فراتاب-گروه بین الملل: بحران سوریه روزهای حساسی را پشت سرمی گذارد. با وجود ناکامی تازه ترین نشست صلح در ژنو، تلاش ها برای تداوم آتش بس و از سرگیری گفت وگوها همچنان ادامه دارد. در این راستا، آمریکا و روسیه نیز فشارها بر معارضان را افزایش داده اند تا حضوری جدی تر در گفت وگوهای صلح داشته باشند. دورنمای صلح در سوریه هرچند مبهم است اما حساسیت های بین المللی در مورد بحران سوریه و لزوم گذار از آن پا برجا است و هرچند نزدیکی میان روسیه و آمریکا در خصوص بحران سوریه بیشتر شده است و طی ماههای اخیر از ایران به عنوان یکی از قدرتهای موثر منطقه ای و در هفته های اخیر از کُردها به عنوان اصلی ترین بازیگران شمال سوریه، نیز دعوت به عمل آمده است در این نشست ها حضور پیدا کنند اما هنوز اجماعی در خصوص آینده سوریه حاصل نشده است. اما آیا گفت و گوهای بین المللی می تواند در حل و یا دست کم کاهش بحران سوریه موثر واقع شود؟ برای یافتن پاسخ این پرسش به سراغ دکتر قدرت احمدیان استاد روابط بین الملل دانشگاه رازی کرمانشاه رفته ایم. مشروح این گفت و گو در ادامه خواهد آمد:
فراتاب - به عنوان نخستین سئوال بفرمایید وضعیت عمومی بحران سوریه در پنجمین سال از آغاز این بحران، با توجه به حضور بازیگران مختلف فرامنطقه ای (آمریکا و روسیه) و منطقه ای (ایران، ترکیه، عربستان و ...) را چگونه ارزیابی می کنید؟
احمدیان: در خصوص آخرین تحولات سوریه در ابتدا باید به چند نكته توجه كنيم نکته ی اول دول غربي حتي آمريكا نقطه نظرات ايران و روسيه را در مورد وضعيت سوريه تا حدود بسيار زيادي پذيرفتند و ما شاهد نزديكي دیدگاه ها و مواضع كشورهاي مختلف درگير در مورد مسئله ي سوريه هستيم. در گذشته اختلاف نظر ميان جريان عربي و غربي از يك طرف و ايران و روسيه هم از طرفي ديگر وجود داشت، اما امروزه يك نظر نسبي در خصوص سوريه بین این دو جريان شكل گرفته و عنصر كليدي آن هم استفاده از ظرفيت و پتانسيل دولت مركزي سوریه عليه تروريسم است و این توافق به طور نسبي در عرصه ی بین المللی شكل گرفته است. اگرچه در خصوص آينده ي بشار اسد و شيوه ي ساخت دولت در آينده ي سوريه اختلاف نظر هست اما در اينكه اين اجماع نظر بین المللی وجود دارد خود يك تحول بسيار مهم در سوريه است.
بودن ایران و نیز دعوت از کردها برای حضور در گفت و گوهای مربوط به بحران سوریه، هرچند به معنی رسیدن به راهکاری قطعی نیست اما چشم انداز بهتری از تلاشهای جامعه بین المللی برای حل این بحران ایجاد می کند
نكته ي دوم وضعيت داخل سوريه است که به دنبال همين وضعيت بين المللي، شاهد شکل گيري وضعيت نسبتاً آرامتری در داخل سوریه هستیم وحکومت مرکزی با اعتماد به نفس بيشتري به مواجهه با رقبا و مسائل داخلی دست می زند و توانسته تحت تاثير همين اعتماد به نفس پيشرفت هايي را در عرصه ي میدانی جنگ داشته باشد، در مجموع مي توان گفت چشم انداز مديريت بحران سوريه و کاستن از قدرت و جغرافیای تحت اشغال داعش را مثبت ارزیابی کرد و لذا در مقایسه با گذشته، کمی به آينده و همچنین کاهش تنش ها در داخل سوریه اميدوار بود، اگرچه من معتقد نيستم انديشه و تفكر داعش كنترل خواهد شد بلكه به اشكال ديگري اين تفكر گسترش پيدا مي كند ولی حداقل مي توان چشم انداز آينده ي سوريه مثبت ديد.
فراتاب-حضور نیروهای مختلف فرامنطقه ای چه تاثیری بر افزایش پیچیدگی های فرمول های حل بحران سوریه خواهد داشت؟
احمدیان: ما بايد به واقعيت هاي داخلی سوريه در هر سه سطح داخلی، منطقه اي و بين المللي توجه كنيم. من معتقدم با توجه به شرایط فعلی و آرایش نظامی و سیاسی گروههای مختلف درگیر در این بحران، هر چقدر مسئله ي سوريه بين المللي تر شود و نيروهاي بين المللي امكان گفت و گو در مورد مسائل سوريه را پيدا كنند، مشكلات سوريه بهتر حل و فصل می شود. اگر نيروهاي بين المللي در مورد مسائل سوريه مداخله سازنده نكنند، منجر به ایجاد تنش داخلي و بي ثباتي در خاورميانه می شود چراکه بطور مثال داعش صرفاً تهدیدی علیه سوریه نیست بلکه تهديدي عليه امنيت منطقه ای و بين المللي است در نتیجه بايستي گفت و گويي بين المللي شكل بگيرد تا زمينه اي را فراهم كند كه به راه حلي در خصوص مسئله ي سوريه برسند بنابراين من فكر نميكنم برآیند گفت و گوها در سطح منطقه اي و يا بين المللي در خصوص مسئله ي سوريه منفي باشد و این گفت و گوها را مثبت مي دانم چرا که منجر به رسیدن به يك راه حل سياسي می شود.
فراتاب- با توجه به اینکه گفت و گوهای بین المللی در خصوص مسئله ی سوریه را مثبت می دانید نقش کنفرانس وین با حضور پنج کشور را در تعیین سرنوشت سوریه چطور ارزیابی می کنید؟
احمدیان: همانطور که می دانیم اقدامات داعش در خاورميانه به يك مسئله ي امنيتي بين المللي تبدیل شده است كه البته در برهه هایی از زمان نیز شاهد اقدامات داعش در بريتانيا، امريكا و فرانسه بودیم، بنابراين خیلی زود مسئله ي داعش به يك موضوع امنيتي بين المللي تبدیل شد و همچنان هست بنابراین اقتضا مي كند قدرت هاي بزرگ در خصوص مسئله ي سوريه اقدامات جدی تر و گفت و گوهای موثرتری بکنند تا به تصميمات و نتایج معقول منطقه اي برسند. اگر يك گفت و گوي واقعي میان قدرت هاي بزرگ و قدرت هاي منطقه اي شکل بگیرد كه با مسائل درست برخورد كنند می توان به نتایج آن خوشبين بود. نگراني از آنجايي است كه كشورهاي غربي يك سويه به مسئله برخورد كنند كه اين مي تواند فجايع و بحران را در منطقه ي خاورميانه عميق تر كند لذا باید از هر گونه گفت وگو ميان قدرت هاي بزرگ و منطقه اي استقبال كرد و من فكر مي كنم مي تواند زمينه را براي حل و فصل مسائل فراهم كند و اگر اين گفت وگوها صورت نگيرد يا يكي از كشورهاي غربي و منطقه ای بخواهند به طور يكجانبه در مسائل سوريه دخالت كنند بحران تشديد مي شود در نتیجه بايد منتظر فجايع بزرگتري باشيم اما گفت و گوي واقعي ميان قدرت هاي بزرگ در سطح منطقه اي و بين المللي مي تواند كليدي براي حل بسياري از این دشواري ها باشد. اضافه شدن بازیگران جدید در این گفت و گوها هم حاکی از عقلانی شدن دید جامعه بین المللی بطور عام و قدرت های فرامنطقه ای بطور خاص در خصوص تلاش برای دستیابی به راهکاری برای سوریه است. پس از توافق برجام، که نوعی رنسانس در سیاست خارجی ایران و نگاه جامعه بین المللی به تهران به شمار می رفت شاهد هستیم نهایتاً مخالفت عربستان و برخی کشورهای دیگر نتوانست مانع از دعوت ایران به مذاکرات شود و در سطح داخلی هم پس از چند ماه مخالفت های ترکیه و عربستان سعودی، نهایتاً آمریکا، اروپایی ها و روسیه کُردهای سوریه را که از موثرترین گروهها در درگیری با داعش بوده اند را به این مذاکرات دعوت کرده اند. هرچند بطور کلی با یک راهکار بین المللی برای بحران سوریه فاصله داریم اما این تغییرات و بازیگران جدید در گفت و گوها می تواند تا حدی نتایج و چشم انداز بهتری نسبت به گذشته ایجاد کند.
گفت و گو از ریحانه تهامی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع (فراتاب) بلامانع است.
