سرویس تجسمی فراتاب،شب بيست‌وپنج‌ميليارد توماني بزرگان هنر ايران رقم خورد. درست‌تر و دقيق‌تر اينكه شب بيست‌وپنج‌ميليارد و سيصدوشصت‌ودو ميليون توماني هنر ايران با برگزاري پنجمين حراج تهران ثبت شد؛ شبي كه در آن ركورد چهارمين دوره اين حراج شكسته شد، اثري از سهراب سپهري با سه ميليارد تومان فروش ركورد زد و آثار حسين‌زنده‌رودي، محمد احصايي، محمود فرشچيان و اثر ديگري از سهراب سپهري يك ميلياردي شدند.
اما اينها خلاصه ماجراست. سالن طبقه دوم هتل پارسيان آزادي، محل برگزاري حراج پر بود از علاقه‌منداني كه براي ديدن پنجمين دوره حراج تهران آمده بودند. داخل سالن اما شلوغ‌تر، پر از جمعيتي كه حاضر شده بودند تا در خريد هشتاد اثري كه در اين حراج ارايه مي‌شد شركت كنند. روي ديوارها، دورتادور سالن، پر بود از آثاري كه قرار است توسط آنهايي كه تمام صندلي‌ها را پر كرده بودند خريداري شود. خيلي‌ها هم ايستاده مراسم را دنبال مي‌كردند. آن روبه‌رو، در كنار مانيتوري كه كاري از مجموعه «اسب‌ها»ي ناصر اويسي رويش به عنوان نخستين اثر ارايه شده در حراجي براي فروش به نمايش درآمده بود و كمي آن‌طرف‌تر يك «هيچ» پرويز تناولي هم ميزي بود كه اعلام شده بود حسين پاكدل كنارش خواهد ايستاد تا به عنوان نخستين تجربه‌اش اجراي پنجمين حراج تهران را شروع كند. اجرايي كه البته با ضعف‌هاي زيادي ازجمله كمبود اطلاعات در مورد آثار هنرمندان حاضر در اين حراج همراه بود و پاكدل در نهايت ثابت كرد اجراي يك حراج با اجراي تلويزيوني و اجراهاي افتتاحيه و اختتاميه تفاوت زيادي دارد.
الناز شاكردوست
اولين خريدار حراج
شروع حراج راديويي بود. پاكدل اجرايش را با تبريك موفقيت فيلم «فروشنده» فرهادي در جشنواره كن شروع كرد؛ «پنجمين حراج تهران در هفته‌اي آثار كلاسيك و مدرن را به حراج مي‌گذارد كه سينماي ايران با دريافت دو جايزه از جشنواره كن افتخاري براي ايران رقم زد. با اينچنين اتفاقاتي اميدواريم بتوانيم سهم خودمان را از گردش مالي عرصه فرهنگ و هنر بگيريم. ما الان هم سهمي در اين چرخه مالي داريم و با برگزاري چهار دوره حراج در عرصه هنرهاي تجسمي تحولي ايجاد شده كه در ۱۰ سال آينده اين حركت شتابنده كشور را در اين عرصه با سرعت نور رو به جلو مي‌برد. در اين دوره برگزاركنندگان مجبور شدند در كهكشاني از آثار شاخص تجسمي هشتاد اثر شاخص را انتخاب كنند.»
اما آغاز حراج با كاري رقم خورد از ناصر اويسي، اثري «بدون عنوان» از ناصر اويسي از مجموعه اسب‌هايش مربوط به اوايل دهه هشتاد. قيمت پايه اين اثر ٦٠ تا ٨٠ ميليون تومان شروع شد. قيمت‌ها پنج‌ميليون پنج‌ميليون بالا رفت تا در نهايت نخستين چكش اين حراج با تكرار سه باره رقم نود‌وپنج ميليون تومان براي اين اثر به صدا دربيايد. خريداران آثار در بيشتر حراج‌هاي هنري مشخص نيستند. اما داستان نخستين اثر فروخته‌شده در حراج تهران كمي متفاوت بود، داستاني كه با انتشار عكس خريدار اين اثر در كنار اثر خريداري شده در شبكه‌هاي مجازي واكنش‌هاي متفاوتي به دنبال داشت. خريدار اثر ناصر اويسي الناز شاكردوست بود و او بلافاصله بعد از خريد اين اثر عكس خودش را در كنار آن در اينستاگرامش منتشر كرد.
اثر حسين كاظمي نخستين اثري بود كه با صد ميليون بالاتر از قيمت بيشينه كه ۱۲۰ ميليون تومان بود در نهايت با قيمت ۲۴۰ ميليون تومان فروش رفت. آثار جلال شباهنگي، متين ليلي‌دفتري، ناصر عصار و سيراك ملكونيان قيمت‌ها را روي دويست ميليون تومان نگه داشتند.
شروع فروش‌هاي چندصد ميليوني
در پنجمين حراج تهران قرار بود آثاري از نقاشان نسل اول و دوم در كنار تعدادي از آثار كلاسيك (بخوانيد سنتي) هنر ايران ارايه شود و بنابراين جاي تعجبي نبود كه در فروش شنبه‌شب از بيشتر هنرمنداني كه آثاري از آنها در اين حراجي ارايه شده بود با عنوان زنده‌ياد نام برده شود. پرويز كلانتري تازه‌ترين نقاش اضافه شده به اين فهرست بود و هشتمين اثر حراج به اثري از او اختصاص داده شده بود؛ اثري «بدون عنوان» از مجموعه كويرهاي پرويز كلانتري يا به قول حسين پاكدل شعر تصويري از جنس خاك.
پيش از آوردن اثر اين هنرمند پاكدل با نقل جمله‌اي از داستايفسكي كه گفته زيبايي جهان را نجات خواهد داد، گفت: «هر كس بر زيبايي جهان بيفزايد نخواهد مرد و ما گرچه هفته گذشته يكي از بزرگ‌ترين هنرمندان عرصه تجسمي يعني پرويز كلانتري را از دست داديم اما او تا هميشه در زيبايي جهان اين هنرمند سهم خواهد داشت پس زنده است.» اين اثر كه بين ۱۵۰ تا ۲۰۰ ميليون تومان قيمت پايه خورده بود در نهايت سيصد‌وبيست ميليون تومان به فروش رسيد. هر چند فروش اين اثر كمي از تاثير عدم فروش تابلويي از بيژن رفعتي با عنوان «هماي سعادت» كاست، اما در ادامه هم چند اثري بودند كه همچنان با قيمت‌هايي پاپين‌تر از حد انتظار به فروش رسيدند. اثر «مرغ سعادت» بيژن رافتي چهل تا شصت ميليون تومان قيمت خورده بود. حراج اين تابلو با سي ميليون تومان شروع شد اما به فروش نرفت.
اثر محصص، اولين ركورد حراج
بعدتر آثار ژازه طباطبايي، هوشنگ پزشك‌نيا، حسينعلي ذابحي و چند هنرمند ديگر هم به فهرست آثاري اضافه شدند كه فروش پايين‌تر از حد انتظار داشتند. حراج از تب‌وتاب افتاده بود تا يكي از شگفتي‌ها با شروع فروش اثر بهمن محصص كليد بخورد.
تابلوي طبيعت بيجاني از بهمن محصص كه بين پانصد تا هفتصد ميليون تومان قيمت خورده بود در نهايت هشتصدوپنجاه ميليون تومان چكش خورد تا نخستين ركورد اين حراج را به نام خودش ثبت كند. آثار هادي هزاوه‌اي، آيدين آغداشلو، مهدي ويشكايي و اثر حجمي از بهمن‌دادخواه به فروش رسيدند تا نوبت به اثري از منوچهر يكتايي برسد؛ هنرمندي كه توصيف «هنرمند ايراني مقيم امريكا» تنها توضيح پاكدل از او بود. برآورد اوليه تابلوي «بدون عنوان» ويشكايي صدوپنجاه تا دويست ميليون تومان بود و فروش آن از صدوبيست ميليون شروع شد. اين تابلو در نهايت هفتصد ميليون تومان به فروش رسيد و نتوانست ركورد گران‌ترين اثر را در كوارتت ابتدايي حراج از آن خود كند. فاتح اين بخش از حراج تابلوي محصص بود كه هشتصدوپنجاه ميليون تومان از چهار ميليارد و دويست و نوزده هزارتومان حراج تهران را در بيست اثر نخست حراجي به خود اختصاص داده بود.
در ادامه يكي ديگر از شگفتي‌هاي حراج رقم خورد و اثري از منصور قندريز هشتصدوپنجاه ميليون تومان چكش خورد. اثري باز هم «بدون عنوان» كه با اثر بهمن محصص در يك جايگاه ايستاد.
با فروش آثاري از ايران درودي، علي‌اكبر صادقي و محمدابراهيم جعفري نوبت به بخش جنبي پنجمين حراج تهران رسيد كه پاكدل سال گذشته در كنار رضا كيانيان به عنوان مجري اصلي حراج اجراي اين بخش را تجربه كرده بود. ۱۴ اثر كلاسيك (سنتي) اين دوره حراج با فروش آثاري از محمد غفاري، علي‌اكبر مزين، حسين ارژنگي، جعفر پتگر، علي‌اصغر پتگر، علي‌محمد حيدريان، علي رخسار، محسن سهيلي، ابوالحسن صديقي، ميشا شهبازيان، عيسي بهادري، حسين طاهرزاده، محمود فرشچيان، محمد مدبر و حسين قوللر آقاسي براي فروش عرضه شد كه اثر محمود فرشچيان در اين بخش شگفتي ساز شد. اثر اين هنرمند به قيمت يك ميليارد و دويست‌وپنجاه ميليون تومان چكش خورد. قيمت پايه اثر او با عنوان «تعالي» پانصد تا هفتصد ميليون تومان برآورد شده بود. اثر ديگري كه در اين بخش درخشيد اثر «پيرمرد چپقي» جعفر پتگر بود كه با وجود شروع چكش خوردنش با قيمت سي ميليون تومان و قيمت‌گذاري چهل تا شصت ميليون تومان به قيمت دويست‌وبيست ميليون تومان به فروش رسيد. رقم فروش چهارده اثر كلاسيك در مجموع دو ميليارد و ۶۳۴ ميليون تومان شد و با پايان چكش خوردن اين ۱۴ اثر، ۴۴اثر در پنجمين حراج تهران چكش خورد كه رقم آن در مجموع نه ميليارد و ششصدوهفتاد ميليون تومان شد.
شروع فروش‌هاي ميلياردي
اثر چهل‌و نهمي كه حسين پاكدل چكش حراجش را زد اثر نقاشي‌خط حسين زنده‌رودي بود. اين اثر كه بين ۵۰۰ تا ۷۰۰ ميليون تومان برآورد قيمت داشت يك ميليارد تومان به فروش رسيد تا دور يك ميلياردي‌هاي حراج تهران شروع شود. هر چند در اين حراج اقبال آثار نقاشي‌خط همچنان بلند بود و اثري از محمد احصايي با عنوان «رقص آبي» كه بين چهارصد تا ششصد ميليون تومان قيمت‌گذاري شده بود هم با قيمت يك ميليارد تومان به فروش رفت.
اما در پنجاه‌وهفتمين اثر حراج، نوبت به فاتح اصلي حراج‌هاي چند سال اخير رسيد. اثر هنرمندي كه تا به حال ركورد گران‌ترين اثر چهار دوره قبلي حراج تهران و حتي حراج كريستي دوبي را هم در سابقه خود دارد. اثري «بدون عنوان» از سهراب سپهري، همين. در دوره قبل حراج تهران اثري از اين هنرمند با قيمت دو ميليارد و هشتصد هزار تومان به فروش رفت و ركورددار شد. در اين دوره اما اين اثر ركورد خودش را شكست و در نهايت با قيمت سه ميليارد تومان به فروش رسيد تا احتمال ركورددار شدن دوباره اين هنرمند باز هم مطرح شود. حضور علي جنتي، وزير ارشاد و فرهنگ اسلامي و علي مرادخاني معاون فرهنگي او در يك چهارم پاياني حراج تشويق حاضرين را به دنبال داشت. اثر ۶۶ حراجي شنبه‌شب، اثري از منير فرمانفرمايان در نهايت با قيمت نهصد ميليون تومان به فروش رسيد.
هفتادمين اثر حراج اثر «هيچ» پرويز تناولي بود؛ «هيچ» چهارم از مجموعه بيست اثر «هيچ» كه تناولي كار كرده بود. اين اثر با قيمت پايه دويست تا سيصد ميليون تومان قيمت خورده بود تا در نهايت با قيمت دويست‌وهشتاد ميليون تومان به فروش برسد و در ادامه نوبت به ديگر دوتايي‌هاي حراج شد. اثر ديگري از زنده‌رودي نيز به قيمت ششصدوپنجاه ميليون تومان چكش خورد تا بار ديگر نوبت به سهراب سپهري برسد. اثر ديگر سهراب سپهري در نهايت با قيمت يك ميليارد و پانصد و پنجاه ميليون تومان چكش خورد. بعد از فروش آثاري از هوشنگ پزشك‌نيا و هانيبال الخاص نوبت به اثر ديگري از منوچهر يكتايي رسيد. اثر دوم اين هنرمند در پنجمين حراج تهران با قيمت يك ميليارد و چهارصدوپنجاه ميليون تومان چكش خورد.
پنجمين دوره حراج تهران در نهايت بيست‌وپنج‌ميليارد و سيصدوشصت‌ودو ميليون تومان فروش داشت آن هم در حالي كه تنها يك اثر در آن به فروش نرفت و دو اثر از ۸۰ اثري كه در حراج تهران حاضر بود زير قيمت پايه فروخته شد. در اين حراج ۳۱ اثر در همان فاصله قيمتي برآورد شده به فروش رسيد و در نهايت ۴۶ اثر بالاتر از سقف پيش‌بيني شده فروخته شد.
ركوردداران پنجمين حراج تهران به ترتيب آثاري از سهراب سپهري با سه ميليارد تومان، منوچهر يكتايي با يك ميليارد و چهارصدوهفتاد ميليون تومان، محمود فرشچيان با يك ميليارد و دويست‌وپنجاه ميليون تومان، سهراب سپهري با يك ميليارد و پانصدوپنجاه ميليون تومان و حسين زنده‌رودي و محمد احصايي با يك ميليارد تومان بودند. پنجمين حراج تهران با اين رقم فروش توانست ركورد سال قبل خود را در حالي بزند كه تعداد آثار تقريبا نصف آثار سال گذشته بود.
منبع:روزنامه اعتماد
