فراتاب – لاله سنگ تراش: سفر به سرزمین موسیقی، فلسفه و تکنیک و اقتصاد بدون در نظر گرفتن نظم و قانون دشوار است. دیگر ویژگی جالب و قابل توجه و شاید به جرأت گفت خاص مردم آلمان، داشتن نظم و رعایت قانون است. این ویژگی را می توان در طول زندگی روزمره به وضوح و بگونه ای قابل لمس مشاهده کرد.
نظم در رفتار، در زندگی خصوصی و اجتماعی؛ و حتی نظم در وسایل نقلیه عمومی چون اتوبوس، قطار و مترو و .... زمان بندی حرکت آنها نیز وجود دارد. می توان بدون نگرانی برنامه حرکت خود را با آنچه در زمان بندی حرکت وسایل نقلیه عمومی نشان داده شده است، تنظیم کرد.
برای من که سالها در شهر شلوغی چون تهران زندگی کرده ام و بی نظمی و عدم توجه به قانون را، سهل و آسان و بی هیچ نگرانی در چشمان و رفتار شخص خاطی به چشم خود دیده و پیامدهای منفی آن را بر زندگی شخصی و اجتماعی خود، اطرافیان و درنهایت جامعه ام تجربه کرده ام؛ رعایت (به ظاهر برای ما) پیش پا افتاده ترین قوانین در این کشور، نخست حیرت انگیز و سپس قابل تآمل، و ستایش است.
می توان در خلوت ترین چهار راه ها هم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی را دید. حتی اگر اتومبیلی در خیابان در حال عبور نباشد، عابرپیاده در پشت چراغ قرمز مربوط به خود می ماند. این التزام به قانون درحالی است که در همه حال رعایت حال عابر پیاده در اولویت است. عموماً چراغ های راهنمایی و رانندگی دارای یک جعبه کوچک شاسی دار هستند که عابر پیاده برای اعلام حضور خود و عبور از عرض خیابان آنرا فشار می دهد که با توجه به موقعیت موجود چراغ سبز شود. هنگام عبور عابر از عرض خیابان اگر از جایی رد می شوید که چراغ راهنما وجود ندارد (خیابان های فرعی) امکان ندارد اتومبیلی از کنار شما رد شود. اتومبیل ها به محض دیدن عبور فردی از خیابان با کم کردن سرعت خود و حتی توقف کامل، به عابر پیاده این فرصت را می دهند که با خیال راحت از خیابان بگذرد.
می توان در خلوت ترین چهار راه ها هم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی را دید. حتی اگر اتومبیلی در خیابان در حال عبور نباشد، عابرپیاده در پشت چراغ قرمز مربوط به خود می ماند. این التزام به قانون درحالی است که در همه حال رعایت حال عابر پیاده در اولویت است.
متأسفانه این وضعیت نقطه مقابل آن در کشور من است. هر روز شاهد اتومبیلهایی هستیم که با سرعت زیاد از روی خط عابر پیاده و از کنار عابران می گذرند؛ عدم رعایت سرعتی که حوادث دلخراشی را سبب میشود.
اینسوتر اما، قانونی دیگر تو را به رعایت حفظ آرامش حریم زندگی انسانها و بازی کودکان هشدار می دهد. جاییکه خیابان از قلب محل زندگی انسانها می گذرد. در آلمان تابلویی به نام Scheld به چشم می خورد که روی آن تصویر یک کودک، یک بزرگسال، یک خانه و یک اتومبیل است و معنای آن این است: «این خیابان محل زندگی و رفت و آمد است و در آن کودکان ممکن است مشغول بازی باشند. رعایت حداقل سرعت دراین مکان ها الزامی است.» سرعت در این خیابان ها به نام سرعت گام هاست؛ گویی ماشین هم می باید قدم بزند و جز این هم نیست. دنده ماشین را می باید روی یک و پدال گاز را رها کرده تا ماشین سرعتی معادل سرعت قدم زدن داشته باشد.
نکته قابل توجه دیگر فرهنگ پارک کردن اتومبیل است. در جاهایی که که پارک اتومبیل مجاز نیست، به عنوان نمونه جلوی درب منازل، از خطوط زیگزاگی روی کناره خیابان استفاده شده است، بجای نوشتن پارک ممنوع (یا درصورت پارک چرخ اتومبیل شما پنچر می شود).
همچنین کافی است این نوشته روی پلاکی کوچک در کنار درب منزلی باشد: پارکینگ خصوصی تا اتومیبل دیگری در آنجا پارک نکند.
در آلمان خطوط زیادی را روی خیابان ها می بینید. خطوطی که با فلش مسیر حرکت شما را نشان میدهد. اگر شما تصمیم دارید به سمت راست بپیچید نمی توانید در سمت چپ محدوده خود قرار بگیرید، آنجا مسیر اتومبیلهایی است که یا مسیرشان راه مستقیم است یا در نظر دارند به سمت چپ تغییر مسیر دهند.
در اتوبانها هرگز اتومبیلی را در حال عبور از خط اضطرار نمی بینید. حتی اگر بدلایلی ترافیکی هم باشد اتومبیل ها حتی از لاین های خود خارج نمی شوند چه رسد که وارد مسیر خط اضطراری شوند.
در اتوبان های آلمان شما حتی یک اتومبیل پلیس را جهت کنترل تردد ماشین ها نمی بینید. برخلاف آنچه در ایران اتومبیل پلیس مجبور است به انحاء مختلف خودرا مخفی کند تا مچ خاطیان را بگیرد.
نظم و قانون تنها مربوط به امور فیزیکی جامعه نیست؛ در روابط انسانی و اجتماعی هم مردمی منضبط و قانون مدار هستند. روزهای یکشنبه بدون استثناء تمام فروشگاه های شهر محل زندگی من واینهایم و شهر بزرگ فرانکفورت تعطیل است؛ بغیر از برخی رستوران ها و کافه ها. در روزهای دیگر فروشگاه ها درساعت 7 و فروشگاه های بزرگ مربوط به مواد غذایی و مایحتاج روزمره بین ساعت 9 تا 10 بسته می شوند. کسی از این قانون برای سود بیشتر تخلف نمی کند. گذراندن اوقات فراغت بیشتری با خانواده اهمیت دارد.
نظم ، قانون مداری و حتی احترام را در برخورد در فروشگاه ها و مراکز عمومی می توان از نزدیک لمس کرد که قابل تحسین است. این احترام ربطی به زیبایی، رنگ پوست، ظاهر، موقعیت و ملیت اشخاص ندارد و یک اخلاق عمومی است. در فروشگاه ها بعد از اتمام خرید مردم در نوبت و در کمال صبر و حوصله منتظر می مانند و صندوقدار و مشتری در کمال آرامش و بدون استثناء با گفتن سلام یا روز بخیر و تشکر و خداحافظی خلاصه شده ای در این مسیر کوتاه همدیگر را همراهی می کنند.
آرامش را می توان در محل زندگی خود هم ببینید. رعایت حقوق همسایه نیازی به تذکر ندارد. همسایه شما صدای تلویزیون خودر ا بلند نمیکند، با فریاد صحبت نمیکند، لازم نیست هر از گاهی به او حقوق همسایگی را متذکر شوید. در پیاده روی عصرانه ازخانه هایی که تنها با یک باغچه کوچک از خیابان اصلی فاصله دارد شما سر و صدای مزاحمی یا صدای بلند موسیقی یا تلویزیون را نمی شنوید. شباهنگام که در ایران آغاز چرخیدن و دور زدن با اتومبیل و آن هم اتومبیل های لوکس و مدل بالا است، در آلمان آرامش را می توانید احساس کنید. اتومبیل های ملی شیک آنها هم مثل بنز، بی ام و فولوکس واگن و ... نیز چون صاحبانش در جای خود لم داده اند.
نظم را می توانید در حضور به موقع آها در محل کار خود ببینید. یادم نیست از معلم های زبان خود زودتر سرکلاس رسیده باشیم. آنهایند که در کنار میزشان به همه ما صبح بخیر می گویند. نکته مهم دیگر حفظ نظم کلاس با لبخند و در مسیر درست قراردادن شوخی های بی مورد شاگردان است. آنها بدون ترشرویی یا خشم یا جدی گرفتن حرکات شاگردان آنها را وارد بحث اصلی کلاس می نمایند.
مورد دیگر حضور به موقع در زمان تعیین شده است. آنها روز و ساعت دقیق را می گویند و رعایت آنرا از طرف مقابل انتظار دارند چون آنها برای زمان خود بسیار ارزش قایلند.
اگر بایک آلمانی قرار دارید، اگر به منزل او دعوت شده اید سر وقت بروید. این شایستگی شما نیست که به آن ببالید و آن را به رخ میزبان بکشید، اگر مجبور می شوید پشت چراغ قرمز منتظر بمانید، اگر در ترافیکی پیش آمده مجبورید از لاین خود خارج نشوید و باحسرت به خط اضطرار خلوت نگاه کنید، این گذشت و صبوری شما نیست؛ این تنها یک تمرین است برای یک "زندگی" بهینه و منظم تر.
