم آلودگی‌های زیست محیطی حیات را در کره‌ی زمین تهدید کرده و به هیچ روی مشکلات دست دومی نیستند؛ این آلودگی‌ها زندگی ما و بیش از آن زندگی نسل‌های آینده را تهدید می‌کنند. علاوه بر گازهای گلخانه‌ای، مشکلات اقتصادی کشاورزان و دامداران و ترس از زیان مالی، سبب استفاده‌ی بیرویه از سموم و داروها شده است. در این شرایط پیچیده تنها توصیه‌ای که می‌توان داشت این است که در مورد آلودگی‌های محیط زیست و راه‌های کاهش آن یاد بگیریم، به فرزندانمان بیاموزیم، و از سیاستمداران خود کاهش آلودگی‌ها را طلب کنیم.
سجاد شجاعی، دانشجوی دکتری زیست شناسی (فیزیولوژی جانوری) دانشگاه تهران.
