فراتاب: منابع نفت و گاز اقلیم کردستان عراق یکی از مهم‌ترین اختلاف‌های بین بغداد و اربیل در چند سال اخیر بوده است. رهبران اقلیم کردستان کنترل بر منابع نفت و گاز اقلیم را حق طبیعی اقلیم می‌دانند، اما دولت مرکزی عراق  آن را به غیرقانونی می‌داند! گزارش پیش‌رو به بررسی مسائل مختلف این پرونده طی 15 سال اخیر خواهد پرداخت:

سال ۲۰۰۷مصوبه قانونی دولت اقلیم کردستان

در سال ۲۰۰۷، دولت اقلیم کردستان در رابطه با نفت و گاز منطقه تحت کنترل خود قانونی تصویب کرد، که طی آن کنترل، فروش و صادرات نفت و گاز در اختیار دولت کردستان خواهد بود. اما این مصوبه از سوی بغداد غیرقانونی و نامعتبر خوانده شد. در نتیجه این مساله به لیست اختلافات میان دو طرف که بیشتر سیاسی است، اضافه شد و دولت مرکزی در چندین مورد یک دعوای حقوقی بین المللی را علیه اربیل آغاز کرد.

 2013 تداوم فروش مستقلانه نفت توسط اربیل

با تصویب قانون کنترل منابع طبیعی اقلیم کردستان، از سوی دولت این منطقه از سال ۲۰۰۷ تا سال ۲۰۱۱، فقط بر اکتشافات و استخراج نفت و گاز خود نظارت می‌کرد، فروش این دو فرآورده، بدون اجازه بغداد از سوی اقلیم کردستان غیرممکن بود، در سال ۲۰۱۰ دادگاه فدرال عراق، فروش نفت و گاز اقلیم کردستان را غیرقانونی دانست. در اوایل سال۲۰۱۱، دولت مرکزی عراق و اربیل بر سر فروش نفت و گاز اقلیم  با هم توافق کردند، اما عدم‌موافقت دولت وقت عراق، در پرداخت نکردن حقوق پیشمرگ‌های کُرد، به دلیل فروش مستقل نفت و گاز از سوی اربیل، این موافقت به ناامیدی تبدیل شد و طرفین به اختلاف برخورد کردند. بغداد بار دیگر صادرات نفت و گاز اقلیم کردستان در سال ۲۰۱۲را غیرقانونی خواند، در نهایت مقامات اقلیم کردستان در اواخر سال  ۲۰۱۳، به رغم فشارهای بغداد به فروش مستقلانه نفت ادامه دادند.

۲۰۱٤ ترکیه مشتری نفت اقلیم کردستان

دولت مرکزی عراق در سال ۲۰۱٤، عمق اختلافات نفتی بین بغداد و اربیل را با متوقف کردن سهم اقلیم کردستان از بودجه ملی عراق را عمیق‌تر کرد، در این بین ترکیه از اختلاف بین دو دولت نهایت استفاده را کرد و از طریق بندر جیحان شریک فروش نفت اقلیم کردستان شد. در سال ۲۰۱٥ دادگاه فدرال عراق و دادگاه استیناف آمریکا، فروش گاز و نفت اقلیم کردستان را غیرقانونی اعلام کرد، اما مقامات اقلیم کردستان به این احکام توجهی نکردند.

 ۲۰۲۱درگیری بر سرچاه‌های نفت

برخی از گروه‌های شبه‌نظامی وابسته به دولت مرکزی عراق در اکتبر سال ۲۰۲۱، به میادین نفتی خورمله واقع در اربیل حمله و آن را محاصره کردند، ولی نهایتا با درگیری با نیروهای پیشمرگه نتوانستند این میادین را کنترل کنند، این درگیری سطح اختلاف نفتی و گازی بین بغداد و اربیل را افزایش داد.

 ۲۰۲۲ جنگ اوکراین و گاز اقلیم کردستان

در بهار 2022 و پس از شعله‌ور شدن جنگ میان روسیه و اوکراین و تلاش اروپا برای خروج از وابستگی گازی به روسیه، مسرور بارزانی نخست وزیر حکومت اقلیم کردستان عراق  با رهبران چند کشور اروپایی از جمله بوریس جانسون نخست وزیر بریتانیا، درباره صادرات گاز اقلیم کردستان از طریق ترکیه به اروپا وارد مذاکره شد. دادگاه فدرال عراق در واکنش به احتمال صادرات گاز کردستان، در ۱۵ فوریه ۲۰۲۲ در حکمی صادرات نفت و گاز اقلیم کردستان را غیرقانونی اعلام کرد و خواستار تحویل و کنترل منابع گاز و نفت این منطقه به بغداد شد، اما دولت اقلیم کردستان، حکم این دادگاه را رد و غیرقانونی خواند، در نتیجه شعله اختلافات بر سر نفت و گاز بین بغداد و اربیل گسترده‌تر شده است.

گزارش از  علی قادری

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است