چهار دهه نگرانی‌های نخ‌نما شده! | فراتاب
کد خبر: 11402
تاریخ انتشار: 31 مرداد 1399 - 18:57
توان نظامی ایران و چهار دهه نگرانی‌های نخ‌نما شده کشورهای عربی خلیج فارس!

فراتاب - گروه سیاسی: شورای همکاری خلیج فارس نوزدهم مرداد ماه سال جاری خواستار تمدید تحریم تسلیحاتی ایران شد، این نشست که در ریاض برگزار شد بار دیگر نگاه‌ها را متوجه حساسیت این کشورها نسبت به رشد توان نظامی ایران کرد. بیانیه ای که تهران از آن شدیدا انتقاد کرد و آمریکا آن را جسورانه خواند و از آن استقبال کرد! در گزارش پیش رو به بررسی روابط تاریخی ایران با همسایگان عرب خود طی دهه‌های اخیر خواهیم پرداخت: 

رابطه ایران عصر پهلوی با همسایگان عرب

روابط ایران و کشورهای خلیج فارس در طی یک قرن اخیر دچار فراز و فرودهایی بوده است. پس از خروج نیروهای انگلیسی از خلیج فارس، شرایط جنگ سرد ایجاب می‌کرد که همبستگی و همکاری نسبی بین ایران و کشورهای خلیج فارس بوجود آید. البته عناصر تعارض برانگیزی هم بین آنها وجود داشت که از مهمترین آنها توان نظامی رو به رشد ایران و وجود اختلافات مرزی و اعمال حاکمیت ایران برجزایر سه گانه پس از خروج انگلیس در آذر۱۳۵۰ اشاره کرد که در آن زمان با واکنش تند اعراب مواجه گردید. دولت عمان طی اقداماتی سعی در میانجیگری و حل اختلافات داشت که با پیروزی انقلاب اسلامی ایران به نتیجه نرسید.

ترس از صدور انقلاب ایران و تشکیل شورای همکاری خلیج فارس

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و افزایش تنش لفظی و دیپلماتیک مقامات کشور با مقامات تعدادی از کشورهای عربی و مواضع انتقادی ایران و نیز بروز زمزمه هایی مبنی بر صدور انقلاب و گرایش و کشش در میان گروههایی از مردم منطقه، این موضوع از دید کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به مثابه یک تهدید و خطر جدی قلمداد شد، بروز جنگ ایران و عراق نیز این نگرانی آنها را دو چندان کرد به نحوی که سرانجام شش کشور حاشیه خلیج فارس شورای همکاری خلیج فارس (جی سی سی) را در سال ۱۳۵۹ تشکیل دادند و البته در حین جنگ، حمایت مالی چشمگیر خود را از عراق آغاز کردند، عراقی که پیشتر توسعه طلبی آن همسایگان عرب خود را دچار مخاطره کرده بود و بعدها هم نشان داد خطر اصلی برای تمامیت ارضی کشورهای جنوب خلیج فارس از جمله کویت و عربستان سعودی است.

میانجیگری بین ایران وعراق

در دهه اول پیروزی انقلاب رابطه ایران با این شوری با چالشهایی روبرو بود. به موازات فتح خرمشهر شورای همکاری خلیج فارس در تاریخ ۹ خرداد ۱۳۶۱ در عربستان تشکیل جلسه داد و از طرفین خواست تا به ترک جنگ و دستیابی به آتش بس و صلح حرکت کنند، امری که در عالم عمل مجالی پیدا نکرد!

مقابله با هسته ای شدن ایران

با علنی شدن فعالیت های هسته ای ایران در سال 1383 و آغاز فشارهای آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت، ترس دول حاشیه خلیج فارس از دستیابی ایران به تکنولوژی و به زعم برخی از آنان به تسلیجات هسته ای (به رغم تاکیدهای چندباره مقامات ارشد کشور که ایران دنبال بمب اتم نیست) این کشورها دوباره بیشتر گردید. ولی حضور احمدی نژاد در اجلاس شوراي همكاري خليج فارس در سال 1386 به آنها به نوعى نشان داد سياست ايران بيشتر به سمت ايجاد روابط نزديك و دوستانه با  شوراي همكاري خليج فارس پيش ميرود. هر چند این خوش‌بینی با ادامه تلاش به دلایل بین المللی، منطقه ای و داخلی چندی نهایتا راه به جایی نبرد!

نگرانی از حضور نظامی ایران در منطقه

اما در 35مین دوره اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس در دوحه مجددا ادعاهای امارات در مورد جزایر سه گانه ایرانی در خلیج فارس را تکرار و از ایران خواستند با تلاش های امارات برای حل این موضوع از طریق مذاکرات مستقیم و یا ارجاع به دادگاه بین المللی تعامل کند. همچنین در همین راستا که توام با سیاست های ایران ستیزی توسط آمریکا و عربستان شده بود در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۹۴شش کشور شورای همکاری خلیج فارس در جریان نشست اضطراری دخالت ایران در امور داخلی عربستان و منطقه را محکوم کردند و ایران را مسئول انجام اقدامات خصمانه در منطقه دانستند، ادعایی که قویا از سوی وزارت امورخارجه ایران رد شد و حتی برای چندمین بار محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه از آمادگی ایران برای مذاکره با طرف سعودی خبر داد، امری که با واکنش سرد مقامات ریاض روبرو شد.

تداوم تنش ها

و اما شورای همکاری خلیج فارس در آخرین موضع گیری خود علیه ایران با وارد کردن اتهاماتی خواستار تداوم تحریم تسلیحاتی ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل شد و این اقدام را تضمینی برای امنیت منطقه و دنیا ضروری می داند. امری که با همراهی تل آویو و واشنگتن همراه بود هر چند احتمال تمدید تحریم ها اندک به نظر می رسد، اما این امر نشان از تداوم اختلافات ما بین ایران و عربستان سعودی به عنوان محور اصلی کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد.

 

 

سرکاو غفاری – کارشناس ارشد علوم سیاسی

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است!

نظرات
آخرین اخبار