فراتاب- گروه سلامت/ ثریا مردانپور: در سال 1950تحقیقاتی بر روی اسکیموها نشان داد، که خون اسکیموها با وجود آنکه گوشت حیوانات پرچرب مصرف می کنند، بعلت اسیدهای چرب موجود در خون مانع از تجمع پلاکت و رسوب چربی می شود و گرفتگی رگ ها در آنان کمتر دیده می شود.
اسیدهای چرب در ساختار سلول های بدن، غشای سلولی و مخصوصا سلول های مغزی شرکت دارند، اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 جز دسته اسیدهای چرب ضروری هستند که توسط بدن ساخته نمی شوند و باید از طریق تغذیه وارد بدن شوند.
امگا 3 و نقش آن در بدن
بدن انسان برای برطرف کردن نیازهای خودبه مواد تغذیه ای از جمله اسیدهای چرب و پروتئین ها نیاز دارد. اسیدهای چرب ضروری از اجزا تشکیل دهنده چربی ها هستند که بدن قادر به تولید بعضی از آنها نیست باید از طریق مواد غذایی تامین شود. امگا3 نام گروهی از اسیدهای چرب غیر اشباع ضروری است که در ساختمان غشای سلول بکار می روند. غشای سلولی وظیفه تبادل مواد به داخل و خروج مواد زائد از سلول ها را دارد. برای اینکه تبادل سلولی به نحو احسن انجام شود باید غشای سلولی، پایداری، یکپارچگی و سیال بودن خود را به خوبی انجام دهد. مصرف روغن های اشباع شده غشای سلولی را سفت و سخت کرده و برعکس روغن های حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع سلامتی آنها را تثبیت می کند.
امگا 3 حیوانی که بیشتر از ماهی ها گرفته می شود، شامل دو بخش است:DHA یا دوکوزاهگزانوئیک اسید و EPA یا ایکوزاپنتانوئیک اسید. گرچه بدن انسان AlA (الفالینولیک اسید) را به DHA و EPA تبدیل می کند اما این میزان برای فرایندهای سوخت و ساز و تبادلات غشای سلولی در بدن کافی نیست و باید از منابع غدایی تامین شود.
امگا3 دارای مزایای فراوانی می باشد که برخی از آنها عبارتند از: کاهش بیماری های قلبی، کاهش تنش های عصبی و افسردگی، کاهش استرس، پیشگیری از سرطان های پستان، کاهش اختلالات عصبی مانند گز گز و درد شدید دست ها و پاها، کاهش اختلالات عصبی ناشی از دیابت، پیشگیری از بعضی از سرطان ها، تاثیر مثبت در روند بیماری میگرن، کاهش روند آلزایمردر سالمندان، جلوگیری از خشکی و ریزش مو، کاهش استرس های اکسیداتیو سیگار و هوای آلوده.
در ورزشکارانی که ورزش های رقابتی و پر استرس با تمرینات شدتی دارند که باعث اکسیداتیوه شدن بدن و ضعیف شدن سیستم ایمنی می شود، امگا3 بسیار کمک کننده می باشد و در برابر رادیکال های آزاد که باعث پیری زودرس می شوند، اسیدهای چرب امگا3 به نوعی این اثرات مخرب را سرکوب می کنند. امگا3 بعنوان پیشگیری کننده در بیماریهای آرتریت، بیماریهای قلبی، سرطان ها و بیماری های التهابی نیز بسیار مفید می باشد.
در زنان باردار ،شیرده و برای کودکان نیز مصرف امگا3 بسیار ضروری می باشد و بهتر است در تامین آن از منابع طبیعی استفاده شود. البته در صورت لزوم از مکمل ها نیز می توان بعنوان جایگزین استفاده کرد زیرا کاهش سطح خونی امگا3 در دوران جنینی باعث مشکلات چشم و اعصاب برای نوزاد می شود.
منابع غذایی امگا3 و موازنه آن با امگا6
نسبت بین امگا3 و امگا6 در بدن از 1 به 2 تا 1به 4 متغیر است.رعایت این نسبت در بدن با مصرف هفته ای دو یا سه بار ماهی میسر می شود. در رژیم مدیترانه ای که کمتر گوشت قرمز استفاده می شود و بیشتر از غلات کامل ،میوه ،سبزیجات تازه، روغن زیتون، سیر و ماهی استفاده می شود، کاهش چشمگیر بیماری های قلبی و عروقی مشاهده شده است.
اصلی ترین منابع غذایی امگا3: ماهی، آبزیان (آزاد،قزل آلا،تن،شاه ماهی) و تخم مرغ از منابع حیوانی امگا3 می باشند و
منابع گیاهی آن شامل روغن سویا، آفتاب گردان، دانه و روغن کتان،گردو، فندق، کنجد می شود، لازم به ذکر است که روغن زیتون فاقد امگا3 می باشد.
چه کسانی نباید امگا3 مصرف کنند!
با همه خواص خوبی که امگا3 دارد اما افرادی هستند که باید در مصرف امگا3 دقت نمایند و یا اصلا مصرف نکنند.
1. افرادی که داروهای رقیق کننده خون میخورند.مانند: وارفارین و آ اس آ
2. افرادی که به غذاهای دریایی حساسیت دارند.
3. افراد دارای فشار خون بالا و کنترل نشده.
4. افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند.
