فراتاب- در تاریخ دوم ژوئن 2016، کنفرانس «جنگ علیه تروریسم برای امنیت جهانی و حفاظت از زیرساخت های حیاتی» با مشارکت سفارت جمهوری اسلامی ایران در رومانی، موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه (MEPI) و موسسه یوروسیک (EURISC) از رومانی و همچنین مشارکت مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه در شهر بوخارست پایتخت رومانی برگزار شد. در این کنفرانس دکتر کیهان برزگر رئیس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه ضمن سخنرانی در زمینه «دستور کار مبارزه با تروریسم در خاورمیانه» ریاست یکی پنل های اصلی را بر عهده داشت.
محور اصلی بحث رئیس پژوهشکده بر ریشه های شکل گیری تروریسم داعش در خاورمیانه، چگونگی مبارزه با آن و نقش کلیدی ایران در مبارزه با این نوع تروریسم بود. وی ابتدا اشاره کرد که دو نوع نگاه به ریشه شکل گیری تروریسم داعش وجود دارد. یک دیدگاه آن را یک پدیده بلند مدت می داند که به نوعی در فکر و ایدئولوژی توده ها در جهان عرب قرار دارد و از این رو، مبارزه و ریشه کن کردن آن بسیار مشکل و زمانبر است.
دیدگاه دوم آن را یک پدیده کوتاه مدت با ریشه های ژئوپلیتیک در نظر می گیرد که در نتیجه بحران های سیاسی و تضعیف دولت ها در منطقه در نتیجه تحولات بهار عربی از جمله در سوریه به وجود آمده است. برزگر بر ضرورت فاصله گرفتن از دیدگاه اول ایدئولوژیک و تکیه بر دیدگاه دوم (ژئوپلیتیک) تأکید کرد و دلیل آن را این دانست که اتصال ارزشی ایدئولوژیک به پدیده تروریسم داعش همزمان به این گروه تروریستی توجیه به استخدام درآوردن نیروهای جدید و تعریف آن در قالب یک منازعه فرقه ای (شیعه و سنی) و یا جنگ مقدس در قالب یک خلیفه به اصطلاح اسلامی می دهد و این مسئله می تواند منجر به تداوم بحران شود. در مقابل، دیدگاه ژئوپلیتیک از لحاظ سیاستگذاری دولت های منطقه را به همکاری بیشتر برای حفظ و تقویت سیستم دولت و مقابله فوری با این گروه تروریستی در قالب حفظ امنیت و منافع ملی کشورهای خود تشویق می کند و به نوعی دیپلماسی چند جانبه گرایی را در منطقه گسترش می دهد.
در همین ارتباط، رئیس پژوهشکده اشاره کرد که برای دستیابی به این امر لازم است سه اقدام از سوی دولت ها و بازیگران منطقه ای صورت پذیرد. نخست، خروج کشورها از نگاه های متفاوت به مفهوم تهدید و مهار تروریسم داعش و تأثیرات آن بر امنیت ملی و نقش منطقه ای کشورها است که خود به نوعی به سازه ها و برداشت های تاریخی دولت ها و نخبگان حاکم در این کشورها نسبت به مسئله خلاء قدرت و تحولات ژئوپلیتیک منطقه ای بر می گردد. در نتیجه این نگاه ها، اکنون ائتلاف های متفاوتی در مبارزه با داعش از جمله به رهبری آمریکا، عربستان، ایران و روسیه و نهایتاً روش خاص ترکیه در مبارزه با این پدیده تروریستی وجود دارند.
نکته دوم، فهم مشترک میان دولت از ظرفیت ها و محدودیت های استراتژیک خود در مبارزه با تروریسم داعش است. برزگر اشاره کرد که ماهیت پیچیده و در حال انتقال داعش از یک سرزمین به سرزمینی دیگر، آن را به یک پدیده فراملی تبدیل می کند. از این رو مبارزه با آن باید با همکاری همه دولت ها صورت گیرد. از این لحاظ، جنگ سوریه نشان داده که دولت ها به تنهایی موفق به سرکوب یا شکست نهایی داعش نمی شوند. وی اشاره کرد که این مبارزه باید بر مبنای یک دستورالعمل محدود، مشخص و هدفمند با این پدیده تروریستی صورت پذیرد. از این لحاظ، ارتباط دادن داعش با سایر موضوعات منطقه ای مثلا در روابط رقابت آمیز کشورها (بین ایران و عربستان سعودی) که دامنه مسائل را گسترده می کند، به مبارزه با داعش کمک چندانی نمی کند.
نکته سوم رئیس پژوهشکده مربوط به چالش اتصال منطقه ای و جغرافیای داعش بود و اینکه بعد از تضعیف داعش در منطقه شامات (عراق و سوریه) باید انتظار داشت که فعالیت این گروه تروریستی در مناطق بی ثبات از جمله شمال آفریقا (لیبی) و آسیای مرکزی و قفقاز افزایش یابد. بر همین مبنا، داعش از ویژگی های ژئوپلیتیک محلی برای موفقیت خود استفاده می کند. پس بسیج نیروهای محلی برای مبارزه با داعش ضروری می شود. به عبارت دیگر، داعش را نمی توان بدون بسیج مردمی در عراق و سوریه یا حتی در لیبی و یمن شکست داد.
نهایتاً برزگر، در مورد نقش کلیدی جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با داعش اشاره كرد و آن را مربوط به منطق جغرافیایی (نقطه اتصال سه منطقه تحت فعاليت داعش)، دارا بودن یک دولت ملی قوی که به طور طبیعی با افراط گرایی سنی در مبارزه است، و به انگیزه قوی ایران در حفظ امنیت ملی کشور و نیاز متقابل ایران و سایر بازیگران فرامنطقه ای در سركوب و شكست داعش ارتباط داد.
لازم به ذکر است که حمید معیر سفیر جمهوری اسلامی ایران در رومانی نیز در این کنفرانس شرکت و در زمینه منشأ تروریسم در منطقه و جهان سخنرانی کردند.
