فراتاب - گروه سیاسی: در اين روزگار غم انگيز كه هيولاي نامرئي كرونا نشاط و اميد را از متن زندگي انسانها ربوده و سرها همه از اندوه در گريبان است و هر روز اخباري غمانگير از افزايش آمار قربانيان و مبتلايان بر خوفناكي و اندوه زيستن در اين دامگه بلا ميافزايد امروز نيز چنانكه در خبرها امده است چراغ حيات مادي شادروان دكتر داود فيرحي نير فرو مرد و متاسفانه يكي از برجستهترين انديشمندان و مؤلفان حوزه انديشه سياسي و استاد برجسته انديشه سياسي دانشگاه تهران، راد مردي كه هم غواص درياي علوم ماثور و هم استاد مسلم انديشه سياسي جديد بود نيز به كاروان مظلوم ديگر قربانيان كرونا افزوده شد.
آخرين مطلبي كه از ايشان خواندم يادداشت عالمانه و مشفقانهاي بود كه تحت عنوان «كرونا و مسئوليت حكومت ديني» درنشريه فراتاب به زبان كُردي ترجمه و چاپ شده بود و چه بسا اين آخرين نوشته ايشان قبل در افتادن در دام بلاي جان سوز كرونا باشد. چه ميدانست كه خود نيز قرباني اين بلايي خواهد شد كه گريبان ما را در اين شراط سخت رها نميكند و هر روز جبارانهتر از قبل ميتازد و قرباني ميگيرد.
در يكي از اتاقهاي كوچك گروه علوم سياسي دانشگاه تهران ايشان و جناب استاد دكتراحمد نقيبزاده دو چهره برجسته با فضيلتي بودند كه طي ساليان گذشته هر مراجع مشتاق علمي در صورت حضور در اين اتاق و بختياري همكلامي و پرسشگري از آنان ميتوانست از انبان پر غناي دانش ان دو خوشه چيني و از فضليت و فروتني علمي و حقيقتجويي عالمانه آنها كسب فضل و فضيلت نمايد.
شادروان دكتر داود فيرحي استاد فرهيخته و دغدغهمند انديشه سياسي بود كه كارنامه درخشان علمي و دانشگاهي وي علاوه بر دههها تدريس فاضلانه و تعالي بخش و تربيت صدها شاگرد مشتاق در بردارنده ميراث ارزشمندي از آثار مكتوبي همچون؛ تاريخ سياسي دولت در اسلام؛ آستانه تجدد؛ قدرت،دانش مشروعيت؛ فقه و حكمراني حزبي و ... است كه عموما در زمره عاليترين و نغزترين آثار تخصصي انديشه سياسي و علم سياست ميباشند آثاری که از چنان غناي محتوايي و روشمندي تحقيقي برخوردارند كه ساليان متمادي ميتوانند محل رجوع منبع و سرچشمهاي براي رفع عطش طالبان علم و فضيلت در اين حوزه باشند.
وسعت دانش و غناي انديشه و تسلط تحسين برانگيز بر جزييترين لايهها و محتواي انديشه سياسي و شناخت دقيق و علمي از سير تحولات علوم ماثور وي را به چنان سطحي از اندیشمندي و فرهيختگي رسانيده بود كه از بند بسياري از تعلقات دنيوي رها و از حصار محدوديت و قالبهاي مرئي و نامرئي متدوال و مرسوم بيرون جسته و وارهيده بود.
اين مايه از برخورداري از دانشمندي تام و تمام در حوزه تخصصي خود او را در جايگاهي متعالي و قابل تحسين در سپهر انديشه سياسي معاصر ايران نشانيده و كلاس درس و محفل علمياش را كه همواره با فروتني علمي و اخلاقي و بيطرفي و پرسشگري عالمانه در طرح و ارائه نظرات متفاوت و مختلف و ارزيابي عالمانه و منصفانه كارنامه مكاتب و متفكران مختلف همراه بود براي مخاطبان مشتاق و منصف به فرصتي مغتنم جهت بهرهگيري از دانش وسيع و تاثيرپذيري و الگوگيري از تواضع و فروتني علمي تحسين برانگيز وي مبدل نموده و بر تعداد مشتاقان حلقه درسش از پيروان مذاهب مختلف و با سليقهها و رويكردهاي متفاوت افزوده بود. به همين دليل فقدان اين چهره علمي برجسته خسارتي عظيم و جبران ناپذير براي اهل علم و فضل و خانواده و شاگردان و همكاران و جامعه علمي كشور است.
بررسي و مرور ميراث غني و آثار ماندگارش و نيز شيوه استدلال و نوع استناد وي به منابع و آرا متفاوت و معتبر به همان اندازه كه مبين معرفت عميق علمي منظم و دانش متوديك اوست، بيانگر تلاشهاي اثر بخش و عالمانه وي در جستجوي رهيافتها و افقهاي تازه و بديع در حوزه انديشه سياسي و ايجاد و ابتناي پل ارتباطي علمي ميان تاريخ انديشهورزي و فلسفه سياسي در اسلام و دانش نوين انديشه سياسي رايج به منظور تعديل و كاهش ميزان تصلب شرايط سياسي و خروج از بنبستهاي خسارت آفرين و روحآزار نيز ميباشد.
بخش قابل توجهي از ماحصل رنج و انديشه اين نادره دوران در ميراث مكتوب وي انعكاس يافته و از گزند دست تطاولگر خزان فراموشي مصئون مانده و بيهيچ شبههاي اين ميراث ميتواند ساليان متمادي محل رجوع دانشجويان و مشتاقان فراگيري انديشه و علوم سياسي و چراغي روشني بخش فرا راه اهل علم باشد و به مدد همين آثار نام و ياد دكتر فيرحي در تاريخ جاودانه خواهد ماند.
نكته تحسين برانگيزي كه شايسته احترام دروني و قابل الگوگيري است انست كه ايشان علاوه بر انبوه دانش و دانايياش در سلوك و رفتار شخصي هم بغايت نجيب و فروتن و در عين حال شجاع و آزاده بود و ويژگيهاي ارزشمند اخلاقي و رفتارياش همواره موجبات تحسين و احترام به وي در نهاد و درون شاگردان و مخاطبانش بود. انساني وارسته بود زيرا در روزگاري كه شوربختانه بازار اتهام زنيهاي ناروا و فرقهگراييهاي متعصبانه و بعضا خرافه آلود پر رونق است و برخي با دميدن در آتش تنشهاي فرقهاي و گروهي و خود حقپنداري مطلق عرصه بر ديگران تنگ و هيچ تفاوت و تنوعي را تاب نميآورند او در زمره معدود نوانديشان دردمندي بود كه دانش و ديانت و تخصص و توانمندي خود را در جهت تلطيف فضاي علمي و ترويج انديشه ديگرپذيري و آموزش مدار و رواداري و تساهل به كار گرفت و هر نوع اعمال تبعيض و بيعدالتي به بهانه تفاوت در عقيده و مذهب را غيرمعقول و بدور از عدالت و دادپروري و اداب ملك داري ميدانست.
به دليل آن مايه از دانشمندي و فضيلت علمي و برخورداري از سلوك و رفتار انساني و حريت در انديشه و رويكرد علمي و منصفانهاش به مسائل جامعه فقدان و درگذشت ايشان خسارتي بس عظيم و اندوهي جانفرساست و حقا كه اگر بيهقي زنده بود دوباره مي نوشت: «مرگ چنين خواجه اي نه كارياست خرد.»
اين ضايعه بزرگ را به خانواده محترم ايشان و جامعه دانشگاهي و عملي كشور و بويژه دوست ارجمند و فاضل و آزادانديش ايشان استاد ارجمند جناب دكتر نقيبزاده و همه شاگردان و ارادتمندانش تسليت عرض مينمايم و اميدوارم اين روزهاي سخت و سياه برزخي و كرونايي هر چه زودتر و با كمترين تلفات ممكن سپري گردد و زندگي آدميان به روال معمول خود بازگردد.
دکتر فريدون نوري پژوهشگر تاریخ سیاسی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است