به گزارش فراتاب، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در یادداشتی در بخش سخن سردبیر در روزنامه رأی الیوم به آخرین تحولات در روابط مسکو و آنکارا و تاثیر آن بر بحران سوریه پرداخت و نوشت: روابط ترکیه و روسیه شاهد تحولات سریعی به سمت عادی سازی کامل سیاسی و نظامی و اقتصادی است و این عملی کردن تفاهم هایی است که «رجب طیب اردوغان»رئیس جمهوری ترکیه در دیدار دو ساعته اش با «دوست» روس اش یعنی «ولادیمیر پوتین» پشت درهای بسته به آنها رسید. انتظار می رود که این تفاهم ها به شکل های مختلفی بر ایجاد گشایش در بحران سوریه و ائتلاف ها در مناطق دیگر به ویژه در منطقه قفقاز بازتاب پیدا کند.
بر اساس اشاره گزارش های دیپلماتیک روسی و ترک که به روزنامه ها درز کرده، معامله بزرگ که میان دو طرف در نشست پشت درهای بسته انجام شد را می توان در این موارد شرح داد:
- مسکو از اردوغان می خواهد که مرزهای ترکیه با سوریه را به روی هر گونه امداد انسانی، تسلیحاتی یا مالی گروه های مسلح سوری متهم به تروریسم را ببندد و هیچ گونه اقدامی انجام ندهد که تلاش برای تغییر در سوریه باشد، همچنین افراد مسلح چچنی و قفقازی مستقر در اراضی ترکیه را اخراج کند.
- آنکارا از مسکو می خواهد که در مقابل، روسیه به عدم ارائه هر گونه حمایتی از کردها برای دستیابی به مناطق خودمختاری یا نظام مستقل در طول مرزهای شمالی سوریه و عراق یا جدایی اقلیم کردستان در جنوب شرق ترکیه تعهد دهد و همه محدودیت ها و تحریم های اقتصادی اش را لغو و ساخت خط لوله گاز «سیل ترک» تسریع کند.
بسیار دشوار است که ببینیم یا انتظار داشته باشیم که این معامله و بندهایش توسط طرفین فورا به اجرا دربیاید اما می توان گفت که چرخ در این سمت شروع به گردش کرده آن هم با سرعتی چشمگیر.در این زمینه چهار نشانه بسیار مهم وجود دارند که می توان آنها را رصد کرد:
نخست: آقای «بینالی ییلدریم»نخست وزیر ترکیه دو روز پیش در سخنرانی خود در نشستی با مشارکت اعضای شورای صادرکنندگان ترکیه در دفترش گفت که سوریه و دیگر کشورهای منطقه شاهد تحولات«خوب»می شوند.
دوم:دعوت«چاووش اوغلو»وزیر خارجه ترکیه با اصرار از روسیه برای آغاز عملیات مشترک علیه گروه تروریستی«داعش»،دشمن مشترک دو طرف و جلوگیری از گسترش آن در سوریه.
سوم:تاکید اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در مصاحیه طولانی با خبرگزاری«ایتارتاس»رسمی روسیه بر اینکه وی نمی خواهد سوریه تجزیه شود اما گفت که دشوار است این کشور تحت حاکمیت «بشار اسد»رئیس جمهوری سوریه متحد بماند.
چهارم:سفر هیأت سه نفره ای از مسئولان ترک به نمایندگی از ارتش،سازمان اطلاعات و وزارت خارجه به مسکو در روز گذشته-پنجشنبه-برای دیدار با همتاهای روس خود به منظور رایزنی درباره اوضاع سوریه.
اردوغان دست به این اقدام بزرگ زد و به مسکو روی آورد زیرا وی «در عمل»می خواهد به انتقادها و اهانت های اروپایی ها و آمریکایی ها به وی، از اتهامش به سرکوب و نقض حقوق بشر گرفته تا تهدید به بستن درهای اتحادیه اروپا به روی ترکیه و لغو توافقنامه امضا شده در زمینه پناهندگان پاسخ دهد.رئیس جمهوری ترکیه به دلیل موضع غرب در بستن همه درها به روی اش احساس تلخی می کند.رهبران غرب از پذیرش وی امتناع کرده و هیچ کدام از آنها از زمان کودتای نافرجام تا کنون با وی تماس نگرفته اند حتی از پذیرش مکامله تلفنی وی امتناع می کنند و این همان چیزی است که اشاره وی به پوتین به عنوان دوست در هر چهار دقیقه در گفت و گوی یاد شده در بالا با ایتارتاس را تفسیر می کند.
آن چه در این گفت و گو غیرقابل منتظره هم بود این بود که اردوغان به اتحادیه اروپا در زمینه ضرورت اجرای توافقنامه پناهندگان هشدار داد یا به آنها تا نیمه ماه اکتبر برای اجرای آن مهلت داد و گرنه آن را لغو شده به شمار می آورد.همچنین در این گفت و گو برای نخستین بار اذعان کرد که جنگنده روسی داخل اراضی سوریه سرنگون شده است و نه داخل ترکیه و خلبانی که این جنگنده را سرنگون کرد در بازداشت به سر می برد و محاکمه وی در جریان است.همین وضعیت درباره فرد مسلح ترکستانی معارض سوری که خلبان روس را پس از سرنگونی هواپیمایش با یک موشک، کشت در جریان است.
درخواست ترکیه برای انجام عملیات نظامی مشترک با روسیه علیه داعش و مواضعش در سوریه یعنی اینکه اردوغان تصمیم خود را درباره پرونده سوریه گرفته است و به تدریج شروع به در پیش گرفتن دیدگاه روسیه کرده است؛دیدگاهی که اولویت را به مبارزه با تروریسم و از بین بردن کامل آن می دهد.این یک ریسک به شمار می رود که چه بسا منجر به واکنش انتقامجویانه داخل ترکیه شود مانند انفجارهایی که مراکز حیاتی را در آنکارا و استانبول مورد حمله قرار داد؛ما بر این باوریم که این احتمال دور از ذهن مسئولان ترک نبوده و آنها آن را در نظر گرفته اند.
نکته قابل توجه این است که واکنش رسمی سوریه درباره تلاقی منافع ترکیه و روسیه تا کنون مبهم بوده است و دمشق به این تلاقی بی توجهی کرده است.آیا رهبران سوریه از این تلاقی و نتایج آن نگران هستند یا منتظر سفر فرستاده روسیه هستند تا اطلاعات کافی به آنها بدهد تا پس از آن موضع گیری کنند و از این نزدیکی و تلاقی استقبال کنند یا نه؟
یکسره کردن کار نبرد حلب در سایه گردآوری بزرگ نیروها توسط دو طرف برای رویارویی بزرگ به نظر می رسید بسیار نزدیک است همانند آن چه در شهر نزدیک حلب یعنی«منبج»رخ داد و این چه بسا نشانه و عملی کردن تفاهم های ترکیه و روسیه به تحوی از انحاء باشد و ما نیز به مانند دیگران چاره ای جز انتظار و رصد کردن تحرکات میدانی ترکیه نداریم.
بی تردید دیدار روسای جمهوری ترکیه و روسیه بسیار از معادله ها را در منطقه تغییر می دهد و مواضع و ائتلاف های چندی را دوباره سازماندهی می کند و روزها و هفته های آینده اسرار چندی را فاش می کند.
منبع: جماران
