به گزارش فراتاب، گذر زمان و توسعهٔ تکنولوژی، نحوهٔ استفاده و تعامل محققان با منابع و مآخذشان را تغییر داده است. با در نظر گرفتن این موضوع، اگر بدانیم که کتاب «چگونگی نگارش یک پایان‌نامه» نوشتۀ اومبرتو اکو از زمان انتشارش در سال ۱۹۷۷ تاکنون ویرایش یا تجدید نظر نشده است، به اهمیت آن بیشتر پی می‌بریم. این مسئله در دوران معاصر که دسترسی به دانش، تقریباً آنی و اطلاعات و داده‌ها موقتی‌اند به ندرت اتفاق می‌افتد. غرض از بیان این مطلب این نیست که کتاب اکو در زمان خودش اثری برجسته بوده ، بلکه بدین معنی است که این اثر توانسته از آزمون زمان سر بلند بیرون بیاید. نگارش یک پایان نامه الهام‌بخش چندین نسل از دانشجویان ایتالیایی بوده است و اکنون با ترجمهٔ با تأخیر آن به زبان انگلیسی به تأثیرگذاری خود در مقیاسی بزرگ‌تر ادامه خواهد داد.

«چگونگی نگارش پایان‌نامه» نمی‌گوید که چه بنویسید. موضع اکو در این خصوص بسیار رک و صریح است: چنانچه بدنبال «راه‌حلی فوری» هستید، نباید در پی اخذ مدرک دکتری باشید، چرا که انگیزهٔ شما برای انجام این کار اشتباه است. آنچه اکو می‌گوید، علاوه بر نکته‌های بدیع - مانند اینکه «شما مارسل پروست نیستید. از نوشتن جملات طویل بپرهیزید»؛ و «شما ای.ای.کامینگز نیستید... شما شاعری آوانگارد نیستید»- واقعیت‌های بنیادینی است که تحقیق بر آن استوار می‌شود. اکو راه‌های مختلف جستجو و الزامات آن را نشان می‌دهد. از انگیزه‌های اقتصادی گرفته تا ویژگی‌های فردی نظیر سن و سال که همگی ممکن است دانشجو و تحقیق‌اش را در طی دوران آکادمیکش تحت تأثیر قرار دهد.

باید این نکته را در نظر داشت که اکو قصد مأیوس کردن ما را ندارد، بلکه کتاب او برای دانشجویی فرضی است که هیچ تجربه‌ای ندارد. فرایند تفکر پویای اکو را به آسانی می‌توان دنبال کرد. برای مثال، او در آزمایشی در کتابخانهٔ «آلِسَندریا» نشان می‌دهد که دانشجویان کماکان می‌توانند با استفاده از منابع محدود یک مأخذشناسی ابتدایی را در زمانی محدود (دقیقاً نه ساعت) انجام دهند.

در این مجال اندک خوانش سریع آرای اکو شاید قدری نگران‌کننده به نظر آید ولی دانشجویان باید در نظر داشته باشند که نباید بگذارند این موضوعات آن‌ها را دلسرد کند.

معمولاً مطالعهٔ افکار دیگران از تفکر واقعی قدری متفاوت است، چرا که می‌تواند عجیب و غریب بنماید؛ امّا این موضوع به این معنی نیست که از اهمیت کمتری برخوردار است؛ به عبارت دیگر، محققان تازه کار نباید ناامید شوند اگر که شیوهٔ آن‌ها با روش اکو همخوانی ندارد. نگرش آن‌ها به جستجو در خلال زمان با تأمل انتقادی توسعه خواهد یافت که این موضوع خود تا حدی بستگی به «ساختار روان‌شناسانهٔ ذهن محقق» دارد.

با وجود پیشرفت‌های تکنولوژیک، پردازش دیجیتال کلمات و آرشیوهای آنلاین و سیستم‌های مجموعه‌سازی، فصل چهارم کتاب با بازآفرینیِ کارت‌های نمایهٔ اکو که حاوی حاشیه‌نویسی‌های دست‌نویس، نشانه‌گذاری با رنگ و ارجاعِ درون‌متنی وی است شکلی بدیع به خود گرفته است. آنچه او ارایه می‌دهد الگویی از سازمان‌دهی فراگیر و سیستماتیک است، کارت‌های نمایه در مقولات فراوانی فهرست شده‌اند: اطلاعات کتاب‌شناسی، چکیدهٔ کتاب یا مقاله، فایل ایده‌ها، نقلِ قول‌هایی که قصد رجوع به آن‌ها را دارید. این شیوه به چند دلیل موثر است چرا که اجازه می‌دهد دانشجویان با منابع از نزدیک آشنا شوند؛ و بجای دنیای دیجیتال به دانشجویان این امکان را می‌دهد که با ارتباط فیزیکی با منابع اصیل به رابطه‌ای درونی دست یابند. که این خود در صورت‌بندی ایده‌های نوین آن‌ها نقش موثری ایفا می‌کند.

بهترین ایده‌ها همیشه از نویسندگان شاخص نشأت نمی‌گیرد.
 اکو ادعا می‌کند که الهام گرفتن می‌تواند آنجایی که بدنبال آن نیستیم یافت شود و حتی می‌تواند از میان ایدئولوژی‌ها و افکار آن‌هایی که اختلاف زیادی باطرز تفکر ما دارد، برخیزد. اکو معتقد است،«حتی سختگیرترین مخالفان هم می‌تواند ایده‌هایی را ب پیشنهاد بدهد. و البته این کاملا بستگی به شرایط دارد». چنین منبع الهام و تفسیری تا حد زیادی ذهنی است؛ تشخیص این مطلب و گوش‌فرا دادن به دیگران مهارت ارزشمندی است و کسی که تازه می‌خواهد پژوهش کند می‌بایست آن را فراگیرد. اکو در فصل پنجم کتاب به طور مشابهی از «عزتِ نفس آکادمیک» می‌نویسد. موضوع این فصل اعتماد به نفس در نوشتن و احساس ورزیدگی در تلاش‌ها و کوشش‌های فردی است.

وقتی سخن می‌گویید، این شمایید که خبره و کارکشتۀ آن موضوع هستید...شما نمایندۀ بشریت و صدای جمع اید. پیش از اینکه زبان بگشایید فروتن و محتاط باشید، امّا به محض اینکه چنین کردید، موّقر و با افتخار باشید.

هدف از نوشتن این مطلب این نیست که کتاب اکو در زمان خودش اثری برجسته بوده ، بلکه منظور این است که این اثر توانسته برای سالیان متمادی مرجعی برای دانشجویان باشد.

در نظر اکو، انگیزه‌های تحقیق آکادمیک باید انگیزه متفکرانه بعلاوه علاقه‌ای اصیل باشد. کتاب اکو چنان آسان فهم است که دانشجویان  تمام مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می‌توانند از آن استفاده کنند. همچنین می‌توان این کتاب را به عنوان منبع تدریس استفاده کرد. چراکه اکو خوانندگان را نسبت به مهارت‌های لازم برای انجام تحقیقاتی کامل و با کیفیت آگاه می‌کند. در بیشتر موارد، کتاب چگونگی نگارش یک پایان‌نامه، یادآوری‌ها و نمونه‌های فراوانی ارایه می‌دهد؛ تکنیک‌هایی که اکو در این کتاب اشاره می‌کند احتمالاً برای بسیاری از خوانندگان آشناست. نتیجه اینکه، این کتاب چیزی بیش از یک دستورالعمل ارایه می‌دهد و خواننده را با توانایی‌های خودش آشنا می‌کند.