فراتاب: مقتدی صدر رهبر جریان سائرون که با کسب 73 کرسی اینک ائتلاف نخست در میان دیگر احزاب و ائتلافهای عراقی و بخصوص جریانهای شیعی در این کشور است در جدیدترین موضع گیری خود به گروههای رقیب شیعه خود توصیه کرده است پای ایران را به امور سیاسی عراق باز نکنند!
چرایی مخالفت صدر با میانجیگری ایران در مذاکرات تشکل دولت جدید
1-تفاوت در فرمول صدر با ایران
یکی از علل اینکه صدر میخواهد ایران به عنوان میانجی وارد مذاکرات پس از انتخابات نشود این است، که ایران از تشکیل یک فراکسیون گسترده شیعی با حضور همه جریانها و احزاب شیعی و در نتیجه تشکیل دولت وحدت ملی در عراق حمایت می کند، در حالیکه مقتدی صدر خواهان تشکیل دولت اکثریت با محوریت خود و بدون حضور دست کم ائتلاف دولت قانون و شخص نوری مالکی است در نتیجه تفاوت در فرمول مورد نظر، از جمله این موضع اخیر مقتداست!
2-حرکت بر مدار شعارهای انتخاباتی و «دیگرسازی ایران»
مقتدی صدر با شعارهای ضد فساد، ملی گرایی عراقی و جلوگیری از دخالت کشورهای خارجی در انتخابات موفق شد که به پیروزی دست یابد. او در این انتخابات سعی کرد از جمهوری اسلامی ایران، آمریکا و برخی بازیگران دیگر منطقه ای و بین المللی یک «دیگری» برای خود بسازد، و خود را در قامت یک ناجی در مقابل «دیگریها» نشان دهد. در نتیجه در حالیکه سیاست ایران از فردای پس از انتخابات، کاهش از سطح حساسیتها و دستکم حضور کمرنگتر دیپلماتیک و رسانهای در امور عراق بوده است، مقتدی در شرایط فعلی خود را همچنان نیازمند تداوم الگوی «دیگری سازی» برای عبور از بحران فعلی و تشکیل دولت مد نظرش میداند.
3-جلوگیری از موفقیت ابتکارات دیپلماتیک ایران
ایران در عراق متحدین و دوستان گسترده و در نتیجه دارای کارتهای متعدد بازی در شرایط مختلف است، در همین راستا پس از حمله تروریستی به مقر مصطفی الکاظمی نخست وزیر فعلی عراق که به نظر میرسد یکی از پیامدهای محتمل آن افزایش فشار سیاسی به ایران با توجه به متهم کردن غیررسمی تعدادی از گروههای وابسته به حشد الشعبی و نزدیک به ایران بود، نه تنها این اتفاق نیافتاد بلکه شاهد سفر سردار قاآنی فرمانده سپاه قدس ایران به عراق بودیم، او در این سفر ضمن محکوم کردن حمله مذکور و تاکید بر ضرورت مقابله با بانیان آن، سعی کرد یکبار دیگر جناحهای مختلف شیعی را در یک صف قرار دهد. قاآنی همچنین در سفری به اقلیم کردستان نیز به نظر تلاش نموده است تا از دوستان کُرد خود بخواهد پیش از تشکیل فراکسیون گسترده و مورد قبول اکثریت بیت شیعی، وارد ائتلاف با هیچ جریان خاصی نشوند، تلاشها و ابتکاراتی که به نظر میرسد تا حدی منجر به آرام شدن فضای پرالتهاب سیاسی در بغداد شده است، اما طبیعی است این ابتکارات و مسیر ترسیمی، چندان مورد خواست و رضایت مقتدی صدر نیست.
4-تلاش برای سنتشکنی در مسیر تشکیل دولت عراق
به دلایل ساختاری، فرهنگی و سیاسی چندی همواره عراق پس از هر انتخابات وارد یک اتمسفر سخت و نوعی بنبست سیاسی میشود امری که تشکیل دولت تازه را با چالشهای گستردهای روبرو کرده و میکند. در چهار دوره پیشین (2005، 2010، 2014 و 2018) کم و بیش این وضعیت ایجاد شده است، در چنین شرایطی در محافل غیررسمی دیپلماتیک و نیز رسانهها و شبکههای اجتماعی، گفته میشد توافق ضمنی دو کشور متخاصم ایران و آمریکا، که بیشترین حضور و نفوذ را در عراق داشتهاند باعث پایان بن بست سیاسی و حل مساله و تشکیل دولت جدید شده است، به نظر می رسد مقتدی اینک تلاش دارد، تا تشکیل دولت آتی را حداقل از نظر تبلیغاتی و رسانهای فارغ از تاثیرگذاری بازیگران مختلف خارجی از جمله جمهوری اسلامی ایران و آمریکا نشان دهد و به نوعی یک سنت شکنی در سیاست عراق انجام دهد.
5-سلب مسئولیت از خود
مساله دیگر این است محتملا مقتدی صدر با مطرح کردن نام ایران و دیگران، بدنبال نوعی سلب مسئولیت از خود در قبال تاخیر در تشکیل دولت جدید است، وی در برابر چند راهکار مختلف گروههای مختلف شیعی تاکنون مقاومت کرده است، اما پیداست دست کم تا کنون نتوانسته فراکسیون اکثریت که طبق عرف حداقل بایست دو سوم پارلمان را حامی خود داشته باشد را تشکیل دهد. همانطور که میدانیم آهنگ اعتراض مردم در عراق نیز بسیار شدید است، مردم این کشور از شرایط سیاسی حاکم بر بغداد و جنگ و جدل و دعواهای سیاسیون که باعث پیچیده تر شدن اوضاع هستند خسته اند، طبیعی است در چنین شرایطی او نمی خواهد مردم، خود و خواسته های گروهش را یکی از علل تاخیر در تشکیل دولت بدانند، لذا می شود اعلام نام ایران را نوعی فرافکنی در این حوزه و سلب مسئولیت از خود نیز تفسیر کرد
نویسنده: اردشیر پشنگ - پژوهشگر مسائل خاورمیانه و امور عراق
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است