سیاست های نفتی ریاض در قبال ایران | فراتاب
کد خبر: 1025
تاریخ انتشار: 30 فروردین 1395 - 15:51
بهروز نامداری

فراتاب - سرویس بین الملل: برای بررسی رابطه نفتی دو کشور ایران و عربستان باید به زمانی برگردیم که عربستان با کمک آمریکاییان درسال 1941 به جرگه تولید کنندگان نفت وارد شد و آن زمان از تولید نفت ایران در سال 1908 بیش از 30 سال می گذشت.اما اولین فعالیت بین الملل عربستان در عرصه صنعت نفت که به نوعی تقابل با ایران به شمار می آید آن زمان بود که دکتر مصدق در نبرد برای ملی کردن نفت پنجه در پنجه انگلستان انداخته بود ولی عربستان با انجام توافق تقسیم50% در سال 1950 به نوعی موج ایجاد شده در روند ملی کردن تاسیسات نفتی منطقه را خاموش نمود و موضع ایران را در مقابل انگلستان تضعیف کرد. در عوض ایران نیز در عدم همراهی با تحریم نفتی غرب از سوی اعراب و بخصوص عربستان در سال 1973 نشان داد که چندان در سیاست بین المللی خود در عرصه نفت با اعراب همسو نیست .استفاده عربستان از سلاح نفت علیه ایران را می توان به توافق با عراق در احدات خط انتقال نفت آن کشور به دریای سرخ در سال 1980 و در زمان جنگ آن کشور با ایران در سال 1980نیز می توان گسترش داد.این در حالی بوده که موضوع رهبری سازمان اوپک همواره از مسائل مورد اختلاف بوده است.


با این مقدمه سعی می کنیم تقابل کنونی دو کشور در بازار نفت و هدف و برنامه عربستان در کاهش قیمت نفت و اهداف این کشور از این کاهش قیمت در مورد ایران را با توجه به ذیق وقت با حداقل جملات تحلیل کنم.واقعیت آن است که بازار انرژی مانند هر بازار دیگری زنجیره ای به هم پیوسته و یکپارچه و تابع عرضه و تقاضا است و چنانچه عرضه زیاد شود بدون شک قیمت سقوط خواهد کرد.به عبارت بهتر اگرمنابع انرژِی را شامل منابع هیدرو کربنی و ذغال سنگ ،هسته ای ،تجدید پذیر،و ... بدانیم جدای از بحث افزایش مصرف سالانه جهانی که در نقاط مختلف جهان دارای ضرایب متفاوتی است ،چنانچه مصرف هریک از منابع به هرعلتی افزایش یا کاهش یابد مصرف سایر منابع به همان نسبت افزایش و یا کاهش خواهد یافت و اگر قیمت یک منبع افزایش یابد مصرف کنندگان به سمت منابع ارزانتر خواهند رفت.

 


در بازار نفت در سالهای بعد از 2008 چند اتفاق افتاد اول افزایش قیمت نفت .این افزایش قیمت باعث شد که منابعی که تاکنون از نظر اقتصادی تولید از آنها مقرون به صرفه نبود وارد مدار تولید گردند ازجمله این منابع می توان به منابع عظیم شیل اشاره نمود .این افزایش عرضه و تعداد تولید کنندگان به حدی بود که آمریکا برای اولین بار بعد از 40 سال و از سال 1974 در سال 2014 به صادر کننده تبدیل شد و اولین محموله های گاز مایع شده آن در ماه گذشته به مقصد اروپا بارگیری شد. از سوی دیگر این افزایش قیمت نفت باعث گردید مصرف کنندگان عمده مانند هند و چین به سمت مصرف سوختهای ارزانتر مانند زغال سنگ حرکت نمایند و بنابراین علاوه بر افزایش عرضه که قبلا به بخشی از آن اشاره شد حالا مصرف نیز با کاهش مواجه شده بود و اکنون بازار نفت با مازاد عرضه و سقوط قیمتها مواجه شده بود.


عربستان در ابتدا این خطر را پیش از دیگران احساس نمود و سعی کرد با افزایش بیشتر تولید به سقوط بیشتر قیمت کمک کند تا با دامپینگ بلکه تولید کنندگان تازه وارد را از دور خارج نماید.در این زمان هنوز عربستان به فکر استفاده از اهرم قیمت علیه رقبای سیاسی خود نبود .اما از زمانی که ایران بصورت جدی وارد مقوله سوریه شد و کادر رهبری عربستان دچار تحول گردید و آنها ایران را به عنوان دشمن تعریف نمودندو به این نتیجه رسیدند که در شرایط تحریم می توانند با استفاده از این ابزار از ایران امتیاز بگیرند.آنگاه دیگر کاهش قیمت نفت را به ابزار سیاسی جدی علیه ایران و متحد آن یعنی روسیه بدل نمودند و بر آن اصرار نمودند.اما در این میان با توجه به حجم تولید به ازائ هر دلار که از کف ایران می رفت 4 دلار از جیب عربستان دور میشد.

 

این موضوع شاید برای عربستان با توجه به حجم اندوخته های ارزی قابل تحمل بود اما برای سایر تولید کنندگان مانند ونوزوئلا قابل تحمل نبود.در این میان ایران با توجه به تحریمهای بین المللی مشکل اولش نه قیمت نفت که امکان فروش آن بود .تحمل ایران تا رفع تحریمها ادامه یافت و با رفع محدودیتهای بین المللی تولید و صادرات ایران افزایش یافت و قیمت جهانی باز هم بیشتر کاهش یافت یاشد .این واقعه تحمل سقوط بیشتر قیمت را برای بیشترکشورهای تولید کننده مانند ونوزئلا و روسیه که او نیز با تحریمهای بین المللی و محدودیتهای ارزی مواجه بود غیر قابل تحمل نمود و بنابراین به فکر کاهش و یا تثبیت سقف تولید افتادند.

 

بنابراین ونوزئلا و روسیه در بهمن ماه به قطر رفتند تا بلکه این طرح را به نتیجه برسانند و از این زمان به بعد تقابل آشکارعربستان با ایران در عرصه نفت با مشروط نمودن شرکت خود در طرح به عدم افزایش تولید ایران آشکار شد.این تقابل تا آنجا پیش رفت تا که محمدبن سلمان، معاون ولیعهد عربستان سعودی در مصاحبه خود با مجله اکونومیست به تاریخ 7 ژانویه 2016 برای عقیم نمودن طرح های پسا تحریمی ایران که به منظور جذب سرمایه گذاران خارجی طراحی شده بود اعلام کرد که شرکت آرامکو به عرضه اولیه عمومی سهام( IPO )می‌اندیشد، تا بلکه با طرح پیشنهاد عرضه عمومی اولیه آرامکو توجهات را از فرصت‌های بالادستی ایران دور کنند.


و درنهایت: ایران که حجم تولیدش به یک چهارم قبل رسیده بود قاطعانه با طرح فریز نفتی مخالفت نمود تا آنجا که امروز عربستان را وادار نمود که علی رغم پذیرش طرح فریز توسط ایران، بپذیرد بدون ایران به گفتگو در مورد طرح فریز نفتی بپردازد. هرچند آخرین خبرهای امروز از دوهه نشان می دهد که فعلا تصویب قطعنامه به علت اختلاف بین شرکت کنندگان با مشکل مواجه شده و مذاکرات بعدی به ماه جولای منتقل گردیده اما بدون شک عدم حضور وزیر نفت ایران در این نشست نشان دهند این است که این ایران است که برنده آخرین دور از نبرد نفتی دو کشور خواهد بود.

نظرات
آخرین اخبار