فراتاب: انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا از اسفند 1400 بطور رسمی فعالیت خود را آغاز کرده است، گروهی که متشکل از اساتید و پژوهشگران حوزههای علوم سیاسی و روابط بین الملل است، در همین راستا برای آشنایی هرچه بیشتر با اهداف و برنامههای این گروه به سراغ د.سیداسدالله اطهری رئیس انجمن رفتهایم، د.اطهری استاد علوم سیاسی و پژوهشگر ارشد شناخته شده در مسائل ترکیه و روابط بینالملل است که خود سابقه طولانی در تاسیس و همکاری با مراکز علمی مختلف داخلی و خارجی داشته است. مشروح این گفتوگو در ادامه خواهد آمد:
فراتاب: جناب دکتر اخیرا شما به همراه تنی چند از اساتید و پژوهشگران سیاست و روابط بینالملل «انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا» را تشکیل دادهاید، لطفا به عنوان نخستین سوال بفرمایید، ایده این گروه چه زمانی شکل گرفت؟ به عبارتی دیگر مهمترین انگیزه شما برای تشکیل این گروه چه مسائلی بوده است؟
د.اطهری: بنده خود بالشخصه تجارب مختلفی در تاسیس و عضویت در هیات مدیره با انجمنهای علمی از جمله «انجمن ایرانی روابط بینالملل»، «انجمن مطالعات جهان» و ... را داشتهام .در انجمن ایرانی روابط بینالملل که با محوریت دکتر ذاکریان بود در کنار بزرگان علم سیاست مانند دکتر قوام دکتراحمد نقیبزاده، د.جواد ظریف، د.هرمیداس باوند، د.حسین دهشیار، د.محمود سریعالقلم، د.کیهان برزگر و ... عضو هیات موسس و عضو هیات مدیره بودم فعالیتهای موثری در زمینه چاپ و انتشار نشریه و فصلنامه در دستور کار قرار گرفت همچنین کنفرانسهایی برگزار شد. این انجمن توانست برخی خلاءهای مطالعاتی در زمینه روابط بینالمللی را پر کند. هرچند برخی از اساتید از هیات مدیره در همان سال اول کنار کشیدند و این امر باعث شد بیش از پیش متوجه دشواریهای کار گروهی در ایران شوم. همچنین انجمن مطالعات جهان در زمینه کنفرانسهای بینالمللی بسیار فعال بود و ما درکنار تلاش در این انجمن در زمینه تاسیس گروه ترکیهشناسی با اساتیدی چون دکتر دهقانی و دکترحاجیمینه کار کردیم. کتاب ها و فصلنامههایی منتشر شد.
هنوز برخی از آنها فعالیتشان ادامه دارد، اما با این حال در زمان فعلی به همراه تنی چند از همکاران به این نتیجه رسیدیم، به منظور ارتقای فعالیتها، مطالعات و پژوهشهای تخصصیتر و موثرتر بطور مستقلانه نیاز به تشکیل گروه و انجمنی جدید با اهداف، برنامهها و چشمانداز متفاوت و هماهنگ با شرایط امروز غرب آسیا هست، به همین دلیل نهایتا در مسیر تاسیس انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا حرکت کردیم. حوزه ای که در آن بیشترین چالشها را شاهد هستیم.
در عین حال مهمترین انگیزه من از منظر کشورم ایران به ارزشهای ملی و میهنی و توجه به موقغیت تمدنی و فرهنگی آن است. اینکه برای دانشگاهیان ایران و انجمن ما مهم است. تعادل میان سه عنصر آن مجددا این کشور را علاوه بر بازیگری نظامی به عنوان بازیگر مهم منطقهای و بینالملی مطرح خواهد ساخت.
اینکه چرا کشور ما علیرغم داشتن جایگاه ژئوپلبیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک و ژئوکالچر داشتن منابع طبیعی، قرار گرفتن در یک موقعیت ترانزیتی ویژه، داشتن منابع سرشار انرژی و نیز با توجه با سابقه تمدنی و فرهنگی و قدرت سیاسی به حاشیه نظام بینالملل رانده می شود و سعی میگردد انزوای منطقهای و بینالمللی بدان تحمیل شود. ما با داشتن این ذخایر و این جایگاه و جوانهای تحصیکرده لیاقت و شایستگی آن را داریم که جایگاه مطلوبی در نظام بینالملل داشته باشیم.
فراتاب: لطفا بفرمایید از نظر علمی و رویه اساسنامه، شیوه کار این انجمن چگونه خواهد بود؟
د.اطهری: این انجمن یک گروه علمی است که بنا به قوانین ایران، مجوز رسمی خود را از وزارت علوم ،تحقیقات و فناوری دریافت و دیگر مراحل اداری و قانونیاش را طی نموده است.
فراتاب: در حال حاضر مدیر این انجمن، اعضای هیات مدیره و مدیران این انجمن چه کسانی هستند و چگونه انتخاب شده اند؟
د.اطهری: اواخر سال گذشته بر اساس اساسنامه در خانه اندیشمندان علوم انسانی انتخاباتی را برگزار کردیم که طی آن بنده، و آقایان د.حسین دهشیار (استاد دانشگاه علامه طباطبایی)، د.سیدجواد صالحی (استاد دانشگاه شیراز)، د.علیخانی (دانشگاه آزاد)، د.لکزی به عنوان اعضای هیات مدیره انتخاب شدند و آقایان د.رحمت حاجیمینه (دانشگاه آزاد) به عنوان بازرس اصلی و د.اعجازی (استاد مدعو دانشگاه گیلان) به عنوان عضو علی البدل انتخاب شدند. علیالبدلهای هیات مدیره هم سرکار خانم د.واعظ (دانشگاه اصفهان)، د.نوذر شفیعی (دانشگاه اصفهان) انتخاب شدند و طی آن بنده (اسدالله اطهری) به عنوان رئیس، د.دهشیار به عنوان نایب رئیس و د.صالحی به عنوان خزانهدار انتخاب شدیم.
فراتاب: اهداف کوتاه، میان و بلند مدت انجمن علمی مطالعات غرب آسیا را اگر به اختصار توضیح دهید ممنون خواهیم شد به عبارت دیگر «انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا» دقیقا بر روی چه مسائل و موضوعاتی میخواهد تمرکز کند؟
د.اطهری: ما بدنبال آن هستیم تا مستقلانه و آکادمیک بیاندیشم، مشکلات و بحرانها را بیابیم، بررسی و مطالعه کنیم صورتبرداری درستی از مشکلات داشته با شیم و حسب توانمان برای آنها گاه راهکارهایی نیز ارائه دهیم در همین چارچوب گروههای تخصصی مختلفی را تشکیل دادهایم و چند هدف دیگر را نیز در کنار نگاه تخصصی به امر سیاست و دیپلماسی بطور جدی دنبال میکنیم از جمله این اهداف کمک به آموزش و تربیت دانشجویان و علاقمندان حوزه سیاست و دیپلماسی، ایجاد همکاری با مراکز مختلف دانشگاهی و فکری داخلی، منطقهای و بینالمللی و ...
موضوعات در چارچوب دولت -ملتهای موجود در غرب آسیا و موضوعاتی چون دولت ورشکسته، انرژی، محیط زیست، هیدروپلتیک، جنگ و صلح، دمکراسی، بنیادگرایی، حقوق بشر، حقوق زنان، تروریسم، بنیادگرایی، تمدن و فرهنگ، تاریخ غرب آسیا، و میکرووپلتیک چون تحولات مربوط به اقلیتهای قومی و مذهبی و ... مورد مطالعه قرار خواهند گرفت.
البته برخی موضوعات همچنانکه میدانید جنبه بینالمللی دارند و همکاری کشورهای منطقه ضروری است. حتی با توجه به بینالمللی بودن منطقه مورد مطالعه همکاری قدرتهای بزرگ را میطلبد.
من در همینجا از اساتید و دانشگاهیان و متخصصان منطقه در سراسر کشور دعوت میکنم که در این حوزه با ما همکاری کنند این دوستان میتوانند از طریق سایت انجمن به آدرس iawas.ir اقدام به ارتباط و اعلام همکاری کنند.
سوال مهم و بنیادی بنده پس از بیست سال مطالعه بر روی مسایل استراتژیک منطقه این بوده چگونه این منطقه استراتژیک میتواند مانند آسیای جنوب شرقی در چارچوب یک سازمان منطقهای به صلح دست یابد؟ چگونه اروپاییان به جنگ همه علیه همه پایان دادند آنان چگونه میتوانند مدلی برای ما باشند سوالات گذشته آنان سوالات امروز ماست. گذار آن کشورها به صلح و تجربه آنان میتواند برای ما مفید باشد.
این چگونگی دستیابی به همکاری همزیستی و همگرایی در سطح منطقه با احترام به ارزشهای مذهبی و دینی و فرهنگی متفاوت (پلورالیسم دینی) و ازش های ملی بسیار مهم است و فقط دمکراسی می تواند چنین ایده ای را تحقق بخشد.
امیدوارم بتوانیم با دیپلماسی علمی به عنوان سفیر صلح باشیم و نقش یک موسسه صلح را بازی کنیم.
البته بدون تغییرات داخلی تحقق اهداف مذکور امکان پذیر نیست برای همین مطالعه اندیشه سیاسی و جامعه شناسی سیاسی این کشورها در دستور کار قرار گرفته است.
یک بار در ایران چنین برنامهای پیاده شد و ابتکار عمل را مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه و دور بعدی را دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی ایفا کرد و توانست نخبگان دو طرف را با گفتگو به همدیگر نزدیک سازد باید یاد کنم از خیرالدین حسیب استاد مهتدی و جناب دکتر سریعالقلم و مرحوم خسروشاهی و دانشگاهیانی چون دکتر میلانی، دکتر مجتهدزاده، استاد عزیزم دکتر جمشید ممتاز، دکتر سمتی و ...
فراتاب: همانطور که مستحضر هستید انجمنهای علمی مختلفی در خصوص مسائل سیاسی، سیاست خارجی، منطقهای و بین المللی در حال حاضر در کشور وجود دارد، انجمن مطالعات غرب آسیا چه تفاوتی با آنها دارد؟
د.اطهری: نقش مرکز اکادمیک و پژوهشی و انجمنهای علمی در تصمیمگیریهای استراتژیک بسیار مهم است. ما در انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا بدنبال آن هستیم تا نقش یک تینک تنک را به معنای واقعی بازی کنیم.
ما در انجمن صرفا برای پرستیژ کار نمی کنیم در کنار کارهای معمول و وظایف روتین انجمن ها مایلم کارهای عمیقی کرده و به رنج مردم منطقه از طریق اگاهی بخشی پایان دهیم در قرن 21 در منطقه ما در حوزه خصوصی مردم دخالت می شود ،تفکر وستفالیایی مورد احتزام قرار نمی گیرد زنان خرید و فروش می شوند ایزدی ها تحت فشار قرار می گیرند و جنگ داخلی موجب مهاجرت میلیون ها انسان در منطقه شده است.جنگ داخلی و مناقشه میان طرفداران سنت و مدرنیته و جنگ های نیابتی و نبردهای دریایی و جنگ های ایدئولوژیک در منطقه بدون لحظه ای توقف ادامه دارد.
خوب وظیفه دانشگاهیان و متقکران جامعه چیست؟ ما متفکران جامعه وظیفه داریم منطقه را در دستان سیاستمداران و نظامیان رها نکنیم و در کنار آنها به عنوان ساینتیست (افراد علمی) محقق و اندیشمند در فرایند تصمیمگیریهای ملی منطقهای و بینالمللی مشارکت کنیم و حتی خود را تحمیل کنیم.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع فراتاب بلامانع است