فراتاب – گروه دیپلماسی: سرانجام پس از سه سال بحث های غیررسمی و گمانه زنی، محمد جواد ظریف ،وزیر امورخارجه، با صدور سه حکم متفاوت اما مرتبط با هم دست به تغییری جدی در کلیدی ترین معاونت خود زد و طی آن «حسین امیرعبدالهیان» که از دوران دولت اصولگرای پیشین (1390) سمت معاونت عربی -آفریقایی وزارت خارجه را بر عهده داشت، تغییر داد و به جای وی «صادق حسین جابری انصاری» ،سخنگوی یکسال اخیر وزارتخانه متبوعش را به این معاونت منصوب کرد.
تغییر روی داده را با توجه به تفاوت های فکری و برنامه ای دولتهای روحانی و احمدی نژاد و وزرای خارجه آنها (متکی -ظریف)، بسیاری زودتر از این انتظارش را می کشیدند اما عواملی چند از جمله در اولویت قرار داشتن پرونده هسته ای و عدم ورود جدی وزارت خارجه به مسائل منطقه ای، وزن و فشار سیاسی مجلس پیشین در برابر وزیر خارجه، فقدان استراتژی متفاوت و عملی در حوزه بحرانهای خاورمیانه و ... باعث گردیده بود تا این تغییر تا سه سال پس از روی کار آمدن محمد جواد ظریف به تاخیر بیافتد.
ظریف اما امیر عبدالهیان را به سمت مشاوری خود منصوب کرد و پست خالی سخنگویی را با انتصاب بهرام قاسمی پُر کرد. بدین ترتیب جابری انصاری که طی 8 ماه گذشته به عنوان سخنگو تحرک قابل توجه و ارتباطات مناسبی با رسانه ها برقرار کرده بود، معاون عربی -خاورمیانه ای ظریف در یکی از حساس ترین برهه های زمانی این معاونت را برعهده گرفت.
اهمیت انتخاب جابری انصاری
انجام تغییر در وزارتخانه های مختلف امری عادی و از اختیارات بدیهی هر وزیری از جمله محمد جواد ظریف به شمار می رود اما مسائل و شرایطی چند، باعث شده است تا ارتقای پست جابری انصاری و تکیه زدنش بر معاونت عربی -آفریقایی دارای اهمیت خاصی تلقی شود:
نخست، بهره مندی وی از دانش آکادمیک مرتبط و تجربه قابل توجه مطالعاتی و اجرایی.
تاثیر این تجربه و دانش تخصصی را با کنکاشی در نحوه مواضع گیری های جابری انصاری در قالب نگارش مقالات، انجام مصاحبه ها و یا گرفتن موضع به عنوان سخنگو کاملا می توان لمس کرد کسی که عموماً سعی داشته و دارد از منظری آکادمیک با زبانی دیپلماتیک تر و بیانی عمدتاً تنش زدایانه به بررسی مسائل، تحولات و بحران های مختلف در منطقه بپردازد. روندی که به نظر می رسد با توجه به وضعیت فعلی خاورمیانه و پرونده های گسترده و مختلفی که وزارت خارجه با آن درگیر است، بسیار لازم تر از قبل است.
دوم، هماهنگی بیشتر با شخص وزیر
به نظر می رسد میزان هماهنگی و تشابه نظر میان جابری انصاری با دیدگاههای وزیر امور خارجه در خصوص مسائل خاورمیانه هماهنگی و نزدیکی بیشتری وجود دارد. این امر را جدای از بیان مواضع در موضوعات مختلف، می توان در پست های مختلف و ارتقاهای سریعی که ظریف به جابری انصاری طی یکسال گذشته داده است را می توان مشاهده کرد وی ابتدا سخنگوی دیپلماسی کشور می شود و در کمتر از یکسال به یکی از با اهمیت ترین معاونت های وزارت خارجه منصوب می شود. همچنین در سفرهای خارجی اخیر وزیر، جابری انصاری تقریباً تبدیل به یکپای ثابت آنها شد در حالیکه عموماً رسم بر این بوده است، که در هنگام نبودن وزیر، سخنگوی وزارتخانه در تهران حضور داشته و در صورت نیاز به بیان مواضع رسمی نظام جمهوری اسلامی دست زند.
سوم، لزوم در پیش گرفتن استراتژی و تاکتیک های جدید در قبال بحران ها و موضوعات مختلف در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا.
تقریباً کشوری عربی وجود ندارد که اینک بطور مستقیم و غیرمستقیم دچار بحران نبوده و آن بحران تاثیری متقابل در رابطه اش با ایران نداشته باشد! بحران های جاری سوریه، عراق، لبنان، یمن، قطع روابط با عربستان سعودی و تعدادی دیگر از کشورهای متحدش و ... همه و همه از لزوم در پیش گرفتن استراتژی های جدید و درک بهتر واقعیات موجود دارند. امری که می توان گفت در انتصاب جابری انصاری به پست معاونت وزارتخارجه قطعا بی تاثیر نبوده است.
چهارم، در اولویت قرار گرفتن مسائل خاورمیانه برای وزارتخارجه
بی شک در زمانی که ظریف از سوی روحانی برای پست وزارتخارجه انتخاب گردید مهمترین ماموریتش به سرانجام رساندن مذاکرات هسته ای و دستیابی به توافقی قابل دفاع و اتکا در این خصوص بود، ماموریت مذکور پس از ماهها مذاکرات پرفراز و نشیب و فشرده سرانجام در تابستان گذشته به سرانجام رسید و طی یکسال اخیر نیز وزیر عمدتاً بدنبال تحکیم این توافق، روشن تر کردن ابعاد آن و عملیاتی شدنش بوده است. حال به نظر می رسد موفقیت نسبی -و البته قابل توجه وی- باعث شده است تا ماموریت دوم و بسیار مهم اینبار در سطح منطقه ای را کلید بزند. به نظر می رسد انتصاب جابری انصاری و نیز افزایش تماسهای دیپلماتیک ظریف با مقامات مختلف بین المللی بر سر مسائل و بحرانهای مختلف از جمله سوریه، نشان از آن دارد که وزارتخانه متبوعش زین پس می خواهد نقش محوری تری در مقایسه با دیگر ارگانهای درگیر با مسائل و بحرانهای منطقه ای ایفا کند.
همه این عوامل دست به دست هم داده است تا در آخرین سال از عمر دولت روحانی و در زمانی که مجلس دهم شورای اسلامی همسوتر و همراه تر با دولت است، وزارتخارجه هم بی نصیب از انجام تغییرات نباشد امری که به نظر می رسد به زودی به برخی دیگر از وزارتخانه های کشور تسری پیدا خواهد کرد. حال باید دید جراحی ظریفِ ظریف در وزارتخارجه چه تاثیری بر سیاست های منطقه ای ایران بخصوص در قبال بحران های سوریه و عراق خواهد گذاشت و جابری انصاری در این راه تا چه میزان خواهد توانست بر ظرفیت ها و قدرت تاثیرگذاری معاونت عربی -آفریقایی خاورمیانه بیافزاید؟
