فراتاب-پنجشنبه مورخ 13 خرداد 1395 ،مجلس بوندستاگ آلمان پس از سال ها بحث و تبادل نظر لایحه محکومیت نسل کشی ارمنیان و شناسایی رسمی آن را به رأی گذاشته و با اکثریت آراء و تنها با یک رأی مخالف به تصویب رساند.در این لایحه که به ابتکار جِم اوزدمیر رهبر ترک تبار حزب سبزهای آلمان به پارلمان ارائه شده بود آمده است:
«آلمان تبعید های اجباری و کشتارهای ارمنیان در سال 1915 میلادی را نسل کشی دانسته و ضمن محکومیت حکومت عثمانی، این را نیز پذیرفته که دولت آلمان به واسطه ائتلافش با امپراطوری عثمانی در جنگ جهانی اول، و بی عملی برای پیشگیری از کشتار ارمنی‌ها، در این زمینه مقصر است.همچنین در این لایحه علاوه بر نسل کشی ارمنیان،نسل کشی دیگر اقوام مسیحی ساکن در امپراتوری عثمانی نظیر آشوری ها و یونانیان نیز محکوم و شناسایی شده است. »
چرا آلمان در لایحه تصویب شده ، خود را مقصر می داند؟
مورد اول:
رافائل لمکین حقوقدان لهستانی در سال 1948م و ابداع کننده واژه نسل کشی در زمان ارائه طرح خود به سازمان ملل متحد و در جلسه دفاع از تئوری خود در مورد نسل کشی ارمنیان و هولوکاست یهودیان در خصوص نقش آلمان در کشتارهای ارمنیان می نویسد:
«کلیه شواهد دال بر موافقت و آگاهی دولت وقت آلمان در خصوص نسل کشی ارمنیان است. با این که دولت وقت آلمان آغازگر نسل کشی نبوده است، ولی در جهت جلوگیری آن نیز از نفوذ خود استفاده نکرده است.»
مورد دوم:
در خصوص نسل کشی ارمنیان و نقش آلمان ، نامیک سینار نویسنده و محقق تُرک در تحقیقاتی به مسئله نقش افسران آلمانی در نسل کشی ارمنیان پرداخته و در سال 2014م و طی یک مقاله در روزنامه طرف چاپ استانبول می نویسد:
بنابر اسناد و مدارک موجود در طول جنگ جهانی اول بیش از 7000 جاسوس و 35000 هزار درجه دار، آلمانی در ترکیه حضور داشتند که رهنمود های لازم را جهت نابودی ملت ارمنی در اختیار افسران ترک قرار می دادند و عده بسیار زیادی از این درجه داران در جنگ جهانی دوم جزء ارتش نازی آلمان شده و همان فجایع را برای یهودیان رقم زدند.
اسناد نشان می دهند که حکومت نازی طرح و برنامه ریزی برای هولوکاست یهودیان را از نابودی و نسل کشی ارمنیان در ترکیه آغاز و تمرین کرده بود.
مورد سوم:
گزارش سال 1915م کوکهف کنسول آلمان در شهر سامسون ترکیه به سفیر آلمان هانس وانگن هایم در استانبول نیز جالب می باشد وی می گوید:
«در کار کشتار ارمنیان بدترین نکته آن است که تمام دنیا گناه این عمل را از چشم دولت آلمان خواهند دید.چنان که چه مخالفان و چه موافقان بر این گمانند که مقر تصمیم گیری حکومتی ترکیه تماما در دست ما است و عملیات پاکسازی و تخلیه و کشتار فقط با موافقت مستقیم دولت آلمان مقدور می باشد»
تصویب غیر منتظره لایحه نسل کشی در بوندستاگ آلمان
در وهله اول باید گفت که شناسایی رسمی نسل کشی ارمنیان از سوی مجلس بوندستاگ آلمان کمی غیر منتظره بود زیرا آلمان آن کشوری نبود که دارای روابط مستحکم با ارمنستان باشد،و بالعکس دارای روابط نزدیک اقتصادی و سیاسی با ترکیه بوده و بواسطة حضور جمعیت قابل توجه ای از دیاسپورای ترک،و فشار آن ها، همواره کفه ترازو به سود ترکیه سنگینی می کرد.
شناسایی نسل کشی چرا در این برهه از زمان؟
امروزه روابط ترکیه و آلمان به دلیل جنگ های خاورمیانه و سرازیر شدن آورارگان از مرزهای ترکیه به سوی اروپا،مسئله لغو ویزای اتباع ترکیه به اتحادیه اروپا،باج خواهی های سیاسی اردوغان و دولتش از آلمان و اتحادیه اروپا، و همچنین زمزمه های حمایت ترکیه از گروه تروریستی داعش،و سودای نئوعثمانیزم سران ترکیه، دوران دشواری را سپری می کند و برای آلمان و البته اروپا بسیار مهم است که بتوانند افسار ترکیه را به دست گرفته و به نوعی از اهرم های بازدارنده سیاسی جهت مهار آن استفاده نمایند.
تصویب لایحه شناسایی رسمی نسل کشی ارمنیان در پارلمان آلمان، فارغ از بعد انسانی و تعهد اخلاقی نمایندگان آلمان یکی از این اهرم های بازدارنده و تنبیهی بود که از مدت ها قبل به گوش می رسید و ترکیه نسبت به آن موضع منفی و حتی تهدید نمایندگان مجلس بوندستاگ آلمان را اتخاذکرده بود.تصویب لایحه شناسایی رسمی نسل کشی ارمنیان در پارلمان آلمان، فارغ از بعد انسانی و تعهد اخلاقی نمایندگان آلمان یکی از این اهرم های بازدارنده و تنبیهی بود که از مدت ها قبل به گوش می رسید و ترکیه نسبت به آن موضع منفی و حتی تهدید نمایندگان مجلس بوندستاگ آلمان را اتخاذکرده بود.
اما این اقدام مجلس آلمان، با توجه به این که خود در گذشته، مرتکب نسل کشی وحشتناکی شده بود اقدامی درست و پسندیده بوده که بدون توجه به تهدیدات اردوغان و بدون توجه به مشکلات جاری منطقه اتفاق افتاد و به نوعی مهر تأئیدی بر دموکراسی سیاسی مدرن آلمان نیز زد.
چرا تصویب لایحه شناسایی نسل کشی ارمنیان از سوی پارلمان آلمان مهم ارزیابی می شود؟
شناسایی رسمی نسل کشی ارمنیان و لایحه تصویب شده از سوی آلمان از چند جهت قابل اهمیت و ارزیابی است.
1- آلمان به عنوان کشوری که متحد نظامی ترکیه در جنگ جهانی اول محسوب می شد این جنایات را محکوم و شناسایی کرد.
2- آلمان به عنوان متحد ترکیه ناظر آن جنایات بوده و کوتاهی و مسئولیت خود در قبال این نسل کشی را پذیرفته است.موردی که حقانیت و پافشاری ملت ارمنی در نسل کشی نامیدن آن جنایات را نیز به اثبات می رساند.
3- شناسایی رسمی نسل کشی ارمنیان از سوی آلمان ،راه را برای شناسایی رسمی این واقعه از سوی دیگر کشورهای جهان مانند ایالات متحده امریکا که تاکنون موضع منفعل و گاه غیر مسئولانه برگزیده بودند را هموار و تسریع می کند.
(البته تا کنون 44 ایالت از 50 ایالت امریکا نسل کشی ارمنیان را تصویب کرده اند و باراک اوباما در سال 2007 و در زمان تبلیغات انتخابی از کشتار ارمنیان به عنوان نسل کشی یاد کرده بود اما پس از رسیدن به ریاست جمهوری از بکار بردن آن امتناع می کند)
4- شناسایی رسمی نسل کشی از سوی آلمان در این برهه از زمان باعث شد که این موضوع بار دیگر تیتر اول روزنامه های دنیا شده و روزنامه نگاران و سیاستمداران بسیاری در این باره به اظهار نظر بپردازند، و از کشورهای خود بخواهند روش و منش آلمان را در پیش بگیرند.
5-شناسایی رسمی نسل کشی از سوی آلمان این امید را زنده خواهد کرد، که اسناد و مدارک مهمی که در آرشیو های آن کشور نگه داری می شوند در دسترس مورخین و عموم قرار گرفته و واقعیت های بسیاری بر ملا شوند.
6-شناسایی رسمی نسل کشی ارمنیان از سوی آلمان متحد ترکیه و پوشش خبری گسترده آن در اروپا و جهان، می تواند آن قسمت از جامعه ترکیه را که تاکنون در بی خبری کامل به سر می بردند بیدار و نسبت به تاریخ گذشته خود حساس وکنجکاو نماید به عبارتی می تواند پرسش های بسیاری برای جامعه ترکیه مطرح ساخته و به نوعی دولت ترکیه را در تنگنای سیاسی و اجتماعی قرار دهد.
