فراتاب ـ چند هفته دیگر پنج سال از شروع بحران سوریه خواهد گذشت و همچنان چشم انداز این بحران لاینحل بسیار تیره و تار مینماید، و تمام شواهد نشان دهنده تعمیق و تشدید منازعات در این کشور است. چهار تحول در دو هفته گذشته یعنی حملات مداوم روسیه در هوا و ارتش سوریه و همپیمانانش در زمین، پیشروی کردها در جبهه مخالفان، تهدید عربستان و ترکیه برای اعزام نیروی زمینی و عملیات در این کشور و همچنین پروژه غرب و روسیه برای آتش بس در سوریه در خلاء برنامه و چهارچوبی روشن برای آینده این کشور، ضمن آنکه پیچیدگی میدان سیاسی و نظامی سوریه را بیشتر کرد زمینه را نیز برای درگیریهای بیشتر و بزرگتر و این بار با حضور مستقیم بازیگران منطقهای را بیشتر فراهم کرد.
واژگان کلیدی: سوریه، روسیه، مخالفان، آتش بس، کردها
بیان رخداد
پنج سال پیش شاید کمتر کسی میتوانست پیشبینی کند که بحران سوریه آنچنان تدوام خواهد یافت که کشورهای منطقه را در دو بلوک مخالف همدیگر قرار خواهد داد و بازیگران عمده نظام بینالملل برای پایان بخشیدن به این منازعه به طور مستقیم در آن درگیر میشوند. حالا در چند روز مانده به ششمین سال تولد این بحران، تحولات نوید بخشی در میدان نظامی و سیاسی این کشور برای پایان بخشی به این منازعه وجود ندارد.
روسیه از ماه سپتامبر سال گذشته تاکنون به محورهای جنگی نیروهای مخالف و داعش حمله میکند ولی هیچ گونه پیروزی قابل توجهی را به دست نیاورده بود اما از دو هفته پیش ماشین نظامی روسها و دولت اسد با حملات همه جانبه در چند محور مخالفان را مجبور به عقب نشینی کردند، پیروزی بزرگ آنان در شمال حلب روی داد جایی که آنان با کنترل "نبل" و "زهرا" دو شهرک شمال غربی حلب راه مواصلاتی نیروهای اپوزیسیون در حلب با ترکیه را قطع کردند و عملاً مناطق تحت کنترل نیروهای مخالف در این استان را به منطقه مجزا از همدیگر تقسیم کردند.
در ادامه این پیروزیها این بار کردها در منطقه عفرین (شمال غربی استان حلب) و با حمایت هواپیماهای روسی عملیات بزرگی را برای تکمیل پروژهی تقسیم دوباره مناطق تحت کنترل مخالفان در این استان را ادامه دادند. آنها در منطقه "تل رفعت" در شهرستان "اعزاز" فرودگاه نظامی "منغ" را کنترل کردند و حملات خود را برای کنترل اعزاز و مناطق مرزی سوریه با ترکیه را تشدید کردند اگرچه این حملات با واکنش نظامی ترکها نیز مواجه شد ولی شواهد امر از عزم جدی روسهای برای قطع کامل روابط مخالفان با ترکیه در محور جنگی حلب را نشان میدهد.
از طرفی دیگر بعد از پیشروی نیروهای دولت مرکزی و شکست نیروهای مخالف این بار ترکیه و عربستان در ظاهر برای مقابله با داعش ولی در عمل برای حمایت از مخالفان دولت مرکزی، پروژهی ورود مستقیم نظامی زمینی و هوایی را به سوریه مطرح کردهاند برخی کارشناسان این پروژه عربستان و ترکیه که آمریکاییها نیز به طور ضمنی از آن استقبال کردهاند را اهرامی برای فشار بر روسها برای پایان دادن به حمله به نیروهای اپوزیسیون قلمداد میکند ولی تسلیح نیروهای مخالف برای اولین بار به سلاح پیشرفته ضد هوایی "گراد" و همچنین ارسال جنگندههای عربستان به پایگاه هوایی اینجرلیک در چند روز گذشته نشان از عزم جدید آنکارا و ریاض برای ایجاد معادلهای نوین در میدان نظامی و سیاسی سوریه حکایت دارد.
همزمان با این تحولات در داخل سوریه و منطقه، در سطح بین الملل نیز بحران سوریه در راس موضوعات مذاکرات و نشستهای بینالمللی قرار داشت، در کنفرانس امنیتی مونیخ قدرتهای غربی و روسیه پروژه مشترک آتش بس موقت در سوریه را مطرح کردند و بسیاری از ناظران این آتش بس را زمینه مناسب برای حل بحران و برون رفت از این منازعه تلقی میکنند ولی آنچه به طور واضح خود را در این کنفرانس به خوبی نشان داد عدم چشم انداز و برنامه روشن غرب و روسیه برای پایان دادن به بحران سوریه و نحوه اداره این کشور بعد از پایان منازعات بود.
چشم انداز پیشرو
بعد از گذشت پنج سال از بحران سوریه هیچ یک از نیروهای داخلی، منطقهای و بین المللی فاقد برنامه و چشماندازی جامع، همه جانبه و روشن برای برون رفت از این منازعه و ادراه این کشور بعد از جنگ داخلی هستند و تمام شواهد در طول دو هفته گذشته از جمله میل دولت و کردها برای پیشروی بیشتر و همچنین تقویت اراده کشورهای مخالف اسد در منطقه برای ورود مستقیم به این جنگ، حداقل در کوتاه مدت زمینه تشدید بحران سوریه و میلیتاریزه شدن بیشتر این کشور را درپی خواهد داشت.
منبع: فراتاب
